Stulecie Winnych. Ci, którzy przeżyli
Ałbena Grabowska

Winnych pisałam z ogromną radością, jak na skrzydłach, choć pisaniu towarzyszyła ciężka praca researcherska.* Brwinów, czerwiec 1914 roku. Podczas burzy Kasia Winna rodzi bliźnięta - dziewczynki, sama umiera. Stanisław Winny, ojciec dzieci, jest przerażony. Cierpi po stracie ukochanej żony, ale też zupełnie nie wie, jak sobie poradzi z nowo narodzonymi oraz z dwoma starszymi synami. Z pomocą przychodzą rodzice Stanisława, Bronisława i Antoni oraz Andzia, daleka kuzynka. Na tragedię nie pozostaje obojętna też reszta rodziny, bracia wdowca wraz z żonami. Tak rozpoczynają się stuletnie dzieje brwinowskiego rodu Winnych, nękanego przez zawieruchę historyczną, hiszpankę, ale i zwykłe codzienne problemy. Ałbena Grabowska, choć historykiem z wykształcenia nie jest i jak sama mówi - nigdy nie miała szczęścia do nauczycieli tego przedmiotu*, wykazała się ogromną wiedzą podczas tworzenia powieści. Wiedzą, którą poparła długimi godzinami ciężkiej pracy, dzięki czemu udało jej się nakreślić prawdziwy obraz ziem polskich z początku XX wieku. W swej powieści zadbała o najdrobniejsze szczegóły dotyczące miasta, historii Polski, wydarzeń, które odcisnęły swoje piętno na życiu wielu brwinowskich rodzin. Zadbała o to, aby nie brakło postaci historycznych zamieszkujących Brwinów w tym czasie, między innymi Stanisława Lilpopa, przemysłowca, współzałożyciela Podkowy Leśnej. Grabowska postarała się o to, aby wpisać prawdziwe losy Lilpopa oraz jego rodziny, córki Anny i jej męża, pisarza Jarosława Iwaszkiewicza, w życie fikcyjnych bohaterów. Nie szczędzi nam najważniejszych informacji z życia sławnych mieszkańców miasta, nie wzbraniając się przed opisaniem również tych, które są wstydliwe czy tragiczne. Na uwagę zasługuje też fakt, że pisarka żadnej postaci, choćby niewielkiej, nie pozwala zniknąć bez wyjaśnienia opisując w kilku słowach jej dalsze losy. Taki zabieg uważam za bardzo wzbogacający fabułę, widać dbałość o szczegóły, o całą konstrukcję powieści. Bogactwo postaci, które pisarka na nowo powołała do życia, a którzy wsławili się w historii Polski to lekarz i pedagog Janusz Korczak, pedagog oraz przełożona w elitarnej szkole ,,Platerki" Jadwiga Reutt, dyplomata Tadeusz Wierusz-Kowalski, wspomniany wyżej Stanisław Lilpop z córką Anną i jej mężem Jarosławem Iwaszkiewiczem, czy amerykańskie małżeństwo Tobolków. Nie zabrakło też hołdu dla wybitnego neurologa, profesora Kazimierza Orzechowskiego. Nic dziwnego, wszak pisarka z wykształcenia jest neurologiem. Prowadzi czytelnika szlakiem dawnej architektury Brwinowa, jak willa ,,Stawisko" należąca do pp. Iwaszkiewiczów (obecnie znajduje się tam muzeum poświęcone Annie i Jarosławowi), pałac Wierusz-Kowalskich, willa pp. Wernerów oraz słynna Żeńska Szkoła im. Cecylii Plater-Zyberkówny w Warszawie. Niemniej jednak na pierwszy plan zdecydowanie wysuwają się główni bohaterowie, czyli rodzina Winnych. Jedna z bliźniaczek, Ania Winna, dziewczynka obdarzona nadprzyrodzonymi możliwościami, jest zdecydowaną faworytką autorki, co zaowocowało niezwykłą dbałością o kreację jej osoby. Postać niezmiernie złożona, nie tylko ze względu na swój ,,dar" (nie bez znaczenia jest tu wpływ twórczości Gabriela Garcii Márqueza na pisarkę), ale przede wszystkim z powodu cech charakteru, w które wyposażyła ją Grabowska. Pełna miłości i oddania dla swej bliźniaczej siostry Mani, gotowa poświęcić największą miłość swojego życia w imię miłości siostrzanej, niezmiernie utalentowana i wyróżniająca się uczennica, jednocześnie cicha i spokojna, zamknięta w sobie, choć zawsze bardzo pomocna. Na uwagę zasługują również panowie