Recenzja książki: But w butonierce i inne wiersze

Recenzuje: Izabela Mikrut

Zdziwiłby się z pewnością Bruno Jasieński, ten przeciwnik biografizowania, konstruktor mitów i legend na własny temat, gdyby zobaczył, że większą część posłowia do „Buta w butonierce i innych wierszy”, tomiku, wydanego nakładem Iskier, zajmuje jego życiorys. A raczej – próba rekonstrukcji życiorysu. Zdziwiłby się jeszcze bardziej, gdyby ujrzał, że autor wyboru – Krzysztof Jaworski, swą decyzję uzasadnia koniecznością wyjaśniania wierszy przez epizody z biografii poety. Tylko trudno uznać przeszło stronicowe dywagacje na temat genezy imienia i nazwiska za epizod pomocny przy odczytywaniu na przykład wiersza „Na rzece”. Zabrakło za to miejsca na wyjaśnienie choćby elementarnych założeń futuryzmu czy sytuacji na „rynku poetyckim” lat dwudziestych ubiegłego wieku. Właśnie te wiadomości, choćby i mocno skrócone, mogłyby znacznie lepiej przyczynić się do szerzenia wiedzy na temat Jasieńskiego.

„But w butonierce i inne wiersze” to wydany w 2006 roku popularyzatorski wybór wierszy Brunona Jasieńskiego. Zawiera kilkadziesiąt wierszy i dwa poematy. Jego podstawowym zadaniem (czy przeznaczeniem) jest przypomnienie i rozpowszechnienie najbardziej znanych wierszy Brunona Jasieńskiego (choć obok „klasycznych” już wierszy znajdą się i takie, których próżno by szukać w krytycznych opracowaniach.

Krzysztof Jaworski zdecydował się na zamieszczenie w tomiku przede wszystkim tych wierszy, które nie wymagały zawiłych objaśnień. Przypisy ograniczył do niezbędnego minimum (wyjaśnia w nich na przykład trudniejsze czy obcojęzyczne zwroty czy nazwiska). Nie podaje różnych wariantów jednego tekstu, nie wskazuje inspiracji poetyckich – całkiem zresztą słusznie, bo skoro nie jest to wydanie krytyczne, to nikt nie będzie zainteresowany potencjalnymi wpływami np. Siewierianina czy Majakowskiego.

Czego może się spodziewać po tym tomiku wielbiciel poezji Jasieńskiego? Na pewno esencji twórczości, najważniejszych wierszy artysty. Tomik zawiera teksty z lat 1921 – 1926 (nieustawione chronologicznie). Niewątpliwym plusem jest podawanie źródeł wierszy – dat i miejsc pierwodruku. Natomiast jeśli ktoś nie ma pojęcia o twórcy…

Są tu przykłady tekstów futurystycznych, próby nietradycyjnego zapisu poezji, wiersze, które wywoływały dawniej skandal, a dziś może jedynie pobłażanie. Są niezwykłe popisy rymotwórcze (Jasieński był mistrzem w stosowaniu rytmu egzotycznego). Jest awangardowa treść w klasycznej, tradycyjnej formie. W twórczości Jasieńskiego uderza właśnie ten mariaż – rytmiczne i konsekwentnie zgrabnie rymowane teksty niosą ze sobą realizację futurystycznych manifestów.

Warto poznawać i czytać poezję Brunona Jasieńskiego, dlatego cieszę się z zaistnienia na rynku literackim tego tomiku.