Zniewolony. 12 Years a Slave
Solomon Northup

Niewolnictwo było i jest zjawiskiem społecznym, które bez wątpienia zasługuje na powszechne potępienie. W różnych formach towarzyszy ludzkości od czasów starożytnych i choć współcześnie jest prawnie zabronione, istnieją rejony świata, gdzie wciąż jest praktykowane. Okres zniewolenia czarnoskórych mieszkańców Stanów Zjednoczonych jest tematem dość często poruszanym we współczesnej literaturze i kinematografii. "Zniewolony. Twelve Years a Slave" jest zapisem wspomnień wolnego obywatela, Solomona Northupa, który podstępem zostaje wywieziony i zmuszony do niewolniczej pracy na amerykańskim Południu.

Solomon Northup przyszedł na świat w 1808 roku jako wolny człowiek. Dzięki staraniom rodziców uzyskał stosowne na owe czasy wykształcenie, a niedługo po tym poślubił Annę Hampton. Pracowitość Solomona oraz życiowa zaradność pozwoliły jego rodzinie na dostatnie życie dalekie od trosk i zmartwień, w wolnym mieście Saratoga. Kiedy pewnego dnia 1841 roku otrzymuje propozycję zarobkowego wyjazdu do Waszyngtonu nie ma pojęcia, że rozłąka z żoną i dziećmi będzie trwać o wiele dłużej niż planowane kilka tygodni. Jego nieobecność w rodzinnych stronach potrwa dokładnie dwanaście lat. Solomon zostaje bowiem oszukany i trafia w ręce handlarzy niewolników. Na nic zdają się tłumaczenia, płacz i załamywanie rąk. Próba udowodnienia prawdziwej tożsamości kończy się pierwszym, ale nie ostatnim w życiu biczowaniem. W trakcie podróży na Południe jest świadkiem i uczestnikiem chwytających za serce momentów. Traktowanie czarnoskórych jako towaru handlowego, nieuczciwie wymierzane kary i rozdzielanie matek od dzieci wzruszą niejednego czytelnika.

Solomon, jako Platt, trafia do kolejnych właścicieli plantacji w stanie Luizjana. Niektórych z nich wspomina dobrze, o innych chciałby jak najszybciej zapomnieć, choć wie, że jest to niestety niemożliwe. W swojej dokładnej relacji z pobytu na amerykańskim Południu przedstawia kulisy niewolnictwa, przybliża czytelnikom typowy dzień z życia niewolnika, wyjaśnia istotę uprawy i zbierania bawełny oraz trzciny cukrowej. W niezwykle obrazowy sposób kreśli opowieść o karach cielesnych jakim byli poddawani niewolnicy, głównie poprzez chłostę: "Dwadzieścia pięć jest za drobiazgi, na przykład za to, że w bawełnie znalazł się suchy liść albo pąk, albo za to, że na polu złamało się gałązkę; pięćdziesiąt to za przewinienia średniego kalibru; sto uznaje się za surową karę: to konsekwencja poważnego przewinienia: bezczynności na polu. Od stu pięćdziesięciu do dwustu otrzymywał niewolnik, który kłócił się ze współmieszkańcami chaty, a pięćset, dobrze wymierzonych - co może dało się porównać z byciem rozszarpanym przez psy - czekało uciekiniera, i skazywało go na tygodnie bólu i agonii". Ludzka podłość nie zna granic. Czytając książkę niejednokrotnie zastanawiałam się, czy oprawcy ci przebywają w piekle, czy może dostąpili miłosierdzia, którego sami nie potrafili okazać swoim niewolnikom.

Niewolnictwo silnie doświadczyło Solomona. Przeżycie dwunastu lat w niewoli było możliwe dzięki nadziei, która nigdy go nie opuściła. W przeciwieństwie do wielu spotkanych na swojej drodze niewolników, Solomon znał smak wolności i do tej wolności małymi kroczkami dążył. A co z tymi, którym nigdy nie udało jej się uzyskać? Szacuje się, że pomiędzy XVI i XIX wiekiem do niewoli trafiło od 12 do 25 milionów Afrykańczyków! (źródło) 

Na podstawie wspomnień Solomona Northupa powstał film o tym samym tytule, który podczas tegorocznej gali rozdania Oscarów został nagrodzony trzema statuetkami, w tym za najlepszy film w roku 2014. Przy okazji lektury książki przyjrzałam się również tej produkcji, która okazała się wiernym odwzorowaniem historii przedstawionej na kartach książki. Z czystym sumieniem mogę polecić.