Dwaj bracia
Ben Elton

To jedna z tych książek, o których się nie zapomina. Wszystkim jest znany temat Holokaustu, niemniej chyba niewielu zastanawia się, jak to wyglądało za niemiecką granicą. Głównymi bohaterami są tytułowi dwaj bracia, bliźniacy, a jednocześnie nie bliźniacy. Jeden z nich zostaje adoptowany zaraz po narodzinach. Kluczowe jest jednak to, że adoptowany chłopiec jest rodowitym Niemcem, drugi zaś Żydem... Losy obu chłopców przeplatają się z dojściem Hitlera do władzy. Autor książki zgrabnie wplata fakty historyczne w fabułę. Ponadto nie gloryfikuje tutaj Żydów (bo są zarówno dobrzy, jak i źli). Ale nie nam ich osądzać, bo chyba trudno jest sobie wyobrazić, jak sami zachowalibyśmy się w tak ekstremalnych warunkach... Jest to niebywale interesująca lektura. Ale nie pompatyczna. Tutaj śmierć jest szybka, bez zbędnych emocji. Po lekturze, jeszcze kilka dni rozpamiętywałam poszczególnych bohaterów. Musiałam odbyć kilkudniową "żałobę", zanim sięgnęłam po kolejną książkę. W posłowiu Ben Elton ujawnia, które wątki zaczerpnął z historii swej rodziny, które zasłyszał. Wszystkie złożyły się na dobry kawałek literatury.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Ciężko jest oceniać książki, opowiadające o jednej z największych zbrodni ludzkości. Już samo czytanie o Holokauście nie przychodzi mi łatwo, dlatego też nie wiem czy w ogóle powinno się takie publikacje poddawać ocenie? W prawdzie ,,Dwaj bracia" Bena Eltona jest opowieścią tylko po trosze opartą na prawdziwych wydarzeniach, łatwiej jest więc oceniać literacką fikcję, niżeli miałoby się to czynić z prawdziwymi, historycznymi wydarzeniami. Nie wiem też, czy człowiek, który nie doświadczył takiego nieszczęścia ma prawo poddawać ocenie ludzi, którzy zmuszeni byli żyć w tych tragicznych czasach, walczyć o swoje życie, nie ważne po której ze stron? Czytając te powieść, cały czas szykowałem się na zmasowaną krytykę jednej z postaci tego dramatu, Żydówkę Dagmarę. Kiedy zasiadłem do napisania tego krótkiego tekstu, pomyślałem sobie, że nie mam prawa wydawać jakichkolwiek sądów na temat jej życia, zachowania, nie wiem bowiem, w jaki sposób sam postąpiłbym na jej miejscu, będąc cały czas w obliczu ogromnego zagrożenia życia? Pomyślałem też, że założenie autora o napisaniu książki emocjonującej, spełniło się. Postać ta, właściwie jej poczynania, dostarczyły mi tak wielu emocji i ponownie udowodniły, że człowiek w obliczu zagrożenia potrafi stać się nieobliczalny. Przeczytałem tę książkę z wielkim zainteresowaniem. Choć czasami wydawał mi się przegadana, niekiedy mało rzeczywista, to zdecydowanie zaliczam ją do udanych i dobrych lektur, którymi pasjonowałem się w ostatnim czasie. Ukazała mi ona Niemcy w okresie narodzenia się nazizmu a następnie powolnego wprowadzania w życie planów ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej. Choć takich książek, przeczytałem w swym życiu już całkiem sporo, w dalszym ciągu nie mogę się nadziwić jak łatwo zmienić człowieka w bezmyślną maszynę. Jestem także pełen obaw, że w obecnych czasach, byłoby jeszcze prościej manipulować ludźmi i stworzyć z nich kolejny raz katów, wykonujących bezmyślnie wydawane im rozkazy. Oby nie... Ocena 4,5/6

