Styczeń z historią

19.11–20.02 – Amerykanin w Warszawie. Stolica w obiektywie Juliena Bryana 1936–74

Multimedialna wystawa zbudowana w większości z nieznanych dotychczas materiałów – zdjęć, kronik filmowych, nagrań radiowych, publikacji prasowych amerykańskiego korespondenta Juliena Bryana. Fotoreporter znany jest dzięki niezwykle poruszającym zdjęciom  z września 1939, pokazującym wojnę z perspektywy ludności Warszawy i kronice filmowej Oblężenie. Na wystawę złożyły się materiały prezentujące Polskę, nazistowskie Niemcy i sowiecką Rosję w drugiej połowie lat 30. XX wieku oraz zdjęcia i filmy z jego powrotów do Warszawy w 1946, 1959 i 1974 roku. Organizatorzy: DSH, Instytut Pamięci Narodowej. Zrealizowano z udziałem środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

4.12.2010–15.03.2011 – Niegdysiejsze śniegi… Zima w metropoliach

Wyjątkowe, piękne i rzadko publikowane fotografie prezentujące zwyczaje i atmosferę Bożego Narodzenia w światowych metropoliach w pierwszej połowie w XX wieku. Plenerowa wystawa, na którą składają się fotogramy, przedstawiające zimowe zdjęcia z Warszawy, Wiednia, Berlina, Paryża, Londynu i Nowego Jorku, jest świątecznym prezentem Domu Spotkań z Historią dla mieszkańców stolicy. Organizatorzy: DSH, Agencja FORUM. Miejsce: skwer na rogu ul. Karowej i Krakowskiego Przedmieścia.

7.12.2010–16.02.2011 – Janusz Korczak. Udzielić dzieciom głosu

Wystawa poświęcona Januszowi Korczakowi, wybitnemu pedagogowi, pisarzowi, lekarzowi i działaczowi społecznemu. Prekursor działań na rzecz praw dziecka i równouprawnienia dzieci, nieustannie fascynuje jako osobowość. Wystawa prezentuje  przełomowe etapy życia Korczaka, pracę w żydowskim Domu Sierot w Warszawie i twórczość dla – i o dzieciach. Archiwalne zdjęcia udostępniło Ghetto Fighter’s Museum z Izraela. Organizatorzy: Austriackie Forum Kultury, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej, DSH.

14.12.2010–31.01.2011 – Zbuntowane miasto. Szczeciński Grudzień ’70 – Styczeń ’71

Plenerowa wystawa fotograficzna prezentuje wydarzenia, które rozegrały się w grudniu ‘70 i styczniu ’71 w Szczecinie, gdzie doszło do brutalnie stłumionych zamieszek oraz dwóch wielkich strajków. Pokazuje, jak zatomizowane społeczeństwo było w stanie zorganizować się i przeciwstawić dyktaturze „jedynie słusznej” partii. Organizatorzy: IPN oddział w Szczecinie, Miasto Szczecin, DSH. Miejsce: skwer Wizytek na rogu ul. Karowej i Krakowskiego Przedmieścia.

SPOTKANIA I FILMY

4.01 (wt.), 18.00 – „Kino kresowe” –  Moje Wilno (1994, 38 min), reż. Alina Czerniakowska

Reportaż dokumentalny o Wilnie przypominający dziedzictwo kulturowe miasta i jego związki z historią Rzeczypospolitej. Po projekcji spotkanie z autorką filmu, dokumentalistką Aliną Czerniakowską. Podczas spotkania prezentowane będą publikacje dotyczące Wilna, m.in. najnowsze tomy kwartalnika „Znad Wilii” i, wydany w kolekcji „Miejsca święte”, tom „Wilno” – przewodnik zawierający historię i opis najważniejszych miejsc kultu religijnego Wilna, w tym – oczywiście – Ostrej Bramy.

