Oto najlepsze książki na jesień!

Ponad siedemdziesiąt nowości wydawniczych - m.in. powieści obyczajowych, kryminałów, poradników czy książek dla młodych czytelników - rywalizowało o uznanie jurorów i internautów w konkursie i plebiscycie "Najlepsza książka na jesień". W głosowaniu oddano ponad 36 tysięcy głosów. Na które premiery książkowe tej jesieni warto więc zwrócić szczególną uwagę? 

- Plebiscyt "Najlepsza książka na jesień" to już trzecia tegoroczna odsłona cyklu kwartalnych konkursów serwisu Granice.pl - wszystko o literaturze - mówi Sławomir Krempa, redaktor naczelny. - 12 konkursowych kategorii pozwala na wskazanie najbardziej interesujących premier wydawniczych ostatnich miesięcy. Wyboru dokonuje grono profesjonalistów zajmujących się rynkiem książki oraz - równolegle - czytelnicy, głosując za pośrednictwem strony internetowej www.ksiazkanajesien.pl.

Tegoroczni zwycięzcy

Najważniejszą spośród nagród - nagrodą główną jury - uhonorowana została nowa powieść Grzegorza Kozery, Króliki Pana Boga (Wydawnictwo Dobra Literatura). 

- Dojrzała proza autora uderza swą prostotą, surowością i realizmem - podkreśla Justyna Gul. - Nie ma tu fałszu, nie ma też zbytecznych słów. Kolejne zdania są odbiciem tego szalonego świata, który na własne życzenie zmierza ku zagładzie. Oszczędność w słowach, surowi i poranieni bohaterowie, nękani przez własną przeszłość i osobiste demony, niezwykle plastyczny obraz powojennych terenów oraz liczne dowody zezwierzęcenia ludzi – to wszystko czyni z powieści Kozery książkę mocną, przerażającą, ale wyjątkową. Książkę jak dotąd najlepszą w dorobku autora…

Najwięcej głosów czytelników i drugą spośród nagród głównych otrzymała powieść Czarny kwiat Kim Young-ha (Wydawnictwo Kwiaty Orientu). 

- Wielką zaletą powieści wydaje się być ukazanie drobnych okruchów mało znanej historii - mówi Damian Kopeć. - Okruchów być może z punktu widzenia losów całych narodów, ale będących przecież częścią życia konkretnych ludzi. To zadziwiające, jak dużo jest takich białych plam, a może plamek ciągle czekających na odkrycie. Nie tylko zresztą dotyczących historii tak egzotycznych dla nas krajów, jak Korea czy Meksyk.

Najlepsza proza

Powieść Kim Young-ha otrzymała również nagrodę czytelników w kategorii prozy obcej. Z kolei jurorzy w tej kategorii postanowili wyróżnić Afgańską perłę Nadii Hashimi (Wydawnictwo Kobiece). - Afgańska Perła to opowieść pełna emocji, strachu, nadziei, rozpaczy, pragnienia miłości, żałoby po śmierci dzieci i rodziców, przemocy i poczucia beznadziei - wymienia atuty książki dr Katarzyna Krzan. -Narracja prowadzona jest spokojnie, choć książkę chciałoby się pochłaniać jak najszybciej. To jedna z tych powieści, co do których zupełnie nie wiemy, jak się skończą - trzeba przeczytać ją do końca. Autorka oszczędza czytelnikom demagogii, nie ma w powieści polityki, agitacji. Bohaterki to niesamowicie silne kobiety, które ufają Allahowi, wierzą w swoje przeznaczenie, choć są świadome, że to mężczyźni je dla nich ustalają według własnego uznania. 

