Solfatara
Maciej Hen

Maciej Hen, człowiek-orkiestra, operator filmowy, scenarzysta, reżyser, fotograf, tłumacz, muzyk i aktor. Debiutował powieścią Według niej w 2004 roku, nowoczesnym apokryfem, w którym można się dopatrzyć powiązań do życia Jezusa. Tym razem Hen zabiera nas do siedemnastowiecznego Neapolu. Dzięki ówczesnemu dziennikarzowi Wiadomości Neapolitańskich, Fortunato Petrellemu, mamy okazję poznać bardzo dokładnie dziesięć dni z historii tego miasta; zaczyna się w niedzielę, 7 lipca 1647 roku. Fortunato staje się obserwatorem i pamiętnikarzem ,,rządów" rybaka Masaniella (Tomasa Anielli d'Amalfi). Wodą na młyn okazują się nałożone podatki od wszelkich produktów. Początkowe rozruchy szybko przybrały formę krwawego powstania i w efekcie doprowadziły do zawieruchy, która trwała kolejnych dziewięć miesięcy. Petrelli, pod koniec każdego minionego dnia, skrzętnie zapisuje dla przyszłych pokoleń to, co się zdarzyło. Zarywając noce, tworzy pamiętnik, a może raczej dziennik. Ów dziennik rozrasta się do wspomnień całego życia Fortunata i osób, które spotkał na swej drodze. "Czy ujdę z życiem z tego zamętu? Trzeba być dobrej myśli, chociaż pewności nie ma na to żadnej. Nie zdziwiłbym się, gdyby to był już koniec Neapolu (...) Dlatego zaklinam cię, kimkolwiek jesteś ty, który trzymasz w ręku te papiery: zanim je ciśniesz do ognia, spróbuj odczytać te moje po omacku gryzmolone zapiski, gdyż oto zawierzam w twoje ręce pamięć o sobie i o wszystkich innych, których zdołam na tych stronach pomieścić w czasie, który będzie mi dany." "Solfatara" jest przykładem bardzo obszernej powieści szkatułkowej, gdzie każdy rozdział jest zapisem jednego dnia, a zarazem stanowi opowiadanie, składające się na fabułę książki. Mamy więc plan rzeczywisty, aktualny i retrospekcje, dzięki czemu możemy poznać wcześniejsze wydarzenia z życia głównego bohatera. Można odnieść wrażenie, że Hen czerpie z Jana Potockiego i jego Rękopisu znalezionego w Saragossie. Jestem ciekawa, czy to przypadek, że rok 2015 poświęcono życiu i twórczości tego dramatopisarza i jednocześnie w tym samym roku zastała wydana "Solfatara." Tytułowa Solfatara to uśpiony wulkan w bezpośrednim sąsiedztwie Neapolu, ale także rodzaj ekshalacji wulkanicznej, składającej się głównie z pary wodnej i dwutlenku węgla. Zazwyczaj towarzyszą wulkanom wygasającym i drzemiącym. Zachowanie takiego wulkanu można porównać do tego, co miało miejsce w nowym mieście, bo właśnie to oznacza nazwa miasta. Człowiek również może być podobny do wulkanu. Idzie przez życie, nie wadząc nikomu, aż przychodzi moment, że wybucha. "Całą bezkształtną masę kruszców drogocennych, które zaległy piersi mej głąb nieodgadłą, jak wulkan z swych otchłani wyrzucam bezdennych (...)" tak napisał w wierszu Kowal Leopold Staff. Porównanie człowieka do wulkanu wskazuje na gwałtowność procesu, jaki w nim zachodzi. Podobnie było z ludźmi, uczestnikami zamieszek w Neapolu. Przyczyną, czy też punktem zapalnym, stała się niewesoła sytuacja ekonomiczna, którą ,,zawdzięczali" hiszpańskim władzom. Było tylko kwestią czasu, aż ciśnienie osiągnie alarmujący poziom. Gustaw Herling-Grudziński w opowiadaniu "Cud" także nawiązuje do wydarzeń, które miały miejsce w Neapolu roku 1647. "Solfatara" jest powieścią historyczną i jak większość takiej literatury, nie jest łatwa w odbiorze. Na pewno nie nadaje się dla każdego. To wymagająca lektura z licznymi opisami i retrospekcjami, jednak niezmiernie zajmująca, ciekawa, z odmalowanymi w najdrobniejszych szczegółach obrazami. Nie przez przypadek użyłam tego stwierdzenia, gdyż obok Petrellego autor umieścił środowisko ludzi kultury, wśród nich wielu malarzy. Z pewnością ponad dziewięćset stronicowa powieść Macieja Hena nie jest jedną z tych, którą czyta się w dwa czy trzy dni. Potrzeba czasu, żeby zagłębić się w jej treść, przeżyć z bohaterami ich historie i wspomnienia. Polecam.

Informacje dodatkowe o Solfatara:

Wydawnictwo: W.A.B.
Data wydania: 2015-06-03
Kategoria: Literatura piękna
ISBN: 9788328020818
Liczba stron: 800
Dodał/a opinię: Monika Piotrowska-Wegner