Recenzja książki: Badania terenowe nad ukraińskim seksem

Recenzuje: Damian_Gajda

Gdy w 1996 roku wydano na Ukrainie debiutancką powieść cenionej poetki, wydarzenie to okrzyknięto literackim skandalem dekady. Większość zniesmaczonych rodaków skreśliła autorkę już za sam tytuł - „Badania terenowe nad ukraińskim seksem”, który w tym konserwatywnym państwie wywołał jednoznaczne, negatywne konotacje. Czy spiętrzenie nieprzychylnych emocji, krytyczne głosy literaturoznawców i pomówienia o epatowanie pornografią są słuszne?

 

Oksana Zabużko przypatruje się swojej ojczyźnie z perspektywy amerykańskiego uniwersytetu, na którym wykłada. Ów emigracyjny dystans, pozwala autorce przyjrzeć się rodzimej społeczności w całym jej zróżnicowaniu. Niezgoda na krzywdę, której dopuszczają się ukraińskie władze, potęguje rozdarcie między dwiema ojczyznami. Los bywa bardzo przekorny, i tak jest i w tym wypadku – pisarka migruje z kraju, w którym nawet najmniejszy ruch mieszkańców podlega kontroli, do liberalnego tworu, gdzie wolność jest niczym nieograniczona. Jej utwory są swoistymi manifestami, które wyrażają niezadowolenie z systemu, a także agitkami zachęcającymi Ukraińców do działania.

 

„Badania terenowe..” to opis karkołomnego i wyjątkowo trudnego życia na Ukrainie. Już na samym początku książki, autorka pisze: „po kiego diabła było przychodzić na świat jako kobieta (w dodatku na Ukrainie!) - z tą kurewską zależnością, wmontowaną w ciało jak bomba z opóźnionym zapłonem, z tą niesamodzielnością, z potrzebą przetapiania się na wilgotną, rozciapaną glinę, wtłoczoną w glebę (..).”. Bolesne przeżycia, wszechobecny aparat represji sprawiają, że życie naszych wschodnich sąsiadów zamienia się w piekło. Najsłabszą stroną pisarstwa Oksany Zabużko jest język. Autorka wypracowała swoistą, dość siermiężną stylistykę, co sprawia, że lektura jej powieści nie należy do najprzyjemniejszych. Długie, złożone zdania, z szeregiem anglojęzycznych wtrąceń mącą percepcję „Badań nad ukraińskim seksem”. Jeśli wytrwałemu i lubującemu się w gramatycznych eksperymentach czytelnikowi, uda się przebrnąć przez ten ciąg myśli, przebić bardzo hermetyczną językową skorupę, przeżyje niesamowitą, wręcz egzotyczną podróż z dwojgiem bohaterów.

 

Pobyt w Ameryce dał Zabużko wiele do myślenia. Przedmiotem jej rozważań stała się w dużej mierze kondycja Ukrainy na arenie międzynarodowej. Skupiła się autorka przede wszystkim na literackiej sferze działań młodych krajanów. Z rozżaleniem pisze o służebności języka narodowego w stosunku do znanych przez większość Europejczyków – angielskiego i niemieckiego. Przemawiający przez nią lokalny patriotyzm, kultywowanie obyczajów i promocja tego wciąż mało znanego kraju, inspiruje ją do posługiwania się rodzimą mową. Zdaniem pisarki i bohaterki jej powieści to język świadczy o podtrzymywaniu ciągłości łańcucha kulturowego danego państwa.

 

Powieść, która przyniosła pisarce międzynarodową sławę jest swoistą autobiografią. Bohaterka podobnie jak Zabużko, wyrusza w naukową podróż do Stanów Zjednoczonych. Ta oto wyprawa jest źródłem inspiracji artystycznej, ale także głęboko bolesną refleksją nad sytuacją Ukrainy. Zmagając się z powszechnie znanym wśród rodaków poczuciem wyalienowania, które objawia się podczas pobytu na obczyźnie, młoda poetka zauważa więcej. Wkrótce, jakby naprzeciw jej tęsknocie, wychodzi pewien malarz – również Ukrainiec. Ich związek ma wymiar paraboliczny, otóż miałkość połączona z seksualnym wyuzdaniem, przypomina to złudzenia zmienną sytuację polityczną kraju, z którego wywodzą się bohaterowie. Relacja malarza i poetki nie mieni się praktycznie żadnymi barwami. Mimo iż wszystko rozgrywa się w innej scenerii, bohaterowie nie umieją zbudować frapującego, rozbuchanego emocjonalnie uczucia. Powszechne oburzenie literackiego światka wzbudziła chuć i niepohamowanie seksualne bohaterów. W wielu analizach krytycznych powieści Zabużko pojawił się zarzut pisania o erotyce w sposób, który ociera o banał.