O nagrody jurorów i czytelników rywalizowały także powieści polskich autorów. Największym uznaniem jurorów cieszyły się Kalendarze Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk (Wydawnictwo Literackie). - Opowieść Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk pochłania czytelnika, który wraca, chcąc nie chcąc, do własnych wspomnień, dobudowując niejako swoje zapamiętane historie na bazie tych wygrzebanych z przeszłości przez autorkę. Lektura to nostalgiczna, przepełniona refleksją nad przemijaniem, nad trudną do przyjęcia prawdą, że po nas przyjdą następni - niezależnie od tego, jak mocno trzymać się będziemy życia. Kalendarze to lektura dla osób starszych, pamiętających trudne czasy PRL-u, ale i dla młodszych, dla których będzie to niezwykła wyprawa do przeszłości - twierdzi Katarzyna Krzan. 

Czytelnicy docenili Szepty dzieciństwa Anny Sakowicz (Wydawnictwo Szara Godzina). - Czy mamy tu do czynienia z potężną dawką emocji i ostrą jazdą, jak obiecują koleżanki po piórze? Cóż, mamy, ale na miarę rzeczywistości, w jakiej żyjemy. Autorka sprawnie posługuje się potoczną polszczyzną, nadając tym samym bohaterom wiarygodności. To prawdziwi ludzie, którzy borykają się z codziennymi problemami bez lukru czy magicznych pomocników. A jednak zwyciężają. Bez wątpienia za wierność realiom należy się autorce spore uznanie.

Książki pełne emocji

Bez wątpienia to miano dobrze pasuje do powieści rywalizujących o uznanie jurorów i czytelników w kategoriach powieści obyczajowych i romansów. Takie, jak nagrodzony przez jurorów Pokój dla artysty Marii Ulatowskiej i Jacka Skowrońskiego (Wydawnictwo Prószyński i S-ka). - Złożona fabuła, wielowątkowość, różne sposoby prowadzenia narracji, niejednoznaczne motywy bohaterów i mistrzowska intryga to tylko początek długiej listy zalet książki, łączącej elementy kryminału i powieści obyczajowej. Stwierdzenie, że tę książkę czyta się jednym tchem, brzmieć może będzie banalnie, ale najzwyczajniej w świecie doskonale oddaje jej charakter.

Wśród powieści obyczajowych największym uznaniem internautów cieszyła się książka Doroty Schrammek Horyzonty uczuć (Wydawnictwo Szara Godzina).  

- Dorota Schrammek ukazała w swej powieści ludzi mocno pogubionych w życiu, żyjących pozorami, opierających się na opiniach innych, bojących się swoich marzeń. Lubią oni karać siebie za niezawinione sprawy, kobiety czują się jak ofiary, mężczyźni mają poczucie winy. A wszystko to wynika z braku porozumienia, zwyczajnej rozmowy i wyjaśniania wszystkiego wprost. Powieść czyta się z zainteresowaniem, daleko jej do banalności wakacyjnej lektury, choć za taką może być uważana ze względu na tematykę i czas wydania - docenia dr Katarzyna Krzan. - Ale to tylko pozory. Horyzonty uczuć pokazują, że jest coś więcej, coś dalej, coś poza horyzontem. Trzeba tylko odwagi, by sięgnąć tam wzrokiem.

Nie mniej emocji wywołują najlepsze romanse trwającej jesieni. Za taki jurorzy uznali Dwórkę królowej Haliny Kowalczuk (Wydawnictwo Lucky). 

Autorka połączyła romans historyczny z horrorem, wykorzystując przy tym znane postaci historyczne, by uprawdopodobnić akcję. Połączyła afrykańską magię, chińską medycynę, alchemię, religię, tajemnicze księgi, przepowiednie, telepatię, miłość, zemstę, dzieci Szatana, a więc wszystko to, co czynić ma książkę poczytną. W efekcie "Dwórka królowej" to lektura naprawdę wciągająca, choć dominuje w niej fikcja, nie zaś wierność historycznym realiom.   

