TUSZYŃSKA ŻONGLUJE EMOCJAMI W NAJNOWSZEJ KSIĄŻCE ŻONGLER. ROMAIN GARY
,,Imię: Roman, Romain, Romuszka, Emile. Nazwisko: Kacew, de Kacew, Gari, Gary, Ajar, Sinibaldi, Bogat. Urodzony: w Wilnie, w Kursku, w Moskwie, na rosyjskich stepach, w 1914 roku, w maju, w grudniu, po południu... W drodze do ojczyzny, Francji".
W taki sposób Agata Tuszyńska, autorka znakomitych biografii Singer. Pejzaże pamięci (1994), Oskarżona: Wiera Gran (2010) i Narzeczona Schulza (2015), rozpoczyna swoją najnowszą książkę Żongler.
Romain Gary (1914-1980) - francuski pisarz urodzony w Wilnie, jedyny w historii autor uhonorowany dwukrotnie Nagrodą Goncourtów, dyplomata, scenarzysta, pilot wojenny, podróżnik. Celebryta, który w 1980 roku po błyskotliwej literackiej karierze odebrał sobie życie w wieku 66 lat. Mistyfikator. Wreszcie - kuglarz zręcznie żonglujący faktami i zmyśleniami, swoimi i zasłyszanymi historiami, nieustannie tworzący opus magnum: własną biografię (jakby ta autentyczna była nie dość fascynująca).
Zadanie uporządkowania tej niezwykłej biografii wydaje się karkołomne. Trudne jest nakreślenie linii oddzielającej to, co przeżyte od tego, co zmyślone. Doświadczenie i wytrawne pióro Agaty Tuszyńskiej wydają się idealne do tej misternej pracy. Autorka stara się odsłonić portrety wielokrotne swojego bohatera, autora wspaniałej Obietnicy poranka. Opowiada o intrygującej i dominującej matce Romaina, Ninie Owczyńskiej, o ich kilkuletnim pobycie w Warszawie w latach dwudziestych, drodze do Nicei, o dwóch burzliwych małżeństwach pisarza (jedno z gwiazdą Hollywoodu, Jean Seberg), karierze artystycznej i pracy w dyplomacji. O jego słabości do pseudonimów, losów równoległych i gry - w życiu i przed zachwyconą publicznością - a wreszcie o ostatnim, spektakularnym oszustwie.
Romain Gary pod pseudonimem Emil Ajar wydał powieść Życie przed sobą, za którą otrzymał po raz drugi Nagrodę Goncourtów, i która doczekała się dwóch świetnych ekranizacji: pierwszej z niezapomnianą Simone Signoret (1977) i drugiej z Sophią Loren (2020) w roli Pani Rosy. Prawdziwą tożsamość autora tej powieści ujawnił Gary dopiero w pożegnalnym liście. Jednym słowem - zrobił po prostu wszystko, by zmylić tropy i uprzykrzyć życie biografom. Agata Tuszyńska stawia czoło temu wyzwaniu, docieka prawdy, ale też daje pisarzowi prawo do artystycznej autokreacji. Podejmuje z nim dialog, próbując rozwikłać zagadki żydowskiej tożsamości autora Lęków króla Salomona i własnej.
Tuszyńska maluje portret Gary'ego jaskrawymi barwami, pokazuje, jak jej bohater przekracza graniceartystycznej wolty i człowieczej odpowiedzialności. Żonglerka pozostaje tu niezmiennie metaforą sztuki.
Żongler to najdojrzalsza książka Tuszyńskiej. I najbardziej zaskakująca. To Gary o przewrotnej duszy kameleona i Tuszyńska, o jakiej nie mieliśmy pojęcia. ,,Lepiej tego wypowiedzieć nie można" - napisał Romain Gary w pożegnalnym liście.
Informacje dodatkowe o Żongler. Romain Gary:
Wydawnictwo: Wydawnictwo Literackie
Data wydania: 2022-05-18
Kategoria: Biografie, wspomnienia, listy
ISBN:
Liczba stron: 384
Język oryginału: polski
Kup książkę Żongler. Romain Gary
Zobacz także
Żongler. Romain Gary - opinie o książce
Agata Tuszyńska na tropie tajemnic Brunona Schulza. Agata Tuszyńska proponuje nam niezwykłą literacką opowieść, w której mieszają się wątki dramatu...
Co łączy Napoleona, Wilhelma II i Johna Kennedy’ego? Picassa, Warhola i Prousta? Czechowa, Hockney’a, Marilyn Monroe i Adele? Mehoffera, Pągowską...
Przeczytane:2022-06-12, Ocena: 5, Przeczytałem,
Wielki mistyfikator
Główny bohater "Obietnicy poranka" żyje w cieniu matki, która jest jednocześnie jego największym motorem do działania jak i balastem, który syn musi dźwigać. Podobnie ułożyły się losy Romaina Gary'ego, w którego biografii matka zajmuje centralne miejsce. Nikt jak ona nie wierzył, że mały Romuszka stworzony jest do rzeczy wielkich i wybitnych, ale to jej podejście miało największy wpływ na jego późniejsze relacje z ludźmi.
Gary zawsze sugerował, że jego powieści są w dużej mierze autobiograficzne, ale badacze jego twórczości oraz życiorysu raz po raz wytykają mu kolejne naciągania, przemilczenia a nawet ewidentne przekłamania. Czy wynikały one z niedostatków ludzkiej pamięci, z chęci idealizowania i romantyzowania, czy może były jawnym zatajeniem faktów - tego nie dowiemy się już nigdy. Niemniej jednak w "Żonglerze" Agata Tuszyńska starała się rozprawiać z mitami, które nasz bohater utkał wokół siebie.
Rzadko zdarza się biografia, w której autor wkłada tyle dbałości w warstwę językową, a efekt końcowy jest nie tylko zbiorem faktów o danej postaci, ale również literackim przeżyciem. Agata Tuszyńska w "Żonglera" wplotła również dużo prywaty - własnej relacji z autorem, losów swojej rodziny, znaczenia żydowskich korzeni, ale zrobiła to w sposób tak nienachalny, że w najmniejszym stopniu nie przyćmiła najważniejszego - życiorysu Gary'ego.
Czy "Żongler" przybliżył mi postać jednego z najzdolniejszych prozaików XX wieku? I tak, i nie. Biografia autorstwa Agaty Tuszyńskiej pozwala uporządkować dane na jego temat, ale należy pamiętać, że są to dane dawkowane przez niego samego - Romuszkę, Romana Kacewa, Romaina Gary'ego, ?mile'a Ajara - człowieka o wielu twarzach, wielkiego mistyfikatora, niezwykle zdolnego i płodnego pisarza, który zyskał uznanie krytyków i czytelników, wrażliwego i samotnego mężczyznę, ale przede wszystkim syna swojej matki.