Antoni i Stanisław Winni. Ojciec i syn. Kiedy pierwszy z nich jest gotowy na największe poświęcenie względem swojej rodziny, której broni do ostatniej kropli krwi, w tym czasie drugi, miotany rozpaczą po starcie najbliższej osoby, jest owładnięty potrzebą wypełnienia przysięgi wobec Boga, która z upływem lat nie traci na ważności. I w tym przypadku mamy do czynienia z postaciami nietuzinkowymi, gdyż jak twierdzi pisarka od początku swej pisarskiej drogi stawia na charakter przedstawianych postaci. Potem mówi: Moim zdaniem to właśnie to powoduje, że powieść jest ,,jakaś". Każda postać stworzona przeze mnie ma bardzo konkretny dla siebie charakter i przeszłość. Jest cała wymyślona, łącznie ze sposobem myślenia i mówienia. Tylko wtedy postaci żyją. Inaczej są płaskie, śmieszą albo irytują czytelnika.* Całości dopełnia bardzo naturalny język, jakim posługuje się w książce Ałbena Grabowska. Można odnieść wrażenie, że powieść została napisana ,,na żywo", czyli dokładnie w tych latach, o których opowiada, z wielką dbałością o zwroty archaiczne. Nie można nie wspomnieć również o okładce, która idealnie współgra z treścią książki. Prosta, a jednocześnie tak wiele mówiąca czytelnikowi o lekturze. Drugi tom sagi już powstał i czeka na swoją premierę, nad trzecim pisarka nadal pracuje. Ale obiecuje swoim czytelnikom, że będą emocjonalną bombą, bez porównania mocniejsze niż tom pierwszy. Ulubionym momentem na drodze twórczej jest etap pomiędzy 50 a 150 stroną powieści. Już jest początek, akcja zawiązana i teraz rozpoczyna się rozwijanie wątków, czyli folgowanie wyobraźni. Uwielbiam te 100 stron.* Swoją drogę pisarską Ałbena Grabowska rozpoczęła 5 lat temu, czyli stosunkowo niedawno, a już na jej koncie sąd 4 powieści dla młodego czytelnika z serii Julek i Maja (5. w przygotowaniu), książkę terapeutyczną dla dzieci i ich rodziców oraz 3 powieści dla dorosłych. Stulecie Winnych jest 4 powieścią, rozpoczynającą literacką sagę, choć jak sama przyznaje nigdy nie śniło jej się, że będzie pisać książki.* Od lat niezmiennie fascynuje ją twórczość Gabriela Garcii Márqueza, ceni sobie również powieści brytyjskiej pisarki Doris Lessing, José de Sousa Saramago czy Michaela Cunninghama. W dzieciństwie pasjonowały ją książki autorstwa Michaela Ende, Małgorzaty Musierowicz, Aleksandra Minkowskiego oraz wiersze Juliana Tuwima i Bolesława Leśmiana. Jedynymi wierszami Grabowskiej, które ujrzały światło dzienne są te napisane na potrzeby powieści ,,Coraz mniej olśnień", reszta zamieszkała w szufladzie biurka i autorka zamierza je tam pozostawić. Pisarka wyznała też, że tworzy teksty piosenek. Ałbena Grabowska jest pisarką bardzo zdyscyplinowaną i niezmiernie pracowitą. Praca zawodowa oraz rodzina wypełniają jej cały dzień, ale kiedy dzieci już śpią, wtedy może zacząć pisać i nie bacząc na rytuały pisarskie, po prostu siada i pozwala swojej wyobraźni płynąć. Jej wielki talent do opowiadania zajmujących historii, lekkość pióra, niezwykła wrażliwość oraz niekwestionowana wiedza na temat ludzkiej psychiki powoduje, że każda powieść napisana przez Grabowską jest wyjątkowa i plasuje autorkę bardzo wysoko na tle rodzimych pisarek. Wychodzi do czytelnika z pokorą, skupia się na rozmówcy i jest bardzo otwarta, z uwagą przyjmując komentarze czytelników. * cytaty pochodzą z rozmowy, jaką miałam przyjemność przeprowadzić z panią Ałbeną Grabowską. Bardzo dziękuję za możliwość udostępnienia tych słów publicznie.

Informacje dodatkowe o Stulecie Winnych. Ci, którzy przeżyli:

Wydawnictwo: Zwierciadło
Data wydania: 2014-09-10
Kategoria: Obyczajowe
ISBN: 9788364776038
Liczba stron: 356
Dodał/a opinię: Natalia Nowak-Lewandowska