Czytelnicy jako najlepszy romans nagrodzili Córkę pszczelarza Santy Montefiore (Wydawnictwo Świat Książki) - Bohaterka bestsellerowej powieści Santy Montefiore jest właśnie córką pszczelarza, pracującego dla arystokratycznej angielskiej rodziny. Grace zakochuje się w paniczu, ale z racji swego niskiego pochodzenia nie może wiązać z nim specjalnych nadziei. Mimo łączącej ich przyjaźni, nie mogą być razem. Grace wychodzi za przyjaciela z dzieciństwa i jakoś układa sobie życie. Wybucha druga wojna światowa i obaj mężczyźni zostają powołani do wojska. I tylko mąż Grace wraca, okaleczony – z okropną raną na twarzy i bez jednego oka. Jest w tej powieści wszystko, co bestsellerowa, zakrojona na dużą skalę powieść powinna mieć: niespełnioną miłość, bariery społeczne nie do przekroczenia, zakochane kobiety, cierpiących w milczeniu mężczyzn i... pszczoły. Są także zadziwiające zwroty akcji i przypadkowe wydarzenia, które mają ogromny wpływ na losy bohaterów. 

Podróże literackie

Nagrodzona przez jurorów w kategorii podróży literackich nowa książka Mieczysława Bieńka, Hajer na andyjskim szlaku (Wydawnictwo Annapurna) to opowieść napisana z lekkością, pełna dobrze wykonanych fotografii i humoru. Umożliwia większości z nas lepsze poznanie świata, do którego mamy małe szanse trafić osobiście. Być może książka zachęci kogoś do wybrania się na własną wędrówkę po Ameryce, po Andach? Wszystko się może zdarzyć, gdy głowa pełna marzeń, zdrowie dopisuje, a nie musimy narzekać na brak gotówki. Wszak na kartach tej książki stale spotykamy ludzi z całego świata, czerpiących przyjemność z doświadczania go w bardzo indywidualny sposób.

Najwięcej głosów czytelników zdobyła z kolei kolejna podróż literacka Beaty Pawlikowskiej - książka Blondynka nad Gangesem (Wydawnictwo Edipresse Książki). Nie jest to jednak opis wakacji marzeń, ale historia prawdziwa, pełna niebezpieczeństw i ryzyka. Lektura nowej książki Pawlikowskiej pozwala poznać świat, do jakiego z pewnością nie zbliżą się nawet podróżni, korzystający z uroków all inclusive - świat nie mniej piękny, a z pewnością prawdziwszy. Charakterystyczne ilustracje autorki i niezwykłe zdjęcia - zarówno te zawarte w książce, jak i te, które mozna obejrzeć, korzystając z aplikacji Tap2C - pozwalają na długo przenieść się w świat położony nad Gangesem. 

Wciągające kryminały

Wielkie emocje budzą nagrodzone w tegorocznej edycji plebiscytu powieści kryminalne i sensacyjne. A przede wszystkim Krew na śniegu - nowa książka mistrza gatunku, Jo Nesbo, najwyżej oceniona przez członków jury. 

Powiedzieć, że Krew na śniegu to bardzo udana powieść kryminalna to tak naprawdę nie powiedzieć o tej książce niczego - twierdzi Sławomir Krempa. - Owszem, jest tu wszystko, czego oczekują miłośnicy kryminału, choć w formie nieco odmiennej od tej, do jakiej przyzwyczaił swoich miłośników Jo Nesbo. Jest sprawnie budowane napięcie, są zaskakujące - bardzo zaskakujące - zwroty akcji, jest wątek romansowy. Ale jest w tej powieści o wiele więcej. Jest pewna uniwersalna prawda o człowieku, jest potencjał, który sprawia, że przestajemy traktować Krew na śniegu wyłącznie jako literaturę gatunkową. To już prawdziwa, całkiem poważna literatura. Obserwowanie, jak stopniowo proza Jo Nesbo zmierza w stronę literatury, w której zbrodnia jest jedynie pretekstem do pokazania pewnej prawdy o człowieku, to naprawdę pasjonujące doświadczenie.  Z kolei czytelnicy najwięcej głosów oddali na Księgę Welesa Łukasza Gapińskiego (Wydawnictwo Goneta.net) - kryminał polityczny oparty na historii ludów słowiańskich, mrocznych czasów pełnych bóstw, dziwnych nazw, wszechobecnej tajemniczości.

