Gender w literaturze dla dzieci i młodzieży. Wzorce płciowe i kobiecy repertuar topiczny
Grażyna Lasoń-Kochańska

Ocena: 1 (1 głosów)

Jest to rozprawa potrzebna w badaniach nad literaturą dziecięcą, gdyż otwiera nowe perspektywy czytania wydawałoby się niewinnej twórczości dla najmłodszych i nieco starszych odbiorców. Obnaża wpisane w dzieła dla dzieci kulturowe atereotypy.

S p i s t r e ś c i

WPROWADZENIE 5
CZĘŚĆ PIERWSZA – WZORCE PŁCIOWE 19

Rozdział I. GENDER W BAŚNI 21
1. PŁEĆ A TRADYCJA KULTURY 21
Kobieta jako symbol zła 22
Fabularna i psychologiczna rola zakazów 26
Baśniowe próby dziewcząt i chłopców jako wzorce socjalizacyjne 31
Dojrzewanie chłopca i dziewczynki z perspektywy genderowej 40
Brak – pasywność – podporządkowanie jako psychoseksualny model dojrzewania dziewczynki w baśniach braci Grimm i Charles’a Perraulta 45
Destrukcyjność męskiej seksualności i zbawcza rola kobiety – baśnie o narzeczonym zaklętym w zwierzę 53
Dojrzewanie mężczyzny do związków – baśnie o narzeczonej zaklętej w zwierzę 56

2. POZA PATRIARCHALNYM STEREOTYPEM 59
Spotkać czarownicę 59
Kobieta w baśni rosyjskiej 64
Dziewczęce baśnie inicjacyjne 69

Rozdział II. PŁEĆ W TWÓRCZOŚCI HANSA CHRISTIANA ANDERSENA 74
1. KULT PRAWDZIWEJ KOBIECOŚCI 74
2. KOBIETA WIKTORIAŃSKA 77
3. OD CYTATOWOŚCI PŁCI DO TOŻSAMOŚCI NIENORMATYWNEJ 82
4. CIEŃ CIENIA 86
5. KOBIECOŚĆ DEMONICZNA 89
6. KOBIECOŚĆ OCALAJĄCA 92

Rozdział III. KOBIECOŚĆ I MĘSKOŚĆ W PROZIE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY 97
1. KOBIECOŚĆ 97
Od socjalizacji ku kobiecości do ról płciowych 97
Płeć w perspektywie emancypacyjnej 104
Pryzmaty rodzaju 107
Społeczne nakazy roli płciowej 112
Tożsamość kobieca jako konstrukt gender 117
2. MĘSKOŚĆ 122
Męskość i powieść przygód 122
Męskość jako niebezpieczna zabawa 125
Chłopiec, który „czuje się w świecie, jak u siebie w domu” 130
Chłopiec jako superman 133
Kryzys supermana 137

CZĘŚĆ DRUGA – KOBIECY REPERTUAR TOPICZNY 141
Rozdział I. BAŚNIOWE DZIEDZICTWO 143
Rozdział II. TOPIKA KOBIECA 148
1. W KRĘGU ZNACZEŃ KOPCIUSZKA 148
Wzorcowa opowieść o utracie Matki i wejściu dziewczynki do świata Ojca 148
Wśród wątków baśni 148
Córka Matki 150
Córka Ojca 155
Tajemniczy opiekunowie 157
Kobiety wobec siebie. Kopciuszek, siostry i macocha królewny Śnieżki 160
Mężczyzna i jego „charakter ekonomiczny” 160
Macocha Królewny Śnieżki 161
Konstruowanie kobiecości 164
Zazdrosne siostry i maskarada. „Kopciuszek” bez Kopciuszka 168

2. CZAROWNICA JAKO WYOBRAŻENIE NEGATYWNE 171
Czarownica w literaturze dla dzieci 171
Kiedy zło przybiera postać pięknej kobiety 173

3. PIĘKNE I BESTIE 180
Struktura opowieści i współczesne pytania 180
Matka, której nie ma 183
Piękna i Bestia jako antybaśń 185
Urok śmiertelnych zaślubin 189
Bestia jako Inny 193
Kto zdejmie zaklęcie? 196

Rozdział III. TOPIKA FEMINISTYCZNA 201

1. OBUDZENIE ŚPIĄCEJ KRÓLEWNY 201
Po rewolucji seksualnej 201
Z ducha Matki. Znaczenie psychoseksulnej symboliki matriarchalnej 203
Silniejsze od Ojca. Przekroczenie perspektywy Freuda 208

2. PERSWAZYJNOŚĆ MAŁEJ SYRENY I CZERWONEGO KAPTURKA 219
Moje ciało jest moim głosem 219
Opowiedzenie traumy 226
„Zejście w wilczość” 233

3. CZAROWNICA JAKO WYOBRAŻENIE AFIRMATYWNE 234
Magia mężczyzn, magia kobiet 235
Czarownica: Kobieta-Natura 238
Czarownica-Bogini 241

ZAKOŃCZENIE 249
BIBLIOGRAFIA PODMIOTOWA 256
BIBLIOGRAFIA PRZEDMIOTOWA 260
ABSTRACT 268
NOTA BIBLIOGRAFICZNA 270