Najlepsze książki o kulturze i sztuce 2016

- Ten rok był dla mnie odkrywaniem ukazujących się w niszowych wydawnictwach książek o tematyce artystycznej oraz wyłapywaniem interesujących pozycji u większych i popularniejszych wydawców. Można zauważyć, że w tym roku szczególnym zainteresowaniem cieszyła się epoka PRL, której poświęcono sporo reportaży, publikacji publicystycznych oraz monografii popularnonaukowych. Nawet jeśli nie zostało to wyrażone wprost, książki poświęcone filmom drugiej połowy XX wieku nie mogły pominąć krótkiej charakterystyki poprzedniego ustroju politycznego, który warunkował produkcję i pracę nad dziełami filmowymi. Dlatego nie można się dziwić, że sporo z wyróżnionych przeze mnie książek będzie poświęconych kulturze w PRL-u. Ale jest teżparę smaczków z Islandii, Londynu - pisze Katarzyna Kurowska, autorka bloga Przekładaniec kulturalny, studentka kulturoznawstwa i współzałożycielka grupy Śląscy Blogerzy Książkowi.

1. Krivoklat, Jacek Dehnel, Wydawnictwo Znak

Zacznę przewrotnie, bo od powieści. Początkowym zamiarem było skoncentrowanie się na literaturze faktu, ale w rankingu poświęconym sztuce nie mogło zabraknąć powieści Jacka Dehnela, która okazała się najlepszą lekturą o sztuce w 2016 roku. Krivoklat to wciągająca i intrygująca powieść o człowieku, który z pełną satysfakcją niszczył to, czego nie da się zastąpić - najważniejsze dzieła sztuki malarskiej. Bohater Krivoklatu, wieloletni pacjent zakładów psychiatrycznych, fascynuje czytelnika swoim tokiem rozumowania, (sposób budowania narracji inspirowany jest twórczością Thomasa Bernharda), a wnioski, które wyciąga z obserwacji społeczeństwa niejednego odbiorcę, zwłaszcza miłośnika sztuki, prowokuje do wykonania własnego przewrotu myślowego o kulturze i kanonie dzieł, które powinniśmy znać.

2. Tak się kręciło. Na planie 10 kultowych filmów PRL, Andrzej Klim, Wydawnictwo Naukowe PWN

Publikacja o dziesięciu najbardziej znanych filmach PRL. Andrzej Klim opisuje to, co działo się na planie tych filmów, skąd wziął się pomysł na scenariusz, jakie były trudności związane z dystrybucją (jak wiadomo, w PRL-u to cenzura decydowała o ostatecznym kształcie filmu i jego dalszej karierze), co zadecydowało o wyborze takich, a nie innych aktorach. W tych opowieściach nie brakuje różnych anegdot, bez których film nie powstałby, a przynajmniej nie w takim charakterze, jaki obecnie znamy. Dodatkowym atutem publikacji jest jej interaktywność - dzięki specjalnej aplikacji można po przyłożeniu telefonu do wyróżnionych ikonek uzyskać dostęp do multimediów dotyczących wybranego filmu. Bardzo ciekawa lektura, po której będziecie mogli zabłysnąć znajomością zakulisowych anegdot przy okazji nierzadkich i uniwersalnych rozmów towarzyskich o kultowych filmach.

3. Manewry miłosne, Wiesław Kot, Wydawnictwo Poznańskie

To kolejna książka prezentująca rodzimą kinematografię i omawiającą ją pod kątem wątków miłosnych, których - jak słusznie zauważa Kot - nie brakuje w żadnym chyba filmie. Manewry miłosne są zbiorem trzydziestu esejów o filmach, podobnie jak w książce Klima, okraszonych licznymi anegdotami zakulisowymi, które rzucają nowe światło na historię filmową. Przewagą książki Kota nad Tak się kręciło… jest to, że oprócz peerelowskich produkcji poznamy tu także historie miłosne z filmów przedwojennych (Jego wielka miłość, Wrzos) oraz współczesnych (Rewers, Tatarak, W imię). Lekkie pióro Kota sprawia, że Manewry miłosne czyta się z prawdziwą przyjemnością.

4. Kino Islandii, Sebastian Jakub Konefał, Wydawnictwo W podwórku

Kino islandzkie z każdym rokiem coraz bardziej zwraca na siebie uwagę podczas festiwali filmowych, a pozytywny odbiór sprawia, że filmy z Islandii trafiają także do polskich kin. Sebastian Jakub Konefał wyczuł nadejście czasów, kiedy produkcje z tej odległej i niewielkiej wyspy wzbudzą tak szerokie zainteresowanie, że krytycy i kinomani będą chcieli dowiedzieć się coś więcej o historii Islandii i jej filmów. I oto mamy solidną monografię o kinie islandzkim - pierwszą na świecie! Z niej dowiemy się sporo o dziejach wyspy, o ważnych tematach politycznych i społecznych, o relacjach z pozostałymi państwami skandynawskimi – o wszystkim, co zajmowało i wciąż zajmuje Islandczykom myśli i co później znalazło odzwierciedlenie w filmach. Ta naukowa monografia to obowiązkowa pozycja dla każdego, kto pasjonuje się kinem skandynawskim.

5. Londyn w czasach Sherlocka Holmesa, Krystyna Kaplan, Wydawnictwo Naukowe PWN

Ta pięknie wydana książka przykuwa uwagę głównie fanów Sherlocka Holmesa – niesłusznie. O znanym detektywie bowiem napisano w niej stosunkowo niewiele.  Londyn w czasach Sherlocka Holmesa prezentuje historię Londynu z przełomu wieków XIX i XX. Poznajemy najważniejsze i podstawowe wiadomości o rodzinie królewskiej, o nieprzychylnych warunkach życia ówczesnych Londyńczyków, a także przedstawione zostają nam najciekawsze artystyczne osobowości, dzięki którym stolica Wielkiej Brytanii zyskała wielu pasjonatów. Ze względu na ogólnikowy charakter prezentowanych tu treści książka jest skierowana do czytelników, którzy dopiero rozpoczynają swoją przygodę z historią i kulturą Londynu.