Maria Dąbrowska

Maria Dąbrowska - biografia, życie i twórczość

Maria Dąbrowska pochodziła z rodziny o patriotycznych tradycjach. Jej ojciec był powstańcem styczniowym i administratorem majątków ziemskich. Wychowała się w rodzinnym dworze w Russowie, gdzie dziś mieści się muzeum jej imienia. Kształciła się w Kaliszu, a następnie w Lozannie i Brukseli, gdzie studiowała nauki przyrodnicze, ekonomię i socjologię, jednocześnie angażując się w działalność niepodległościową.

Maria Dąbrowska była członkinią Stowarzyszenia Polskiego im. Joachima Lelewela i Ligi Kobiet Polskich Pogotowia Wojennego. Zainteresowała się ideami Edwarda Abramowskiego, szczególnie koncepcją spółdzielczości. W 1911 roku poślubiła Mariana Dąbrowskiego, działacza socjalistycznego zaprzyjaźnionego z Józefem Piłsudskim, a po jego śmierci przez wiele lat związana była ze Stanisławem Stempowskim, bibliotekarzem i wolnomularzem.

Maria Dąbrowska przez pewien czas pracowała w Ministerstwie Rolnictwa i Reform Rolnych, jednocześnie rozwijając działalność literacką i publicystyczną. Od 1917 roku mieszkała w Warszawie przy ulicy Polnej, gdzie obecnie znajduje się jej muzeum. W czasie okupacji przebywała w stolicy, a po powstaniu warszawskim została wywieziona do obozu w Pruszkowie, z którego wróciła w lutym 1945 roku.

Maria Dąbrowska w ostatnich latach życia zamieszkała w Komorowie pod Warszawą wraz z pisarką Anną Kowalską. Ich wspólne życie i relacja emocjonalna znalazły odzwierciedlenie w zapisach Dzienników. Poświęciła się wówczas pracy pisarskiej i refleksji nad przemijaniem.

Maria Dąbrowska w swojej twórczości podejmowała tematy społeczne, psychologiczne i moralne. Wczesne opowiadania, jak Gałąź czereśni i Ludzie stamtąd, ukazywały losy ludzi z nizin społecznych. Jej arcydzieło, Noce i dnie, przedstawia dzieje rodziny Niechciców, będące symboliczną kroniką polskiej inteligencji. Powieść przyniosła jej Państwową Nagrodę Literacką, a na jej podstawie powstał film i serial w reżyserii Jerzego Antczaka.

Maria Dąbrowska pozostawiła po sobie także eseje, dramaty, opowiadania i obszerne Dzienniki, prowadzone nieprzerwanie od 1914 do 1965 roku. Jej refleksje dotyczyły życia prywatnego, przemian społecznych, literatury i polityki. Wspominała w nich m.in. twórczość Goethego, Tomasza Manna i Czesława Miłosza.

Maria Dąbrowska była osobą o poglądach lewicowych, popierała ruch spółdzielczy i zachowywała tolerancję wobec różnorodności. Po 1956 roku krytycznie odnosiła się do polityki władz komunistycznych i podpisała List 34, protestując przeciwko ograniczeniom wolności słowa. W testamencie poprosiła o katolicki pogrzeb.

Maria Dąbrowska otrzymała wiele odznaczeń, w tym Order Sztandaru Pracy I klasy, Krzyż Niepodległości, Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski oraz Złoty Wawrzyn Akademicki. Została także uhonorowana tytułem doktora honoris causa Uniwersytetu Warszawskiego i nadano jej honorowe obywatelstwo miasta Kalisza.

Maria Dąbrowska zmarła 19 maja 1965 roku w Warszawie i spoczęła na Cmentarzu Powązkowskim w Alei Zasłużonych. Jej dorobek literacki i postawa obywatelska uczyniły z niej jedną z najwybitniejszych postaci kultury polskiej XX wieku.