A przede wszystkim -- mówi -- co jest historią? Spisane przedstawienie minionych zdarzeń. A co jest zdarzeniem? Czy to jakikolwiek fakt? O nie, powie pan na to, to fakt ważny. Otóż jak może historyk osądzić, czy fakt jest ważny, czy nie? Sądzi o tym arbitralnie, według swego upodobania i kaprysu, według swej idei, jak artysta wreszcie! Bo fakty same przez się nie dzielą się na fakty historyczne i fakty niehistoryczne. Zresztą fakt jest czymś niezmiernie złożonym. Czy historyk przedstawi fakty w całej ich złożoności?
A przede wszystkim -- mówi -- co jest historią? Spisane przedstawienie minionych zdarzeń. A co jest zdarzeniem? Czy to jakikolwiek fakt? O nie, powie pan na to, to fakt ważny. Otóż jak może historyk osądzić, czy fakt jest ważny, czy nie? Sądzi o tym arbitralnie, według swego upodobania i kaprysu, według swej idei, jak artysta wreszcie! Bo fakty same przez się nie dzielą się na fakty historyczne i fakty niehistoryczne. Zresztą fakt jest czymś niezmiernie złożonym. Czy historyk przedstawi fakty w całej ich złożoności?