Najlepsze poradniki

Jeśli macie poczucie, że nie realizujecie się w dotychczasowej pracy, jeśli między ósmą a szesnastą nie marzycie o niczym innym, jak tylko o powrocie do domu, sięgnijcie po nagrodzoną wśród poradników przez jury konkursowe książkę Beaty Pawłowicz Po szczęście do pracy (Wydawnictwo Zwierciadło). Nazwiska rozmówców tej znakomitej dziennikarki - między innymi Wojciecha Eichelbergera, Katarzyny Miller, Iwony Firmanty czy Tomasza Srebnickiego - gwarantują, że lektura okaże się nie tylko interesująca, ale przede wszystkim owocna. 

Największym uznaniem czytelników głosujących za pośrednictwem strony plebiscytu cieszyć się mógł w kategorii poradników Alfabet miłości Renaty Mazurowskiej i Bogdana Wojciszke (Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne). To kompleksowe ujęcie tematu, próba rozwiania pojawiających się wątpliwości dotyczących natury uczucia, którego tak przez całe życie pożądamy, a także refleksja na temat jakości związków oraz ewentualnych możliwości podtrzymania uczucia. Ta niezwykle zajmująca rozmowa wciąga nie tylko dlatego, że jej temat dotyczy każdego z nas osobiście, ale także z uwagi na kompetencje autorów i rzetelne przygotowanie do dyskusji. Tym samym Alfabet… jest nie tylko książką, po którą sięgać będą ludzie zajmujący się tematem uczuć zawodowo, ale również ci, którzy dążą do samopoznania i do doskonalenia swojego życia oraz jakości relacji, w jakie się angażują. Napisana przystępnym językiem, omijająca naukowy żargon pozycja powinna znaleźć się w biblioteczce każdego – wszak miłość jest pojęciem uniwersalnym, szerokie jest też grono odbiorców książek omawiających złożoność jej natury.

Z historią w tle

W tegorocznej edycji plebiscytu jurorzy i czytelnicy oceniali także ogromnie wciągające powieści "z historią w tle". Wśród nich najwyższe noty jurorów otrzymała nowa powieść Tomasza Stężały Pułkownicy 1944. Rzeczpospolita partyzancka (Wydawnictwo Erica). Ostatnia odsłona cyklu „Trzy Armie” skupia się na zapomnianych wydarzeniach związanych powstaniem i obroną „Rzeczpospolitej partyzanckiej”, czyli utworzonej w 1944 roku przez polskie siły zbrojne Republiki Pińczowskiej. Walki mające doprowadzić do wyzwolenia tamtych terenów porównywane są często do Powstania Warszawskiego, a autor niezwykłych opowieści o Elblągu zbudował na kanwie faktów historycznych książkę ogromnie wciągającą.

Czytelnicy w tej kategorii walnie głosowali na Pieniądze to nie wszystko - kolejną powieść Rhys Bowen, autorki cyklu o Molly Murphy (Oficyna Literacka Noir Sur Blanc).  - To dobra rozrywkowa lektura, nie tylko na długie, jesienne wieczory. Fabuła wciąga, rozterki sercowe panny Molly mogą trochę irytować, ale zainteresują one z pewnością znaczącą grupę czytelniczek, akcja ma tak pożądane zaskakujące zwroty. Całość jest sprawnie napisana, z ciepłem, humorem i trochę ironicznym potraktowaniem tematu „irlandzkości” - zrozumiałym, biorąc pod uwagę pochodzenie autorki. Tu nawet śmierć nie jest specjalnie straszna, a wątki romantyczno-romansowe przypadną do gustu wielbicielom poruszeń serca. Dawka wzruszeń i emocji gwarantowana - podkreśla Damian Kopeć.

W świetle faktów 

To opowieści dokumentalne i paradokumentalne, a także wspomnienia czy historie niezwykłych postaci. Takich jak Nabeel Quereshi, autor nagrodzonej przez jurorów książki Szukając Allaha, znalazłem Jezusa  (Wydawnictwo Szaron). Ta publikacja to poruszające świadectwo człowieka wychowanego w kulturze i wierze muzułmańskiej, który pewnego dnia, wbrew swym chęciom, woli i pragnieniom odkrył, że prawdziwym Bogiem jest Chrystus Zmartwychwstały. Zmagania, jakie autor toczył z samym sobą, wiele nauczyć mogą nie tylko osoby wątpiące czy poszukujące, ale i ludzi deklarujących się jako chrześcijanie.  