11.01 (wt.), 18.00 – Pamięć o przedsowieckim Kijowie

Prezentacja projektu, którego celem jest stworzenie interaktywnej mapy polskich miejsc pamięci w stolicy Ukrainy – Kijowie. Ukraińskie historyczki Ołena Betlij i Kataryna Dysa oraz filolożka Anna Łazar przedstawią założenia projektu, wyniki badań i pierwsze efekty prac realizowanych w Kijowie w ramach programu Geschichtswerkstatt Europa Fundacji „Pamięć, odpowiedzialność, przyszłość”. Spotkanie będzie okazją do przypomnienia znaczącego udziału Polaków w życiu miasta Kijowa przed I wojną światową.  

12.01 (śr.), 18.00 – „Muzyka i polityka w Peerelu” – Muzyka ze słowami: bardowie Peerelu – Jacek Kleyff

Kolejne spotkanie w cyklu „Muzyka i polityka w Peerelu”, którego tematem jest twórcza biografia Jacka Kleyffa, w której ogniskuje się cały okres późnego Peerelu. Rozmowę z gościem – poetą, kompozytorem, autorem tekstów piosenek, jednym z twórców (obok Janusza Weissa i Michała Tarkowskiego) słynnego kabaretu Salon Niezależnych – poprowadzi Sylwia Siedlecka. Podczas spotkania zostaną zaprezentowane archiwalne zapisy występów Salonu Niezależnych i filmy dokumentalne o autorskich projektach Jacka Kleyffa.

13.01 (czw.), 18.00 – „PRL bocznymi drzwiami” – Między bimbrownią a meliną. Alkoholowa szara strefa w PRL 

Prof. Jerzy Kochanowski, gospodarz i autor cyklu, opowie o alkoholowej szarej strefie w PRL. Samogon potajemnie pędzono na ziemiach polskich już co najmniej w XIX wieku, ale dopiero w czasie II wojny światowej spożywanie go stało się naprawdę powszechne, a wobec przejęcia przez okupantów monopolu spirytusowego, produkcję „bimbru” uznawano wręcz za czyn patriotyczny. Przekonanie, że bimbrownictwo nie jest przestępstwem, pozostało do końca PRL, choć oficjalnie walczono z plagą pijaństwa. Służyło temu na przykład ograniczanie dostępności alkoholu poprzez zmniejszanie liczby punktów sprzedaży i  skracanie czasu ich pracy. Było to jednak mało skuteczne, za to prowadziło do rozwoju tzw. melin, gdzie alkohol można było kupić o każdej porze.

14.01 (pt), 18.00 – „Spotkanie z książką” – Historia mówiona i wojna…

Promocja książki Piotra Filipkowskiego Historia mówiona i wojna. Doświadczenie obozu koncentracyjnego w perspektywie narracji biograficznych, która ukazała się w serii „Monografie Fundacji na rzecz Nauki Polskiej” w Wydawnictwie Uniwersytetu Wrocławskiego. Komentarz wygłoszą prof. Andrzej Mencwel i prof. Ewa Domańska. Spotkanie poprowadzi Dominik Czapigo. Organizatorzy: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, Międzyzakładowa Pracownia Pamięci Społecznej IS UW, DSH. 

18.01 (wt.), 18.00 – „FOPA”  – Remont zabytkowych bruków Starego Miasta – zagrożenie czy ratunek?

Pod gruzami Starego i Nowego Miasta zachował się autentyczny, przedwojenny bruk. Podczas odbudowy Starówki przebieg ulic nie uległ zmianie, zachowano też w większości starą nawierzchnię, łącznie z chodnikami, dzięki temu Starówka stanowi dziś cenny skansen historycznych kamiennych nawierzchni z różnych epok i materiałów. Zapowiadany na lata 2011–2012 gruntowny remont staromiejskich bruków będzie pierwszą inwestycją od czasów zakończenia odbudowy Starówki w końcu lat 50. Podczas debaty przedstawiciele miejskich instytucji będą odpowiadać na pytania i wątpliwości varsavianistów i mieszkańców związane z planowanym remontem. Przedstawimy też historię staromiejskich bruków. Organizatorzy: Stowarzyszenie Zespół Opiekunów Kulturowego Dziedzictwa Warszawy „ZOK”, Collegium Civitas, DSH.

