Recenzja książki: Wicked. Życie i czasy złej czarownicy z Zachodu

Recenzuje: Justyna Gul

Dwie twarze Czarownicy

Nie ma chyba osoby, która nie czytała klasyki powieści dla dzieci, jaką jest „Czarnoksiężnik z krainy OZ” L. Franka Bauma, a jeśli nawet taka sytuacja ma miejsce, to z pewnością widziała którąś z jej ekranizacji. Historia o dziewczynce Dorotce Gale, której dom został porwany przez tornado i z Kansas przeniesiony do Krainy Oz fascynuje od lat małych i dużych. Farma wylądowała na głowie Złej Wiedźmy ze Wschodu zgładzając ją na miejscu, a Dorotka w tej pełnej magii krainie poznaje wielu przyjaciół, między innymi Lwa czy Blaszanego Drwala, ale zmuszona jest też stawić czoła niebezpieczeństwom. Kiedy, na zlecenie Czarnoksiężnika, zabija Złą Czarownicę z Zachodu, książka kończy się klasycznym happy Endem. Podział na dobrych i złych w krainie Oz wydawał się tak oczywisty, że do dziś nikt nie zadawał sobie pytań o prawdziwą naturę czarownic oraz o rzeczywiste stosunki i układy panujące w Krainie Oz.
„Spaczona umysłowo i opętana przez demony. Zupełnie sfiksowana. Niezbyt sympatyczny widok” - mówi o Złej Czarownicy z Zachodu Lew. „Wykastrowano ją przy urodzeniu” - dodaje Blaszany Drwal. Czy jednak rzeczywiście ta postać o haczykowatym nosie, zielonej skórze i bujnych, czarnych włosach była potworem? W jej obronie staje Gregory Maguire otwierając po latach proces i… dostarczając nowych dowodów na jej niewinność. „Wicked. Życie i czasy Złej Czarownicy z Zachodu” to książka rzucająca nowe światło na zdarzenia przedstawione przez Bauma, a przy tym fascynująca przygoda z bohaterami powieści.
Gregory Maguire przenosi nas w czasy na długo przez przybyciem do Krainy Oz Dorotki. W Pośpiesznych Granicach w okręgu Wędrowne Niedole przychodzi na świat Elfaba, córka pastora- unionisty Frexspara Pobożnego. W dniu porodu ojciec ponosi dwie druzgocące klęski- w starciu z wyznawcami przyjemnej wiary czyli z religią przyjemniaczą oraz w konfrontacji z naturą, bowiem jego pierworodna córka ma… zieloną skórę. Ta barwa oraz brzydota sprawiają, że dziewczynka zostaje odrzucona zarówno przez rodziców, jak i rówieśników, a wręcz całą społeczność. Może właśnie przez to dziewczyna nazwana została Elfabą na cześć świętej Aelphaby od Wodospadu, całym sercem angażuje się w obronę praw Zwierząt. One to, w odróżnieniu od zwierząt, dzięki swej dobroci stały się nowym, rozumnym gatunkiem. Dzięki swej działalności zyskuje wąskie grono popleczników i szacunek, a nawet zaczyna fascynować mężczyzn (czego przykładem jest romans z księciem Fijero, władcą Arjików z Kiamo Ko, najlepszym tropicielem na Tysiącletnim Stepie, wodzem wodzów w Wielkich Kellah).
Tym sposobem poznajemy koleje losu odrzuconej z powodu swej odmienności dziewczynki i wydarzenia, które ukształtowały ją, czyniąc z zaniedbanej uczuciowo Elfaby Złą Czarownicę. Maguire nie ogranicza się jednak do nakreślenia relacji pomiędzy dziewczyną a klaustrofobicznym, rasistowskim społeczeństwem, ale sięga głębiej, analizując sytuację polityczną i gospodarczą krainy oraz przedstawiając skomplikowany układ sił i wpływów, które niejednokrotnie zmuszały Elfabę do dokonywania wyborów.
Wszystko to czyni z „Wicked” nie tylko powieść fantasy lecz także próbę zgłębienia mechanizmów ludzkiego zachowania, deprawacji będącej skutkiem chciwości i pragnienia władzy, a wszystko to otulone jest magiczną siecią utkaną z czarów i zaklęć. Bez trudu dajemy się autorowi wciągnąć w wędrówkę po Krainie Oz (co ułatwia dołączona do książki mapa okolicy), a znani z „Czarnoksiężnika z Krainy Oz” bohaterowie sprawią, iż poczujemy się tam jak w domu.
Warto było czekać aż powieść Gregory’ego Maguire (na podstawie której powstał nawet musical) pojawi się w Polsce choćby nawet po to, by zmierzyć się z dwoma, skrajne różnymi, obrazami Złej Wiedzmy. I nawet jeśli „Wicked. Życie i czasy Złej Czarownicy z Zachodu” nie jest dla mnie pozycją, do której wraca się wielokrotnie, to jednak warto poświęcić tej bajkowej powieści nieco uwagi.