Stefania Grodzieńska

Stefania Grodzieńska - biografia, życie i twórczość

Stefania Grodzieńska pochodziła z rodziny żydowskiej; jej matka, Eleonora Ney, studiowała prawo w Genewie i tam wyszła za wykładowcę Michaela Grodensky’ego, z którym rozstała się jeszcze przed narodzinami córki, a ojca autorka poznała dopiero w dorosłości podczas pobytu w Genewie.

Stefania Grodzieńska już jako niemowlę wyjechała z matką z Łodzi do Warszawy, następnie mieszkała z matką i ojczymem w Moskwie oraz Niemczech, a od 1923 roku wychowywała się u dziadków w Łodzi, ucząc się w Gimnazjum Żeńskim Janiny Pryssewiczówny i pobierając lekcje tańca w Szkole Ireny Prusickiej.

Stefania Grodzieńska w wieku 16 lat przeniosła się do Warszawy, ukończyła szkołę baletową Ireny Prusickiej i rozpoczęła karierę rewiowej tancerki; występowała m.in. w teatrzykach Bodega i Cyganeria oraz w Teatrze Kameralnym, a w 1937 roku otrzymała angaż do zespołu Cyrulika Warszawskiego.

Stefania Grodzieńska podczas okupacji, używając nazwiska wpisanego w kenkartę jako Stefania Grabowska, imała się wielu zajęć (od zielarki po nianię i sprzątaczkę), jesienią 1940 roku trafiła z mężem do getta warszawskiego i występowała w teatrze Femina, po czym w sierpniu 1942 roku przedostała się na stronę aryjską i ukrywała się w kilku warszawskich mieszkaniach oraz w Gołąbkach.

Stefania Grodzieńska w czasie wojny pisała wiersze pod nazwiskiem matki (Ney), które ukazały się w 1949 roku w tomie Dzieci getta.

Stefania Grodzieńska tuż przed końcem wojny pracowała w Lublinie jako pierwsza po wojnie spikerka Polskiego Radia (1944–1945), następnie współtworzyła Teatr Syrena w Łodzi, który wkrótce przeniósł się do Warszawy, pracowała także kilka lat w Polskim Radiu i kilkanaście lat w redakcji rozrywki Telewizji Polskiej.

Stefania Grodzieńska publikowała felietony w Szpilkach, pisała monologi i skecze, a jej teksty wykonywali m.in. Hanka Bielicka, Adolf Dymsza, Loda Halama, Alina Janowska, Kalina Jędrusik, Bogumił Kobiela i Irena Kwiatkowska.

Stefania Grodzieńska jest autorką licznych zbiorów felietonów, takich jak Dzionek satyryka, Jestem niepoważna, Brzydki ogród czy Kawałki żeńskie, męskie i nijakie, oraz książek wspomnieniowych, m.in. Wspomnienia chałturzystki, Urodził go Niebieski Ptak, Już nic nie muszę i Nie ma z czego się śmiać.

Stefania Grodzieńska została odznaczona m.in. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski (2000) i Złotym Medalem Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2007), otrzymała także Nagrodę Komitetu do spraw Radia i Telewizji (1965), Nagrodę Ministra Obrony Narodowej za Balladę o tamtych dniach (1970), Diamentowy Mikrofon (1995), tytuł Mistrza Mowy Polskiej (2001) oraz Nagrodę Miasta Stołecznego Warszawy (2008).

Stefania Grodzieńska zmarła po krótkiej chorobie w Domu Artystów Weteranów Scen Polskich w Skolimowie i została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie.

Stefania Grodzieńska w życiu prywatnym była dwukrotnie zamężna; pierwszy mąż, student prawa, zmarł w 1936 roku, a od 1937 roku była żoną Jerzego Jurandota, z którym miała córkę Joannę Jurandot-Nawrocką.

Stefania Grodzieńska została upamiętniona spektaklem Sceny niemalże małżeńskie Stefanii Grodzieńskiej w Teatrze Ateneum (2011), tablicą w Alei Gwiazd Satyrykonu w Legnicy oraz nadaniem jej imienia pasażowi między ulicami Chocimską i Puławską w Warszawie w 2024 roku.