Igo Sym

Igo Sym - biografia, życie i twórczość

Polsko – austriacki aktor Igo Sym, właśc. Julian Karol Sym przyszedł na świat 3 lipca 1896 r. w Insbrucku. Znany nie tylko z polskich i niemieckich filmów, ale przede wszystkim z mało chwalebnej rzeczy – był jednym z najsłynniejszych polskich kolaborantów III Rzeszy. Był synem Polaka, Antoniego Syma, i Austriaczki, Julii Sepp. Podczas I wojny światowej walczył cztery lata w szeregach armii austriackiej (doszedł do stopnia porucznika). Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości do 1921 r. służył w piechocie. Następnie pracował jako urzędnik. W międzyczasie, w 1920 r., ożenił się z Heleną Ritą Zdzisławą Fałat, córką sławnego malarza Juliana. Mieli syna, Juliana. Chłopiec zmarł na zapalenie opon mózgowych w wieku 9 lat, a Helena niedługo po tym popełniła samobójstwo. Był absolwentem Instytutu Filmowego. Debiut w filmie „Wampiry Warszawy” (1925) umożliwiła Mu uroda i wyniesiona z wojska sprawność fizyczna. Grywał głównie eleganckich mężczyzn. Dwa lata po debiucie aktorskim wyjechał do Wiednia. Tam podpisał kontrakt na wyłączność ze studiem "Sascha–Filmstudios AG", gdzie potem przez rok sprawował nawet funkcję prezesa. Od 1929 r. pracował głównie w Niemczech (grał między innymi wspólnie z Marleną Dietrich). Na początku lat trzydziestych, po zdaniu egzaminu aktorskiego w Polsce, zaangażował się w warszawskich teatrach rewiowych "Banda" i "Hollywood". Od tego czasu rzadko występował na dużym ekranie. Pojawiał się głównie w drugoplanowych rolach, prawdopodobnie z powodu kłopotów z bezbłędnym opanowaniem języka polskiego. Skupił się na karierze estradowej, celując w muzyczne sztuki z lżejszego repertuaru, śpiewał recitale, a jego popisowym numerem było akompaniowanie sobie grą na pile. Po wybuchu II wojny światowej pozostał w Warszawie. Podczas oblężenia pracował w Straży Obywatelskiej: kopał rowy przeciwlotnicze, wydobywał rannych spod gruzów. Po kapitulacji stolicy na początku pracował w magistracie jako tłumacz i w wojskowej komendanturze rejestrującej pojazdy. Pod koniec roku zadeklarował się jako Volksdeutscher. Jako sława był dla niemieckich władz cennym nabytkiem. Urząd propagandowy Generalnego Gubernatorstwa Propaganda–Abteilung powierzył mu stanowisko dyrektora "Theater der Stadt Warschau" (były Teatr Polski) oraz zarządzanie kinem tylko dla Niemców "Helgoland". Otrzymał koncesję na prowadzenie Teatru Komedia. W 1940 r. organizował werbunek polskich aktorów do antypolskiego filmu. Sym był jeszcze przed II wojną światową agentem wywiadu niemieckiego. W czasie okupacji został konfidentem Gestapo. Na początku wojny pomógł zorganizować zasadzkę, w której zaaresztowano ukrywającą się Hankę Ordonównę. Podejrzenie co do Jego współpracy z Niemcami powzięły już przed wojną wywiad i kontrwywiad, więc był pilnie obserwowany. Za współpracę z okupantem Wojskowy Sąd Specjalny ZWZ wydał na aktora wyrok śmierci. Zamach (tzw. akcję wyrokową) przeprowadzono 7 marca 1941 r. W odwecie za śmierć Igo Syma Niemcy wzięli 118 zakładników, spośród których 21 osób rozstrzelano 11 marca 1941 r. w Palmirach. Gestapo aresztowało także dodatkowo kilkanaście osób z warszawskiego świata aktorskiego. Część z nich została wywieziona do obozu koncentracyjnego w Auschwitz. Kalina Beluch