 

„Badania terenowe nad ukraińskim seksem” wymagają od czytelnika dużo uwagi, dlatego moja lektura tej powieści była bardzo analityczna. Ważyłem każde słowo, doszukiwałem się ukrytych znaczeń... Niestety nie mogę zgodzić się z opinią, że powieść jest zlepkiem scen nieprzyzwoitych. Dwie albo trzy ujęcia opisują uniesienia kochanków w bardzo pruderyjny sposób. Zdawkowe relacje i adekwatny do opisywanych sytuacji język sprawia, że o tajemnicach alkowy młodych Ukraińców nie czyta się ze zgorszeniem. Oksana Zabużko prowadzi peregrynacje do zamkniętych obszarów intymności. W pewnym sensie rozdziewicza temat przemilczany, wstydliwy, który nie wiedzieć czemu stał się sferą tabu. Działanie ukraińskiej literatki jest jedynie pretekstem do odkrycia prawdziwych mechanizmów, w których władaniu jest państwo niedemokratyczne.

 

„Badania terenowe nad ukraińskim seksem” Oksany Zabużko to książka dla wszystkich, którym niestraszne są lingwistyczne wyzwania. Autorka posiadała umiejętność błyskotliwego rysowania ludzkich charakterów i osadzania ich w społecznych realiach. Umiejscawianie bohaterów w nowej rzeczywistości nie jest oczywiście bezkolizyjne, ale odbywa się to z całą pewnością z korzyścią dla czytelnika, który może poznać zupełnie inne realia. Oceniam na mocną czwórkę.

Kup książkę Badania terenowe nad ukraińskim seksem

Sprawdzam ceny dla ciebie ...

Zobacz także

Zobacz opinie o książce Badania terenowe nad ukraińskim seksem
Książka
Inne książki autora
Muzeum porzuconych sekretów
Oksana Zabużko0
Okładka ksiązki - Muzeum porzuconych sekretów

Silna, niezależna kobieta, niemająca zamiaru jedynie przytakiwać mężczyznom, poddawać się ich woli i rezygnować z prawdziwej miłości. Dwaj równie silni...

Sarmackie krajobrazy. Głosy z Litwy, Białorusi, Ukrainy, Niemiec i Polski
Oksana Zabużko0
Okładka ksiązki - Sarmackie krajobrazy. Głosy z Litwy, Białorusi, Ukrainy, Niemiec i Polski

Książka "Sarmackie krajobrazy. Głosy z Litwy, Białorusi, Ukrainy, Niemiec i Polski" powstała z inicjatywy S. Fischer Stiftung i Kulturkreis der Deutschen...

Zobacz wszystkie książki tego autora
Recenzje miesiąca
Virion. Legenda miecza. Krew
Andrzej Ziemiański ;
Virion. Legenda miecza. Krew
Kołatanie
Artur Żak
Kołatanie
W rytmie serca
Aleksandra Struska-Musiał ;
W rytmie serca
Mapa poziomów świadomości
David R. Hawkins ;
Mapa poziomów świadomości
Dom w Krokusowej Dolinie
Halina Kowalczuk ;
Dom w Krokusowej Dolinie
Ostatnia tajemnica
Anna Ziobro
Ostatnia tajemnica
Hania Baletnica na scenie
Jolanta Symonowicz, Lila Symonowicz
Hania Baletnica na scenie
Lew
Conn Iggulden
Lew
Jesteś jak kwiat
Beata Bartczak
Jesteś jak kwiat
Niegasnący żar
Hannah Fielding
Niegasnący żar
Pokaż wszystkie recenzje
Reklamy