Recenzja książki: Podręczna apteczka duchowa na każdy przypadek

Recenzuje: Damian Kopeć

Spory z negatywnymi myślami

Negatywne myśli i pragnienia dotykają każdego z nas, bez wyjątku. Każdy jednak musi jakoś sobie z nimi radzić. Bardzo dzisiaj popularną formą jest tzw. pozytywne myślenie. Polega ono na „wyrzuceniu” z siebie wszelkich negatywnych myśli i zastąpieniu ich pozytywnymi. Pozornie może się to wydać sensowne, ale według Anselma Grüna, autora Podręcznej apteczki duchowej na każdy przypadek wcale nie jest takie oczywiste. Postawa wymuszania na sobie pozytywnego nastawienia i myślenia, wywierania presji postrzegania wszystkiego w sposób pozytywny nie odpowiada bowiem rzeczywistości. Jest próbą nieprzyjmowania do wiadomości tego, że człowiek miewa negatywne myśli i że mają one prawo istnienia. Ojcowie Pustyni, zwłaszcza Ewagriusz z Pontu, na którego i tym razem powołuje się w książce ojciec Grün, proponują inne podejście. Przeciwstawienie destrukcyjnemu oddziaływaniu naszych myśli mocy słowa Bożego zawartego w Piśmie Świętym. Chodzi o uznanie dwóch stron duszy: pochylenie się nad tą słabą, zgnębioną, ale zarazem pełne nadziei sięganie do tej mocnej, pełnej zaufania. Pokusy, tak mocno związane ze słabą naturą ludzką, dotykały również Jezusa, lecz On przeciwstawiał im właśnie konkretne słowa z Biblii (kuszenie Jezusa po okresie postu).

Mnisi reprezentują podejście realistyczne, ale także pełne humanizmu. Nie narzucają nam zbyt wielkich wymagań, świadomi tego, że w człowieku odzywają się szalone, a niekiedy również wstydliwe myśli. Tak po prostu jest. Skonfrontowanie się z rozmaitymi negatywnymi myślami wymaga pokory i poczucia humoru.

Myśli i słowa Ewagriusza z Pontu, który swoją metodę zmagań z pokusami i negatywnymi myślami nazywał antyrretyczną, ojciec Anselm przekłada na współczesny język i zrozumiałe dla nas doświadczenia. Osadza w realiach świata, w którym żyjemy. Pozwala to uświadomić sobie, że w gruncie rzeczy pewne sprawy nie są - mimo upływu setek lat - aż tak odmienne, jak by się pozornie mogło wydawać.

Książka jest niewielka objętościowo i ma formę poradnika raczej do doraźnego korzystania, a nie do ciągłej lektury. Każdy rozdział dotyczy pewnego ogólnego problemu: łakomstwa, nieczystości, chciwości, smutku, gniewu, zniechęcenia, próżnej chwały czy pychy. W każdym rozdziale zebrane są pojedyncze, konkretne natrętne myśli, które możemy spotkać w naszym życiu. Podana jest propozycja myśli przeciwnej, wspartej słowami z Biblii. Uzupełnieniem jest skromna ilustracja problemu, zwięzłe omówienie go i sposobu zmagania z nim.

Książeczka jest skierowana zasadniczo do chrześcijan, ludzi religijnych, którzy chcą szukać pomocy w natchnionych wersach Pisma Świętego. Jest napisana prostym, zrozumiałym językiem. Jak zwykle u ojca Grüna, łączy on w niej własne i cudze doświadczenie duchowe i psychologiczne z prostą życzliwością wobec drugiego człowieka. Częścią ziemskiego życia człowieka są słabości, zmagania z nimi, porażki i zniechęcenia, myśli negatywne. Ważne jest, żeby mieć tego świadomość i w miarę własnych możliwości mądrze z nimi się mierzyć. Trud bowiem wzmacnia, pokorne pokonywanie własnych słabości czyni nas silniejszymi, lepszymi i bardziej wyrozumiałymi dla innych.

Kto z mądrym przestaje - nabywa mądrości. (Prz 13,20)