Na ostatnim roku studiów wyjechałam do Norwegii. Sprzątając pokoje i pomagając w hotelowej kuchni, starałam się zarobić na mieszkanie, które dałoby mi poczucie samodzielności i niezależności. Nigdy nie czułam się wykorzystywana czy niesprawiedliwie potraktowana. Zarabiałam tyle co inni i traktowano mnie z szacunkiem należnym każdemu człowiekowi. Od mojej ówczesnej szefowej różniłam się jak czerwony od niebieskiego, a jednak nigdy nie starała się pokazać, że jest kimś lepszym ode mnie.
Przypomniałam sobie o tym wszystkim w kontekście książki Pokój służącej Fiony Mitchell. Tytułowe służące to Filipinki, które – zostawiając swoje rodziny – zdecydowały się wyjechać do Singapuru, by móc zdobyć pieniądze na wykształcenie dzieci czy po prostu lepsze życie swoich bliskich. Te kobiety, które w ciągu dnia harowały w obcych kuchniach, opiekowały się obcymi dziećmi i dbały o porządek w obcych mieszkaniach, gdy przyjeżdżały do swoich domów, były niczym przysłowiowe ciocie z Ameryki. Przywoziły frykasy, na jakie nie można było sobie na co dzień pozwolić oraz zaopatrywały w ubrania i książki swoje dzieci, które niejednokrotnie słabo ich pamiętały. Nikt nie pytał, jakim kosztem odbywa się to wszystko. Fiona Mitchell, która stworzyła fabułę swojej książki na podstawie własnych obserwacji poczynionych po przyjeździe do Singapuru, pokazała, w jakich warunkach przychodzi żyć takim kobietom i jakie cele im przyświecają. Oczami głównych bohaterek Pokoju służącej możemy obserwować sposób, w jaki są traktowane przez rodziny, u których pracują. Karygodne warunki mieszkaniowe, pozbawione szacunku polecenia, poniżanie – tak wygląda każdy dzień. Pisarka pokazała całe spektrum zjawiska, jakim jest rasizm w wykonaniu ekspatów przybywających do Singapuru w nadziei na polepszenie warunków życia, mierzących się z poczuciem niedopasowania i koniecznością ciągłego wykazywania się. Nie radząc sobie ze sobą, niejednokrotnie znajdują ujście dla swoich frustracji w pokazywaniu swojej wyższości. Mitchell w sposób dosadny, aczkolwiek niepozbawiony nuty empatii, rozprawia się z tą grupą społeczną za pośrednictwem swoich bohaterek. Nie robi tego w sposób narwany. Wręcz przeciwnie.
Akcja Pokoju służącej toczy się dosyć powoli. Nie mamy tutaj nagłych zwrotów, nie wstrzymujemy oddechu co kilka stron. Lekturze towarzyszy dziwna, nieco duszna atmosfera… nazwałabym ją spokojną, ale ten spokój jest raczej powierzchowny. W środku wszystko wrze i prosi się o wybuch, którego uosobieniem jest Tala. Poczułam jakąś dziwną więź między nami, choć przez cały czas stanowiła dla mnie swoistą zagadkę – z jednej strony podziwiałam ją za odwagę i wojowniczość, a z drugiej jej nieprzewidywalność nieco mnie przerażała. Za każdym razem, gdy pojawiała się „w kadrze”, czułam, że moje emocje zaczynają mocno balansować, a mięśnie lekko napinają się w oczekiwaniu na eksplozję.
Swoistym bohaterem tej książki jest niewątpliwie Singapur, który kojarzy mi się z nowoczesnością, postępem i modernizmem. Przepiękne zdjęcia, dostępne w Internecie, przytłaczają przepychem i elegancją. Fiona Mitchell pokazuje, że nie wszystko złoto, co się świeci i że nawet w mieście-państwie będącym architektoniczną i finansową potęgą zdarzają się ludzie, którzy – z uwagi na swoją mentalność – nadali by się bardziej na mieszkańców przysłowiowego Pcimia Dolnego. Pisarka stworzyła historię o niewolnictwie na miarę XXI wieku. Pokazała, że zastąpienie niewolnika pomocą domową czy służącą jest jedynie postępem względem nazewnictwa, a nie rzeczywistego traktowania ludzi. Zrobiła to w sposób niezwykle sugestywny, wskazując na niesprawiedliwość wymierzaną względem kobiet i ich godności. Myślę, że to ważny głos w literaturze. Nie bez powodu ta historia porównywana jest do fenomenalnych Służących Kathryn Stockett. Nie pozostaje nic innego, jak oczekiwać kolejnej książki autorstwa Fiony Mitchell, by móc jednoznacznie ocenić, czy sukces jej debiutanckiej powieści jest zapowiedzią czegoś wielkiego.
Informacje dodatkowe o Pokój służącej:
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Data wydania: 2018-07-04
Kategoria: Literatura piękna
ISBN:
Liczba stron: 320
Tytuł oryginału: The Maid's Room
Dodał/a opinię:
Spadlomizregala
