Stanisław Wyspiański

Stanisław Wyspiański - biografia, życie i twórczość

Stanisław Wyspiański przyszedł na świat 15 stycznia 1869 r. w Krakowie. Dość wcześnie został półsierotą- gdy miał siedem lat, zmarła jego matka. Ojciec nie umiał się nim opiekować, więc od 1880 r. wychowywali go wujek i ciocia, którzy nie mieli własnych dzieci. W domu wujostwa gościło wielu przedstawicieli świata kultury.

Nauki pobierał w gimnazjum św. Anny w Krakowie. Tam poznał Józefa Mehoffera, Lucjana Rydla, Stanisława Estreichera, Henryka Opieńskiego i Jerzego Żuławskiego. Jako uczeń niczym specjalnym się nie wyróżnił.
W 1886 r. podjął pierwszą próbę literacką. Była to interpretacja dramatyczna obrazu Matejki "Batory pod Pskowem". Rok później zdał na wydział filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. Tam do roku 1890 był słuchaczem wykładów z zakresu historii, historii sztuki i literatury. Studia dokończył w latach 1896- 1897. Także w 1887 r. zaczął studia malarskie w krakowskiej Szkole Sztuk Pięknych, którego dyrektorem był wówczas Jan Matejko. Ponieważ Wyspiański był wyróżniającym się uczniem,, Matejko zaproponował mu współudział w wykonaniu polichromii swojego pomysłu w odnawianym Kościele Mariackim.

W r. 1890 Wyspiański podróżował po Europie. Zwiedził Włochy, Szwajcarię, Francję, Niemcy i Czechy. W latach 1891- 1894 trzy razy przebywał w Paryżu, pobierał nauki w prywatnej Academie Colarrosi i zajmował się malarstwem. Żył wtedy w ciężkich warunkach materialnych, na szczęście dostawał stypendium Szkoły Sztuk Pięknych.

Niezależnie od malarstwa coraz bardziej zaczynał go pociągać teatr. Zaczął tworzyć wstępne wersje pierwszych swoich dramatów (Królowa Polskiej Korony, Legenda, Warszawianka, Daniel i Meleager). Ostateczne wersje powstały w Krakowie, gdzie wrócił w sierpniu 1894 r.
Pod koniec lat 90- tych Wyspiański zaprojektował (częściowo też wykonał) polichromię w kościele Franciszkanów oraz kilka witraży. Za pejzaże z Kopcem Kościuszki został uhonorowany Nagrodą Polskiej Akademii Umiejętności.
Jako malarz i dekorator zaczął współpracować z Teatrem Miejskim w Krakowie. Tam też rozwinął twórczość dramatyczną. Zaczął też współpracować z towarzystwem "Sztuka". W 1989 r. został kierownikiem tygodnika artystycznego "Życie".
Pierwsze próby malarskie i dramatyczne artysty przeszły bez echa. Sławę przyniosło mu dopiero wydanie w 1898 r. "Warszawianki"- pierwszego z serii dramatów narodowych.

W r. 1900 Wyspiański zmienił stan cywilny- ożenił się z Teodorą Pytko. Jesienią tego samego roku był na weselu swego przyjaciela Lucjana Rydla- wydarzenia, które stało się kanwą słynnego "Wesela".
W 1906 r. artysta został profesorem krakowskiej ASP. Był też członkiem krakowskiej Rady Miejskiej. Pod koniec życia podupadł mocno na zdrowiu. Zaraził się bowiem kiłą, która wtedy była nieuleczalna. Zmarł na tę chorobę 28 listopada 1907 r. w Krakowie. Jego pogrzeb stał się manifestacją narodową. Został pochowany na Skałce.


Oparacowanie Stanisław Wyspiański