Recenzja książki: Przeżyłem więc wiem. Nieznane kulisy wypraw wysokogórskich
Recenzuje: Karolina Mucha
W 2013 roku głośno było o dwóch polskich himalaistach, którzy zginęli schodząc z Broad Peak po jego pierwszym zimowym zdobyciu. Tymczasem pasjonaci górskich wspinaczek znają o wiele więcej podobnych historii; ludzi, oddających swoje życie górom, trudno byłoby nawet zliczyć. Dlaczego więc wciąż nie brakuje śmiałków, podejmujących kolejne potwornie niebezpieczne wyprawy? Po co podejmują ryzyko? Czemu skaliste, często ośnieżone szczyty działają na nich jak magnes?
Odpowiedzi mogą udzielić tylko oni sami – taternicy, alpiniści, himalaiści. Tacy jak Ryszard Szafirski, którego opowieść biograficzną spisała Klaudia Tasz, nadając jej znamienny tytuł Przeżyłem więc wiem. Nieznane kulisy wypraw wysokogórskich.
Ryszard Szafirski, przedstawiciel Pokolenia '62 (czyli generacji polskich wspinaczy górskich, debiutujących od końca lat 50., a osiągających światowe sukcesy w górach najwyższych), wyjaśnia, jak silnym uczuciem darzy góry. Od samego początku, od pierwszego „spotkania”, wiedział, że jest stworzony do gór. Stworzony do wspinaczki. Wzrusza opis jego przeżyć, kiedy jako dziewiętnastolatek spojrzał na wysokie, tatrzańskie szczyty: poczułem, że w każdym sensie przynależę do tego miejsca. Niczym zbłąkany wędrowiec, który nareszcie trafił do rodzinnego domu, albo dzikie zwierzę, które wróciło do matecznika.
Tyle że oczywiście nie był to dom spokojny, a tym bardziej bezpieczny. Właściwie każda wyprawa w góry najwyższe to gra, w której stawką jest życie. Dla wielu kolegów Rysia – gra przegrana. Upadki, lawiny (wspominając jedną z nich, Szafirski opowiada: staliśmy tam jak kręgle na torze bowlingowym), odmrożenia, zamarznięcia… Koszty polskich sukcesów wspinaczkowych bywały ogromne. Tym bardziej szkoda, że osiągnięcia te (zdobywanie nowych szczytów, wytyczanie kolejnych tras) pozostają często niedoceniane, a obecnie – nawet zapominane.
Między innymi właśnie dlatego powstała książka Przeżyłem więc wiem: by zachować pamięć o tamtych karkołomnych dokonaniach, a przede wszystkim – o ich autorach. I dlatego chociaż publikacja ma swojego bohatera, którego dzieje życia wytyczają główny szlak narracji, tak naprawdę książka stanowi hołd dla całego Pokolenia '62, a także jego następców: młodszych, lecz także pełnych pasji wspinaczy wysokogórskich. Ludzie ci nie tylko wielokrotnie pojawiają się w tekście, ale też otrzymali zaszczytne miejsce w Galerii postaci, gdzie opowieści o poszczególnych osobach nie ograniczają się do opatrzonych zdjęciami krótkich notatek biograficznych. Właściwie te ostatnie stanowią raczej dodatek do anegdotycznych i subiektywnych opinii autora, potrafiącego zgrabnie i wnikliwie nakreślić portret każdego z opisywanych bohaterów.
Umiejętnie prowadzona narracja to z pewnością atut książki. Widać, że autorzy – opowiadający Ryszard Szafirski i spisująca jego wspomnienia, doskonale obeznana z tematyką górską Klaudia Tasz – to zgrany i darzący się sympatią duet. W dodatku o podobnych upodobaniach: on lubi anegdoty, ona – z upodobaniem opisuje sceny, dialogi, najczęściej w czasie teraźniejszym. Powstała dzięki ich współpracy opowieść została bogato okraszona zdjęciami (oryginalnymi, w większości niepublikowanymi), które z pewnością znacząco podnoszą wartość publikacji.
Publikacji uznawanej przez samych autorów za wyjątkową – zwłaszcza na tle książek przegadanych, przeintelektualizowanych, jednak prawdopodobnie o wiele bardziej trafiającej do zagorzałych miłośników wysokogórskich wspinaczek niż amatorów-laików.
