Raymond Chandler

Raymond Chandler - biografia, życie i twórczość

Raymond Chandler zadebiutował jako autor opowiadań publikowanych w magazynach pulp fiction. Jego pierwsze opowiadanie, Blackmailers Don't Shoot, ukazało się w 1933 roku. Pracując nad kolejnymi tekstami, doskonalił swój warsztat, aż w 1939 roku opublikował pierwszą powieść — Głęboki sen. Tak narodził się Philip Marlowe — prywatny detektyw, który zyskał status ikony i był później wielokrotnie przenoszony na ekran.

Raymond Chandler ukształtował styl, który później określono jako chandlerowski. Jego opisy, pełne metafor i ostrych dialogów, stworzyły nowy wzorzec twardziela — człowieka z zasadami, działającego samotnie i nieustępliwie. Mimo że jego historie były często brutalne, to w bohaterze Chandlera odnaleźć można było wrażliwość i moralność.

Raymond Chandler pracował również jako scenarzysta filmowy. Współtworzył m.in. kultowy film Podwójne ubezpieczenie z Billym Wilderem, za który został nominowany do Oscara. Innym jego sukcesem była Błękitna Dalia, do której finał pisał, jak sam twierdził, wyłącznie pod wpływem alkoholu i w obecności sekretarek – co było jedynym sposobem, by dokończyć scenariusz.

Raymond Chandler był człowiekiem pełnym sprzeczności – introwertyczny romantyk i cynik zarazem, cierpiący na depresję i uzależniony od alkoholu. Po śmierci żony Cissy w 1954 roku pogrążył się w smutku, co odbiło się na jego zdrowiu i twórczości. Choć został pochowany w innym miejscu, niż życzył sobie za życia, jego prochy po latach połączono z prochami żony, a na wspólnym nagrobku wyryto zdanie z Głębokiego snu: Dead men are heavier than broken hearts, przetłumaczone na język polski jako Martwi ciążą bardziej niż złamane serca.

Raymond Chandler pozostawił po sobie siedem powieści, z których każda na trwałe wpisała się w historię literatury kryminalnej. Choć czasem krytykowano go za niejasne wątki lub stereotypowe postaci drugoplanowe, to jego styl do dziś inspiruje pisarzy i twórców filmowych. Jego wkład w rozwój powieści noir i stworzenie postaci Marlowe’a sprawiły, że stał się jednym z najważniejszych pisarzy XX wieku.

Chandler — obok powieści i scenariuszy — stworzył też libretto do nieopublikowanej operetki The Princess and the Pedlar, którą odkryto dopiero w XXI wieku w zbiorach Biblioteki Kongresu. Choć nie doczekała się jeszcze wystawienia, stanowi dowód na literacką wszechstronność autora, który zasłynął przecież jako mistrz mrocznych ulic Los Angeles.