19.01 (śr.), 18.00 – „Opowieści z Kresów” – W gnieździe Lubarta. Przypadki świetnego miasta Łucka

W cyklu „Opowieści z Kresów” wyprawa do położonego nad Styrem miasta Łucka, stolicy Wołynia. Tomasz Kuba Kozłowski przypomni najciekawsze historie związane z gniazdem księcia Lubarta, w tym wielki zjazd monarchów europejskich, wizyty carów rosyjskich Mikołaja I i Aleksandra II, a także wielką bitwę pod Łuckiem z roku 1916. W programie także opowieść o łuckich Karaimach, których wspaniała, zabytkowa kenesa spłonęła w 1972 roku. Będzie też mowa o działalności urzędującego w Łucku wojewody wołyńskiego Henryka Józefskiego. Spotkanie ilustrowane będzie oryginalną ikonografią ze zbiorów autora.

20.01 (czw.), 18.00 – „Architektura polityczna” – Warszawa odbudowana i poprawiona

Po zniszczeniach wojennych Warszawa szybko zaczęła dźwigać się z gruzów. Plany odbudowy, czy raczej wzniesienia nowej i nowoczesnej stolicy, przygotowywane były już w czasie okupacji, w 1945 roku nadszedł czas ich weryfikacji (również politycznej) i realizacji. Odbudowa stała się okazją do poprawienia błędów przedwojennego miasta, ale też manipulacji historią. Spotkanie poprowadzi historyk sztuki Jarosław Trybuś. 

21–23.01 (pt.–niedz.) Dni Bryana – Kolejny cykl spotkań towarzyszących wystawie Amerykanin w Warszawie. Stolica w obiektywie Juliena Bryana 1936–1974. „Być jak Bryan!” – pod tym hasłem odbędą się spotkania z twórcami wystawy Amerykanin w Warszawie... oraz fotoreporterami i korespondentami wojennymi, którzy mowić będą o współczesnych konfliktach, etosie zawodu i swojej misji. Opowiadając o współczesnych konfliktach, koncentrują się niezmiennie cierpieniach ludności cywilnej. W programie m.in. pokazy  filmów dokumentalnych i fabularnych oraz warsztaty fotograficzne. Szczegółowy program drugiej edycji Dni Bryana na stronie: www.dsh.waw.pl.

25.01 (wt.), 18.00 – „Spojrzenie na warszawskie getto. Miejsca” – Przejście, czyli jak i którędy wydostawano się z getta

Jacek Leociak (Instytut Badań Literackich PAN, Centrum Badań nad Zagładą Żydów) zaprasza na opowieść o przekraczaniu  nieprzekraczalnych granic getta: „Granice getta stały się granicami życia i śmierci. Strzegła ich niemiecka żandarmeria w zielonych mundurach z brązowymi wyłogami, polska policja granatowa i żydowska Służba Porządkowa z żółtymi otokami na czapkach. Biegły wzdłuż linii kamienic, rozdzielały sąsiadujące ze sobą posesje, odcinały chodniki od ulic, przegradzały ulice na pół. Bez przepustki nie wolno było z wyjść z getta ani do niego wejść. A jednak codziennie na wiele sposobów i w różnych miejscach granice te były przekraczane. Bez szmuglu bowiem getto nie mogłoby istnieć. Z dzielnicy zamkniętej udawało się też wydostawać ludziom”.

27.01 (czw.), 18.00 – „Przez kino do historii” – Miejsce na ziemi, reż. Stanisław Różewicz (1960, 94 min)

Prof. Eugeniusz Cezary Król (ISP PAN, Collegium Civitas) zaprasza na kolejne spotkanie w autorskim cyklu filmowym: „Opowieść o losach zbuntowanego chłopaka, utrzymana w konwencji dokumentalnej. Andrzej, marzący o barwnym życiu, kradnie motor i wyrusza w świat. Ląduje w zakładzie poprawczym, z którego ucieka kilkakrotnie. Dopiero spotkanie z ciężko pracującymi ludźmi daje mu, mimo popełnienia fatalnego błędu, nadzieję na znalezienie własnego >>miejsca na ziemi<<. Historia jedna z wielu, ale dzięki reżyserii uznanego mistrza, doskonałym zdjęciom (Władysław Forbert) i dobremu aktorstwu (młodziutki Stefan Friedmann, doświadczeni Kazimierz Fabisiak, Bolesław Płotnicki) film porusza szlachetną prostotą i autentyzmem”.