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

"Musiałam mieć plan" II wojna światowa wywróciła znany ludziom świat do góry nogami. To, co jeszcze wczoraj było pewnikiem, dzisiaj nie miało już bowiem racji bytu. I tak jak zmieniała się codzienna rzeczywistość, podobnie zmieniały się ludzkie charaktery. Holocaust bowiem potrafił zamienić ludzi w bestie, w jednostki pragnące przetrwać za wszelką cenę. Czy istnieje jednak granica, która oddziela to, co wolno od tego, czego nie wolno robić w imię swojego przetrwania? Książka "Dwaj bracia" pokazuje, że takiej granicy w tamtym świecie zwyczajnie nie było. Liczyło się bowiem jedynie pragnienie przeżycia. Ben Elton to urodzony w 1959 r. autor trzynastu powieści, które zostały okrzyknięte międzynarodowymi bestsellerami. Nazwisko autora można znaleźć w czołówkach takich produkcji telewizyjnych, jak "The Young Ones", "Blackadder" czy "The Thin Blue Line". Elton jest także autorem musicali, które stały się scenicznymi hitami. Pisarz posiada trójkę dzieci, wraz z żoną Sophie uważają za swój dom zarówno Wielką Brytanię, jak i Australię W 1920 r. powstaje faszystowska partia NSDAP, a niemiecka Żydówka Frieda Stengel zostaje matką dwóch bliźniaków - Paulusa i Ottona. Lata dzieciństwa w towarzystwie Żydówki Dagmary - córki bogatego właściciela domu towarowego oraz Silke - córki służącej, upływają chłopcom dość beztrosko. Gdy do władzy dochodzi Hitler, warunki życia w Berlinie zmieniają się z dnia na dzień. Bracia zakochani w Dagmarze są w stanie chronić jej życie za wszelką cenę, choć każdy innymi sposobami. Jeden sercem, drugi rozumem. "Dwaj bracia" to powieść będąca niezwykłym świadectwem czasów w jakich rodził się Holocaust. Czasów, które rozpoczęły masową eksterminację Żydów w Europie. Ben Elton bowiem w swojej książce przedstawił genezę powstania nienawiści do ludności żydowskiej w Niemczech i co za tym idzie, skutki, jakie to uczucie powodowało. Będąc niemym świadkiem dorastania braci Stengel, czytelnik otrzymuje niejako w pakiecie obraz warunków życia w Niemczech, obraz rodzenia się ruchu nazistowskiego i umacniania jego władzy. Jednak najbardziej przerażającym elementem fabuły są lata trzydzieste XX wieku, w których nienawiść do Żydów narasta z każdym dniem, wywołując wiele barbarzyńskich zachowań z Nocą Kryształową włącznie, której echo autor wplata w swoją powieść. Najbardziej zatrważające w całej tej historii okazało się dla mnie pokazanie, w jaki sposób Hitler, krok po kroku, upadlał ludność żydowską. W jaki sposób, dzień pod dniu, zaciskał pętlę na szyi tego narodu. Ten proces, tak doskonale i realistycznie przedstawiony w książce, napawa prawdziwą grozą, wywołując współczucie dla wszystkich ówczesnych mieszkańców Niemiec pochodzenia żydowskiego, którzy zostali najzwyczajniej w świecie osaczeni jak zwierzęta w klatce. Powieść Bena Eltona została napisana z dużym rozmachem, bowiem oprócz warstwy historycznej, zamieniającej książkę w doskonałe źródło barbarzyństwa tamtych lat, przedstawia także historię bezwarunkowej miłości. Dwaj bracia bowiem od dziecka kochają się w Dagmarze, pięknej, subtelnej Żydówce, która gdyby nie sytuacja polityczna, nigdy nie zaprzyjaźniłaby się z osobami z niższej sfery. I muszę przyznać, że gra miłosna ukazana w powieści, jakiej byłam świadkiem wzbudzała we mnie mieszane uczucia. Nieco mało realistyczne wydawało mi się wodzenie za nos Paulusa i Ottona, którzy pomimo świadomości tej gry, uczestniczyli w niej całą swoją osobą, nie zdając sobie jednak sprawy, co jest jej główną stawką. Dagmara to postać, której nie sposób nie oceniać, wzbudzająca ambiwalentne uczucia i co warto podkreślić, najbardziej zapadająca kreacja w tej książce. Jej wyrazistość i wola przetrwania budzą wielorakie uczucia, a zakończenie powieści w której wyjaśnia się wiele wątków - pozwala zadać sobie pytania o naturę człowieka, o granice woli przetrwania, o etykę. Czy chroniąc swoje własne życie, mamy prawo narażać innych na śmierć? I czy zasadne jest stwierdzenie, że na wojnie i w miłości wszystkie chwyty są dozwolone? Trafionym zabiegiem zastosowanym przez autora okazało się dwutorowe poprowadzenie fabuły, dzięki któremu wydarzenia z przeszłości i teraźniejszości, przeplatają się ze sobą, budując napięcie i efekt ciekawości. I muszę również wspomnieć o samym, estetycznym wydaniu dzieła. Twarda okładka i dobrej jakości papier wzmagają przyjemność ze zgłębiania tej lektury. Ben Elton oparł kanwę napisanej przez siebie powieści na autentycznej historii swojej rodziny. Któż by pomyślał, że mogli istnieć dwaj bracia, z których jeden służył w Wehrmachcie, a drugi w Armii Brytyjskiej. Jak widać życie pisze najlepsze scenariusze, jakich człowiek by z pewnością sam nie wymyślił. Jeśli lubicie czytać literaturę wojenną ukazującą pogmatwane ludzkie losy, pełne namiętności, nienawiści i odwagi, i jeśli lubicie nietuzinkowych bohaterów, wywołujących skrajne uczucia - to książka dla Was. Ponad pięćset stron tej powieści gwarantuje bowiem nieprzespaną noc.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Dodaj napis

