Powrót do Mandalaj
Rosanna Ley

Rosanna Ley po raz trzeci zachwyciła (polskich) miłośników rodzinnych sekretów z przeszłości, ciekawych i malowniczych zakątków oraz niebanalnych opowieści. W „Powrocie do Mandalaj” znajdziemy wszystkie charakterystyczne dla autorki chwyty i motywy, nowym elementem jest wątek sensacyjny.

Eva to miłośniczka historii, drewna i antyków. Specjalistka od staroci, zwłaszcza rzemiosła azjatyckiego, przejęła zainteresowania od dziadka, weterana wojennego. Jako konserwatorka zabytków zostaje wysłana do Birmy, by na miejscu nadzorować zlecenia, szukać kontaktów i ciekawych obiektów. Tym samym spełniło się marzenie Evy – odwiedzi kraj, w którym jej dziadek przeżył najwspanialsze (ale i najstraszniejsze) lata swojego życia. Lawrence prosi wnuczkę o oddanie drewnianego lwa jej właścicielce, Mayi, z którą połączyła go kiedyś wielka miłość, trwająca do dziś.

Jak możemy się domyślać, Eva po burzliwych przygodach dociera do birmańskiej miłości dziadka, a to uruchamia szereg wspomnień – naprzemiennie będziemy śledzić relację Mayi i obrazy z pamięci (oraz półprzytomnych majaków) umierającego dziadka bohaterki. Te dwie opowieści złożą się na obraz Birmy lat wojennych. Rosanna Ley opowiedziała o koszmarze, jaki Birmańczykom zgotowali najpierw Brytyjczycy (kolonizatorzy), a potem – dużo okrutniejszy – Japończycy (najeźdźcy). W tak niepewnych czasach rozkwitła gorąca (i ze społecznego punktu widzenia zakazana) miłość, która nie zakończyła się jednak happy endem.

Tajemnica goni tu tajemnicę. Eva próbuje rozwikłać przeszłość dziadka i wydobyć z Mayi jej sekret. Ciekawi ją również egzotyczny kraj, jego kultura i wierzenia, w tym głównie opowieści o dwóch lwach. Przez swój upór i dociekliwość wikła się w niebezpieczne sytuacje. Autorka postawiła na dość szybkie tempo, rzucane na siebie wzajemnie podejrzenia bohaterów, nieprzewidziane zwroty akcji, nie pozwalając tym samym czytelnikowi na nudę czy brak wrażeń.

„Powrót…” to opowieść o rozmaitych relacjach międzyludzkich. Wszystkie są trudne i/lub oziębłe. Wraz z bohaterami przedzieramy się przez wspomnienia, by odszukać źródło tych stosunków. Co stanęło na drodze miłości Lawrence’a i Mayi? Co poróżniło Evę i jej matkę? Dlaczego Rosemary nie potrafi kochać męża? Takich pytań jest wiele, a Ley odpowie na nie, pokazując, jak skomplikowany jest człowiek i jak niepewny jest jego los. Pisarka przypomina o naczelnych wartościach, za które uważa miłość i rodzinę – to w nich upatruje drogi do szczęścia i spełnienia.

W tej książce poza historią i kulturą Birmy (Mjanmy) obserwujemy zachodzące w niej na przestrzeni lat przemiany społeczno-obyczajowe, Ley zwraca uwagę na potrzeby mieszkańców azjatyckiego kraju. Ukazuje kolorową, aromatyczną Birmę, ale dostrzega także jej ubóstwo i zgubne wpływy jej ucywilizowania.

W bardzo swobodnym stylu autorka pisze zarówno o antykach, birmańskich legendach, wierzeniach, jak o uczuciach, wojnie czy śmierci. Nie znaczy to, że bagatelizuje skomplikowane tematy, przeciwnie – oddziałuje emocjonalnie na czytelnika, ale nie przytłacza go ciężarem trudnych tematów. Jest pisarką niezwykle skrupulatną, dba o każdy detal zarówno scenerii, jak i kreacji bohaterów, których pokazuje z różnych perspektyw. Zachwyca opisami, daje czytelnikowi możliwość przeniesienia się w czasie i przestrzeni.