Nagrodzona przez internautów w tej kategorii Karbala Piotra Głuchowskiego i Marcina Górki (Wydawnictwo Agora) jest ważna z różnych względów. Przede wszystkim - pokazuje udział Polaków w wojnie w Iraku, kładąc nacisk na różne aspekty i konsekwencje tej dalekosiężnej decyzji politycznej. Mówi o udziale w misji niekoniecznie takiej, jaką ją sobie wyobrażamy, jaką poznawaliśmy i poznajemy z mediów. Pokazuje nowoczesną wojnę, prowadzoną pod presją wszechobecnych mediów w nietypowy sposób (przynajmniej z jednej strony) - tak, by jak najmniej ucierpieli cywile czy zabytki. Pokazuje swoistą bezradność armii w walce z dobrze wyszkoloną, wyposażoną i solidnie finansowaną partyzantką. Z jednej strony - różne zasady, ograniczenia, media czekające na jakiekolwiek potknięcie, z drugiej - bezwzględność, okrucieństwo, pogarda dla życia innych, granie na najniższych instynktach. Pokazuje to, co niby wszyscy wiemy - że zabijanie i umieranie jest straszne dla każdego normalnego człowieka. Także dla tego w XXI wieku. Karbala jest w końcu swoistym hołdem oddanym ludziom, którzy pełnili niełatwą służbę, ponosząc tego konsekwencje w postaci utraty zdrowia, a nawet życia.

Fantastyczne światy

Za najbardziej interesującą powieść fantasy krytycy uznali Srebrzyste wizje Anne Bishop (Wydawnictwo Initium). Ta sprawnie napisana powieść sprawi z pewnością wiele radości wielbicielom cyklu - zwłaszcza, że to ponad pięćset stron tekstu drobnym, trochę może zbyt wyblakłym, drukiem. Ponad pięćset stron intrygującej fabuły, niezwykłego świata i fascynujących, choć groźnych istot. Nie ma tu już efektu nowości, charakterystycznego dla części pierwszej, ale nie ma też lekkiego poczucia zagubienia. Nowa powieść Bishop to ciąg dalszy podróży w głąb pełnego tajemnic, mrocznego interioru.

Czytelnicy swymi głosami najczęściej wspierali z kolei Drżenie Jus Accardo (Wydawnictwo Dreams). Trzeci tom cyklu Denazen jest niezwykle dynamiczny. Trochę przypomina tętniące akcją powieści Ludluma. Potyczki, walki, ucieczki, zasadzki dominują, choć znajdzie się tu również miejsce na chwile bardzo romantyczne. Fabuła odpowiednio wciąga, emocjonalne stany bohaterów odczuwamy jak własne. Dzieje się naprawdę dużo, a niektóre zwroty akcji powinny czytelnika solidnie zaskoczyć. I o to chodzi. Tym razem nie pojawia się zbyt wiele nowych postaci, niektóre równie szybko zjawiają się, jak odchodzą do... innego świata lub pozostają na zawsze w czyjejś pamięci. Pod względem stylu autorka dojrzewa. Widać nacisk na dynamikę wydarzeń, na unikanie długich opisów, na iskrzące dialogi. Tak typowe w dzisiejszych czasach dzielenie książki na wiele niewielkich rozdziałów pozwala utrzymywać tempo. W swoim rodzaju książka jest rzeczywiście dobra. Czyta się ją błyskawicznie.