 

 

Tytuł: Dwaj bracia

Autor: Ben Elton

 

Wydawnictwo: Zona Zero

 

Data wydania: 27 lutego 2015

 

 

Ben Elton – autor trzynastu powieści (w Polsce zostało wydanych sześć); jeden z najbardziej prowokacyjnych i interesujących pisarzy. Jego musicale stały się hitami scenicznymi: nagrodzony Olivier Award "Popcorn" i utwór o światowej sławie "We Will Rock You" oraz sequel Upiora w Operze pt. "Love Never Dies".

 

 

Jeśli masz kłamać, niech to będzie wielkie kłamstwo.

 

 

Język utworu jest prosty, elastyczny, zabierający czytelnika w niezwykłą podróż do przeszłości. Autor swoją lekkością budowania zdań sprawia, że z minuty na minutę z coraz większą ciekawością zagłębiamy się w książkę, z trudem odkładając ją na półkę.

 

 

Akcja rozpoczyna się w roku 1920, gdy na świat przychodzą dwaj chłopcy – Paulus i Otton. Jeden z nich jest Żydem, drugi Niemcem. Ich matka zataja przed nimi okrutną prawdę, która całkowicie zmienia życie jednego z nich. Ich pierwsze lata życia upływają normalnie: bawią się i cieszą beztroskim życiem. Gdy do władzy dochodzi Hitler, cały świat zaczyna inaczej funkcjonować. Rozpoczyna się od drobnych zmian, które nikogo nie martwią, lecz wraz z latami pod rządami tego mężczyzny jest coraz gorzej dla "odmieńców". Nie mogą pracować, wyznacza się im godziny zakupów w sklepach. Autor ukazuje nam, co działo się wtedy w Niemczech. Całość obraca się wokół tych dwóch chłopców. Zakochują się w Dagmarze, która podstępem odwzajemnia ich uczucia. Mówi, że kocha ich obu, ale czy to prawda? Czy kłamstwo i zdrada to jedyna gwarancja przeżycia? Czy los można przekupić, a miłość jest rzeczywiście ślepa? Odpowiedzi na te pytania znajdziecie w powieści Dwaj bracia.

 

 

Sędziami byli kryminaliści, a prawo było martwe.

 

 

Ben Elton przekazuje nam bardzo dużych emocji. Niejednokrotnie przeżywałem to samo, co bohaterowie. Cieszyłem się z ich szczęścia oraz roniłem łzy nad ich nieszczęściem. Przeplata się tu fikcja z historią rodzinną tego pisarza.

 

 

Wczoraj obywatele. Dziś tylko Żydzi.

