Oriana Fallaci

Oriana Fallaci - biografia, życie i twórczość

Oriana Fallaci (ur. 24 lipca 1929 we Florencji, zm. 15 września 2006 również we Florencji) – włoska dziennikarka i pisarka, autorka szeroko rozpowszechnionych wywiadów, jedna z najbardziej znanych dziennikarek XX wieku. W ostatnich latach zainteresowanie jej osobą ponownie wzrosło za sprawą przedstawianej przez nią radykalnej krytyki islamu, przede wszystkim współczesnego.

W czasie II wojny światowej działała w Giustizia e Libertà – włoskim antyfaszystowskim ruchu oporu. Karierę dziennikarską rozpoczęła w 1950, kiedy to została korespondentką włoskiej gazety. Od 1967 pracowała jako korespondent wojenny w Wietnamie, następnie w czasie wojny pakistańsko-indyjskiej, na Bliskim Wschodzie i w Południowej Afryce pisząc dla wielu znanych gazet.

Przeprowadziła wywiady z postaciami takimi jak Henry Kissinger, Szach Iranu, ajatollach Chomeini, Willy Brandt, Deng Xiaoping, Ariel Szaron, Lech Wałęsa, pułkownik Muammar al-Kadafi, Federico Fellini, Sammy Davis Jr, Zulfikar Ali Bhutto, Nguyen Cao Ky, Jaser Arafat, Indira Gandhi, Alexandros Panagoulis, arcybiskup Makarios III, Golda Meir, Nguyen Van Thieu, Haile Selassie i Sean Connery.

Fallaci była autorką również książek i esejów dotyczących bieżących wydarzeń. Po zamachach na Światowe Centrum Handlu 11 września 2001 podjęła kwestię stosunków między Zachodem a światem muzułmańskim, wyrażając opinie o zagrożeniach, jakie według niej niesie ze sobą islam, który uznawała za religię z natury swej wyjątkowo agresywną, niebezpieczną i reakcyjną. Odrzucała tezy o istnieniu umiarkowanego islamu, uznając dialog Zachodu ze społecznościami muzułmańskimi za niemożliwy. Występowała przeciw środowiskom imigranckim w Europie, uznając je za nieasymilowalne.

Tego rodzaju sądy zawarła w książkach Wściekłość i duma (napisana w oparciu o mający charakter pamfletu kilkustronicowy artykuł pod tym samym tytułem, opublikowany w najpoczytniejszej włoskiej gazecie Corriere della Sera), Siła rozumu, jak również kończący swego rodzaju trylogię Wywiad z samą sobą. Apokalipsa. Jako autorka jest ostro krytykowana przez różne organizacje antyrasistowskie i islamskie. Polemizowało z nią również wielu uznawanych za wybitnych włoskich dziennikarzy i pisarzy, jak Tiziano Terzani czy laureat literackiej Nagrody Nobla Dario Fo, jak również osoby publiczne w innych krajach.

Była regularnie oskarżana, głównie przez środowiska lewicowe i muzułmańskie o szerzenie rasizmu, szczególnie o propagowanie wrogości do Arabów, oraz portretowana jako tuba propagandowa skrajnej prawicy. Najradykalniejsi z krytyków porównywali jej książki do Mein Kampf. Inni uznawali ją natomiast za wnikliwą obserwatorkę rzeczywistości, czy wręcz jedną z najwybitniejszych dziennikarek XX wieku.

25 maja 2005 sędzia śledczy we Włoszech zdecydował o ściganiu Oriany Fallaci za obrazę islamu po wniesieniu przeciwko niej pozwu przez przewodniczącego Związku Muzułmanów Włoch Adela Smitha.

27 września 2005 podjął ją na prywatnej audiencji w Castel Gandolfo papież Benedykt XVI . Swój światopogląd określała jako chrześcijański ateizm, równocześnie deklarując uznanie dla obecnej głowy kościoła rzymskokatolickiego, w szczególności podziw dla jego eseju z 2004, Jeżeli Europa nienawidzi samej siebie. Jana Pawła II krytykowała za ekumeniczną postawę względem islamu.

Występowała także przeciwko ruchowi alterglobalistycznemu.

12 kwietnia 2002 opublikowała esej, w którym gwałtownie zaatakowała uczestników protestów antyizraelskich po wybuchu drugiej intifady. Zrównała przy tym radykalną krytykę Izraela z antysemityzmem, co przez większość adresatów tych oskarżeń zostało uznane za demagogię.

Teorie konfliktu prezentowane przez nią były zarówno przez jej zwolenników jak i krytyków przyrównywane z teorią zderzenia cywlizacji Samuela Huntingtona. Ci drudzy ukuli nawet deprecjonujące określenie "huntingtonizm dla ubogich".

W ostatnich latach życia mieszkała w Nowym Jorku; ciężko chorowała na raka piersi. Na krótko przed śmiercią (4 września 2006 r.) przeprowadziła się do swojej rodzinnej Florencji.

W Polsce jej książki są ogólnodostępne w księgarniach, osiągając znaczący nakład. Należy uznać ją za autorkę w tym kraju opiniotwórczą.

Artykuł Fallaci, stanowiący zalążek późniejszej książki Wściekłość i duma, został przedrukowany w 2001 w Gazecie Wyborczej.

Po wniesieniu pozwu przez Adela Smitha list solidarności z Orianą Fallaci podpisało wiele znanych osobistości polskiego życia publicznego, w tym Henryka Bochniarz, ksiądz Adam Boniecki, Zbigniew Bujak, profesor Janusz Degler, Kamil Durczok, Władysław Frasyniuk, Grzegorz Gauden, profesor Bronisław Geremek, profesor Maria Janion, Bogdan Lis, Katarzyna Kolenda-Zaleska, profesor Stefan Meller, Tadeusz Mazowiecki, Adam Michnik, profesor Jan Miodek, Piotr Najsztub, Monika Olejnik, Janusz Onyszkiewicz, Jerzy Pilch, Justyna Pochanke, profesor Adam Rotfeld, profesor Barbara Skarga, Magdalena Środa. Wśród sygnatariuszy listu znalazł się początkowo również Lech Wałęsa, który jednakże następnie wycofał swój podpis.

W 2006 została uhonorowana, wraz z Tygodnikiem Powszechnym, Nagrodą Orłów Jana Karskiego. Nagrodę odebrał w jej imieniu Adam Michnik.

Michnik opublikował książkę Wściekłość i wstyd, w jasny sposób nawiązującą tytułem do Wściekłości i dumy.

Po śmierci Oriany Fallaci w telewizji TVN24 wypowiadał się o niej profesor filozofii Bogusław Wolniewicz. Wypowiedź miała charakter hagiografii.

Głosy krytyczne wobec Oriany Fallaci są mało słyszalne w dyskursie publicznym w Polsce. Padają głównie ze strony środowisk polskiej lewicy antykapitalistycznej. Zarzucają Fallaci wulgaryzację i uproszczenie dyskursu, rozpowszechnianie stereotypów rasistowskich czy wręcz nawoływanie do przemocy na tle rasowym. Wysoce krytycznie oceniane bywają też postawy przedstawicieli establishmentu wobec Oriany Fallaci, jako nacechowane cynizmem, hipokryzją czy ignorancją.