Książki dla młodych czytelników

To już ostatnie tytuły nagrodzone w plebiscycie "Najlepsza książka na jesień". Wśród książek dla najmłodszych - zdaniem jurorów - warto zwrócić uwagę na historię O pewnej dziewczynce i jej podróży wokół Krainy Czarów na okręcie własnoręcznie wykonanym Catherynne M. Valente (Wydawnictwo M). Ta prawdziwie baśniowa opowieść zachwycić powinna wszystkich miłośników klasycznej książki Lewisa Carrolla. Tym bardziej, że nagrodzona książka otwiera cykl o losach dwunastoletniej September, której jeszcze niejednokrotnie przyjdzie nam towarzyszyć w kolejnych przygodach.

Czytelnicy natomiast za najbardziej interesującą uznali książkę Marcina Pałasza Marcelka i szkolne sprawy (Wydawnictwo Bis). 

- Kolejna historia z udziałem Marcelki przypomina, że rzucająca się w oczy inność człowieka często bywa związana z jedną tylko cechą - podkreśla Karolina Mucha. - Marcin Pałasz zauważa, że to, co dostrzegamy na pierwszy rzut oka, często przysłania nam całego człowieka, stając się jego – bynajmniej nie samodzielnie projektowaną – wizytówką. Czy tylko dzieci osobę kulejącą nazwą kuternogą? Czy tylko one będą unikały kontaktu z tym, kto śmierdzi? Inności, za jaką uznajemy np. niepełnosprawność, nie wystarczy tolerować czy akceptować. Być może aby naprawdę poznać człowieka, nie czując się przy tym „lepszym” od niego, nie patrząc na niego z litością, trzeba o niej całkiem zapomnieć.

Młodzież z pewnością doceni wraz z jurorami nagrodzoną w plebiscycie książkę Ewy Nowak - Pierwsze koty (Wydawnictwo Egmont). Z uwagi na ilość problemów w życiu głównej bohaterki, skomplikowane relacje łączące ją z Konradem, a także niezdrową atmosferę w domu powieść wciąga już od pierwszej strony, zaś reakcja na lekturę jest niezwykle emocjonalna. Ojciec Ady budzi rozdrażnienie i niechęć, matka – współczucie, siostra - podziw, zaś Konrad - wyłącznie pogardę. Na kolejnych stronach książki autorka portretuje codzienne życie - takie, jakie jest: niekiedy bolesne, niekiedy szare, niekiedy pozbawione nadziei na zmianę. Pokazuje też, jak głębokie ślady w psychice może wywołać przemoc, również ta ekonomiczna, ale równocześnie przekonuje, że z każdej sytuacji jest jakieś wyjście. Zawsze przecież można napisać bajkę i poprosić Dobrą Wróżkę o pomoc.

Czytelnicy wśród książek dla starszych dzieci i młodzieży zdecywdowali się wyróżnić książkę Grażyny Bąkiewicz Mieszko, ty wikingu! (Wydawnictwo Nasza Księgarnia). Nie tylko wciągająca fabuła, ale też sposób prowadzenia narracji i naprawdę duża ilość rysunków oraz mini-komiksów Artura Nowickiego sprawiają, że książka ma szansę zaintrygować młodych czytelników. Pewnie i oni zechcą rozwiązać zagadkę, którą swym bohaterom zadała autorka (prywatnie także nauczycielka). Zagadkę, bynajmniej, nie infantylną czy wymyśloną na siłę – hipoteza o normańskim pochodzeniu Mieszka budziła przecież spory i dyskusje także wśród zawodowych historyków. Książka Grażyny Bąkiewicz przypomina serię Strrraszna historia Terry’ego Deary’ego. Miejmy więc nadzieję, że książka poświęcona rodzimej historii zyska równie dużą popularność. A przy tym niejednego czytelnika skłoni do pełnego zdumienia i podziwu okrzyku: "ale historia!"

To już wszystkie książki nagrodzone w tegorocznej edycji plebiscytu na najlepszą książkę na jesień. Ze wszystkimi zgłoszonymi tytułami zapoznać się można na stronie www.ksiazkanajesien.pl Natomiast więcej informacji o poszczególnych książkach wraz z opiniami i recenzjami czytelników oraz jurorów znaleźć można na stronach serwisu Granice.pl, który jest organizatorem konkursu.