 

 

Otton Stengel to człowiek, który stawia na siłę. Uważa, że one najbardziej się jemu przydadzą w razie wojny. Nie lubił się uczyć, co było przeciwieństwem jego brata, Paulusa. Bardzo dobrym pomysłem było dodanie tu problemów młodzieży w czasach, które zabrały im dzieciństwo. Pierwsze bójki, zakochanie, przyjaźnie... Jeden kieruje się sercem, drugi – rozumem.

 

 

Dać się zabić to nie jest robienie czegoś.

 

 

Pozycja dla wszystkich. Warto jest spojrzeć na wojnę przez oczy nastolatków, którzy byli w samym sercu piekła. Wydarzenia, które stały się naprawdę i świat nie może o nich zapomnieć.

 

 

 

 

Za przeczytanie książki dziękuję:

 

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Wojna wszystko zmienia, odmienia każdego, czy to oprawcę, czy ofiarę. W niespokojnych, wypełnionych strachem i okrucieństwem czasach, gdy jedyną myślą jest ta o przetrwaniu kolejnego dnia, trudno jest pozostać sobą, trudno jest nie zostać okaleczonym psychicznie, trudno o prawdziwe miłość, czy przyjaźnie.  Lecz nie jest to niemożliwe, a więzy, jakie rodzą się w czasach chaosu bywają silniejsze niż te powstałe w dobie spokoju. Często rodzą się uczucia, które w normalnych warunkach nigdy nie mogłyby zaistnieć.

24 lutego 1920 roku na świat przychodzi dwójka dzieci, dwóch chłopców, którym los przeznaczył by stali się braćmi. W tym samym dniu w Monachium narodziła się partia, która stanie się w przyszłości bezlitosnym katem dla milionów ludzi w Europie. Ten oprawca, noszący czerń, biel i czerwień, cieniem położy się na życiu owych dwóch braci. Paulus i Otto Stenglowie dorastają wraz z przyjaciółkami - Silke i Dagmarą - i obaj zakochują się w jednej z nich. Nadchodzi czas, gdy w Niemczech władzę zdobywają naziści. Beztroscy nastolatkowie z niedowierzaniem i rosnącym przerażeniem obserwują szaleństwo, które ogarnia ich ojczyznę, kraj, który znali i kochali, miejsce, które było ich domem. W państwie, w którym nagle krew i pochodzenie stały się najważniejsze dwoje Niemców i dwoje Żydów, których losy przeplatają się od dzieciństwa, zostają zmuszeni do walki o przeżycie, do wielu poświęceń, by ocalić życie własne i osób sobie bliskich. Jak potoczą się losy Sobotniego Klubu i ich najbliższych? Kto przeżyje, a kto odda życie? Tego dowiecie się sięgając po książkę "Dwaj bracia" Bena Eltona, która swoją premierę ma już 16 lutego.

"Sędziami byli kryminaliści, a prawo było martwe."

Fabuła "Dwóch bracia" Eltona została częściowo zainspirowana prawdziwymi historiami rodzinnymi pisarza. Ben Elton pochodzi z żydowskiej rodziny - jego ojciec, dziadkowie oraz stryj uciekli z Niemiec do Anglii w 1939 r. Jednak wielu członków rodziny zginęło w zawierusze wojennej lub też brało w niej czynny udział, bądź po stronie niemieckiej, bądź po stronie brytyjskiej. Przez lata Elton słuchał rodzinnych opowieści o wojennych losach z kręgu swojej rodziny, a te były często tak niewiarygodne i tak okropne, że z czasem wyrósł z nich pomysł na książkę.

