Antoni Fertner

Antoni Fertner - biografia, życie i twórczość

Aktor komediowy (miał w dorobku kilkaset ról filmowych i teatralnych!)

Antoni Fertner przyszedł na świat 23 maja 1874 r. w Warszawie. Po śmierci rodziców przeprowadził się do rodziny w Piotrkowie. Tam dorabiał jako klakier w teatrze. Następnie przeniósł się do stolicy. Tam rozpoczął studia w Wyższej Szkole Handlowej. Wkrótce jednak zapisał się na kurs aktorski w Szkole Dramatycznej przy warszawskim Towarzystwie Muzycznym, rzucając tym samym studia ekonomiczne. Szkołę aktorską ukończył w 1895 roku. Jeszcze w czasie nauki odbył kilka tras z objazdowym teatrem po Polsce. Następnie zatrudnił się w Izbie Kontroli Państwa, jednak uznał, że praca urzędnicza to zdecydowanie nie to, więc rozpoczął pracę w warszawskim teatrzyku „Wodewil”. Gdy dyrektor „Wodewilu” jesienią 1895 r., przeniósł się do Łodzi, Fertner pojechał tam wraz z nim – grając nadal w jego teatrze. W trakcie trzyletniego pobytu w Łodzi odbył również roczne tournee po Rosji wraz z grupą Adolfiny Zimajer.

Antoni Fertner po powrocie do kraju występował w Teatrze Ludowym w Warszawie. W 1902 r. dostał angaż w Teatrze Farsy i Operetki. Był to teatr rządowy, co otworzyło mu drogę do dalszej kariery. Grywał również w Teatrze Rozmaitości. W 1906 r. wyjechał na miesiąc wraz z grupą teatralną do Petersburga na występy gościnne. W 1908 roku przyjął od Jakuba Jasińskiego, właściciela pierwszego w Warszawie kina „Oaza”, propozycję występu w niemym filmie, którego został także współscenarzystą.

Film „Antoś po raz pierwszy w Warszawie”, nakręcony w parę dni, okazał się wielkim sukcesem. Popularność filmu przełożyła się na popularność samego aktora grającego główną tytułową rolę. Fertner stał się rozpoznawalny wśród szerokiej publiczności. Krótko przed I wojną światową odkupił ze wspólnikami kino „Oaza”, które po wybuchu wojny popadło w kłopoty finansowe. Zmuszony przez sytuację do zamknięcia kina, wyjechał do Kijowa, a następnie do Petersburga i Moskwy, gdzie grał w antyniemieckich sztukach. Był też aktorem w licznych moskiewskich filmach.

Antoni Fertner w 1918 roku wrócił do Warszawy i grywał w „Farsie” oraz w Teatrze Polskim. W latach 20. XX wieku zagrał jedynie w trzech filmach. Problemy zawodowe wynikały z problemów organizacyjnych polskich studiów nagraniowych. Dopiero po wprowadzeniu filmów dźwiękowych zaczął ponownie występować, w latach 1934-1939, zagrał w około dwudziestu filmach. Od października 1923 r. do 1926 r. był dyrektorem Teatru Letniego. W latach 1926-1927 prowadził wraz z Mieczysławą Ćwiklińską „Teatr Ćwiklińskiej i Fertnera” (choć w rzeczywistości teatrem tym rządzili Jerzy Boczkowski i Seweryn Majde – dyrektorzy administracyjni). Teatr splajtował, a Fertner wrócił do Teatru Letniego. Czas kampanii wrześniowej spędził w Warszawie. Podczas okupacji reżyserował i grał w jawnych teatrach warszawskich Niebieski Motyl, Złoty Ul, Wodewil i Nowości wbrew zakazowi konspiracyjnego ZASP-u. Po upadku powstania warszawskiego został zmuszony przez Niemców do wyjazdu z miasta i zamieszkał w Skawinie, a po zakończeniu wojny w Krakowie. Udział w jawnych teatrach praktycznie uniemożliwił mu powrót na warszawską scenę po wojnie. Dlatego występował w 1945 roku w zespole objazdowym, a potem w Teatrze Kameralnym TUR (1945/1946). W latach 1947-1954 był aktorem Miejskich Teatrów Dramatycznych. Do filmu już nie wrócił. Do 1959 roku grał na scenach krakowskich teatrów. Prywatnie był trzykrotnie żonaty. Zmarł 16 kwietnia 1959 r. w Krakowie. Jego grób znajduje się na Cmentarzu Rakowickim w Alei Zasłużonych.

Kalina Beluch

Antoni Fertner - filmografia

1908 Antoś po raz pierwszy w Warszawie

1911 Antek Klawisz, bohater Powiśla

1911 Dzień kwiatka

1911 Skandal na ulicy Szopena

1913 Antek kombinator

1913 Noc wigilijna

1923 Niewolnica miłości

1925 Rywale

1935 Jaśnie pan szofer

1933 Romeo i Julcia

1935 Antek policmajster

1936 Ada! To nie wypada!

1936 Będzie lepiej

1936 Bolek i Lolek

1936 Dwa dni w raju

1936 Fredek uszczęśliwia świat

1936 Mały Marynarz 1936

Papa się żeni

1937 Książątko

1937 Pan redaktor szaleje

1937 Ułan Księcia Józefa

1938 Gehenna

1938 Robert i Bertrand

1938 Zapomniana melodia

1939 Włóczęgi