28.01 (pt.), 18.00 – Tułacze dzieci – Losy polskich dzieci w Indiach 

Jedną z kart historii II wojny światowej są losy polskich dzieci deportowanych na początku wojny w głąb Związku Sowieckiego, które następnie wraz z armią gen. Andersa opuściły ZSRR. DSH wspiera inicjatywę uhonorowania maharadży jama saheba Digvijaya Sinha ji, który na terenie swego państwa, w Balachadi, założył osiedle, gdzie mieszkało do końca wojny około tysiąca polskich dzieci. Inicjatywę uhonorowania maharadży podjęli jego wychowankowie zrzeszeni w Kole Polaków w Indiach, którzy wezmą udział w spotkaniu, oraz Centrum Studiów Polska–Azja. Andrzej Jan Chendynski (prezes Koła Polaków z Indii z lat 1942–1948) i Wiesław Stypuła (autor książek o polskich dzieciach w Indiach) opowiedzą o polskich obozach w Indiach w latach 1942–48. Rozmowę prowadzi Krzysztof Iwanek z Centrum Studiów Polska–Azja. Podpisy pod petycją online: www.dsh.waw.pl.

NOWOŚCI W KSIĘGARNI XX WIEKU

Ostańce. Kamienice warszawskie i ich mieszkańcy, Magdalena Stopa i Jan Brykczyński

To książka o losach warszawskich kamienic, jednych z najbardziej niedocenianych zabytków Warszawy. O historii 22 budynków opowiadają m.in. prof. Henryk Samsonowicz, Anna Branicka-Wolska, Jan Jabłkowski.  Z ich opowieści wyłania się obraz ostatnich stu lat historii miasta, barwna kronika pokazana przez pryzmat dziejów kamienic i losów mieszkańców. Książkę ilustrują materiały archiwalne i fotografie Jana Brykczyńskiego – zdjęcia kamienic i portrety rozmówców. (wyd. DSH, 184 str., 215 ilustr.)

WKRÓTCE!

Spojrzenia na warszawskie getto, Jacek Leociak                  

Książka jest połączeniem autorskiego przewodnika, eseju historycznego i albumu varsavianistycznego. Autor zabiera czytelników na wędrówki po getcie warszawskim, prowadząc nas ulicami Krochmalną, Leszno, Karmelicką, Nowolipie, Miłą, Stawki oraz na Umschlagplatz. W książce wykorzystano blisko 150 zdjęć z archiwów fotograficznych z całego świata. Oryginalna kartografia, opracowana specjalnie na potrzeby książki, w tym plany ulic przygotował Paweł Weszpiński. Zrealizowano ze środków Ministra  Kultury i Dziedzictwa Narodowego

wyd. DSH, 280 str., 150 ilustr.

WKRÓTCE!

Warszawa Międzywojenna w pamięci jej mieszkańców, w serii „Z Archiwum Historii Mówionej".                                                   

Opowieść o Warszawie i jej mieszkańcach w okresie międzywojennym. To montaż najciekawszych fragmentów relacji biograficznych ośmiu warszawiaków, mieszkających w różnych dzielnicach miasta i pochodzących z rożnych środowisk. Opowiadają o swoim dzieciństwie i młodości, a także o tym, jak wyglądała przedwojenna stolica, o warunkach życia, atmosferze i nastrojach przed wybuchem wojny. Publikacja jest bogato ilustrowana zdjęciami ze zbiorów rodzinnych i innych archiwów. Przygotowana w ramach projektu prowadzonego przezMuzeum Historii Polski w Warszawie. Wybór i opracowanie tekstów: Jarosław Pałka, Alina Szamruchiewicz, Magda Szymańska-Szwąder. (wyd. DSH, 72 str,. 60 ilustr.)