Powieść Brytyjczyka jest mocno osadzona w konkretnym miejscu i czasie historycznym. Czytelnik odnajdzie w niej, bardzo dobrze wplecione w fikcyjną opowieść, wydarzenia historyczne, takie jak pucz monachijski, pożar Reichstagu, noc długich noży, noc kryształowa, Igrzyska Olimpijskie w Berlinie w 1936 r. i inne. Książka zawdzięcza jednak swój realizm nie tylko elementom historycznym, będących ważnym jej elementem, ale także, a może przede wszystkim, bardzo przekonującemu obrazowi życia w przedwojennych i wojennych Niemczech, ukazanemu w książce, dzięki bohaterom, którzy są ludźmi z krwi i kości. W "Dwóch braciach" czytelnik nie odnajdzie napuszonego, czy podniosłego stylu, za to spotka się z potocznym językiem, często upstrzonym wulgaryzmami, zabawnymi powiedzonkami. Nie ma tu, tak dobrze znanych z wielu książek traktujących o zgrozie faszyzmu i zagładzie Żydów, sentymentalizmu, żałobnego zawodzenia i zatracania się w poczuciu pokrzywdzenia. Bohaterowie stroją sobie żarty i kłócą się, chodzą do pracy, by zarobić na rodzinę i miewają problemy finansowe, martwią się o podwyżki w sklepach, tańczą i płaczą, raz ze szczęścia, innym razem ze smutku, dzieci rozkwaszają sobie nosy w bójkach i zdzierają kolana wspinając się na drzewa. I rozmawiają, dużo rozmawiają. A gdy represje stają się coraz ostrzejsze, radzą sobie z nimi jak mogą, każdy ma swoje sposoby. Postaci po prostu żyją. A czytelnik żyje wraz z nimi i bardzo szybko staje się częścią gromadki, w skład której wchodzi rodzina Stenglów i ich przyjaciele. Na kartach powieści nie ma idealnych bohaterów stawiających dzielnie czoła w walce złu, panoszącemu się po Europie. Każda postać ma w sobie pierwiastki dobra i zła, bo natura ludzka jest nieprzewidywalna i zmienna. Groza faszyzmu pokazana przez Eltona w publikacji jest tym wyrazistsza, tym bardziej przejmująca, że nie ma tu żadnych wojennych zestawień zabitych, torturowanych etc., jest za to prostota opisu codziennych zmagań zwyczajnych ludzi, ich walki o godność. Jest też zagubienie i ból własnej bezradności. Opisy pogromów i pobić, upokorzeń, jakich doświadczają niearyjscy mieszkańcy Niemiec napisane są z dużą dozą staranności, pełne są szczegółów, ukazujących tragizm czasów nazistowskich Niemiec. Powieść Eltona czyta się z zainteresowaniem i napięciem do końca, choć nie jest to dzieło przełomowe, czy wybitne.

"Dwóch braci" porusza temat, który do nowych nie należy. Lecz za każdym razem, gdy sięgam po kolejną książkę związaną z powstaniem i rozwojem faszyzmu w Niemczech, z II wojną światową, wcale nie jest mi lżej o tym czytać. Nie staję się bardziej odporna. Wszak każda książka, to następna przerażająca i trudna opowieść o ludziach, których życia zostały zmiecione z powierzchni ziemi przez ludzi oddanych śmiercionośnej idei. Powieść Eltona odkrywa przed czytelnikiem niby znaną już dawno prawdę, a wciąż tak samo niepokojącą - wojna jest straszna i nie ma nikogo, kogo by ona nie zraniła i nie zmieniła, wojna pozostawia po sobie zgliszcza nie tylko fizyczne.

Powieść Bena Eltona to przenikliwa i ciepła opowieść (dla niektórych może być zbyt łagodna) o nienawiści, towarzyszącej człowiekowi w życiu codziennym, o nieznośnym bólu i stracie, o niemożliwości zapomnienia, a także o tym, jak z tych uczuć czasami rodzi się coś dobrego - szczęście, miłość, oddanie, a czasami coś złego - samotność, strach, przemoc i zdrada. To historia o tym, do czego są zdolni ludzie w trudnych czasach, do jakich poświęceń i do jakich okropieństw. To książka o zwykłych ludziach, którym przyszło żyć w ekstremalnych warunkach, o ludziach, walczących na różne sposoby z szalejącą wokół nich wojenną pożogą. To powieść o ludziach takich jak my, a dla których, rzec można, esencją istnienia stały się te trzy słowa: (prze)życie, walka, miłość... Tylko, że oni są już co najwyżej wspomnieniem, czasami odciśniętym w wyblakłej fotografii, a my żyjemy tu i teraz. My możemy nadal wyciągać wnioski z ich opowieści i uczyć się, m.in. samodzielnego myślenia, empatii i człowieczeństwa oraz aby cenić ludzkie życie bez względu na przekonania polityczne, czy religijne.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Moja ocena: 9/10

(Kliknij aby rozwinąć opinię)