Tove Jansson

Tove Jansson - biografia, życie i twórczość

Pochodząca ze Szwecji fińska pisarka, malarka, ilustratorka. Tworzyła także komiksy, jednak największą sławę przyniósł jej cykl książek o Muminkach, regularnie wydawanych i wznawianych na całym świecie. Mniej znana jest jej twórczość dla dorosłych, malarstwo. Ilustrowała nie tylko własne książki. 

Tove Jansson - rodzina

Urodziła się w Helsinkach (ówczesna stolica Wielkiego Księstwa Finlandii, będącego częścią Imperium Rosyjskiego). Pochodziła z artystycznej rodziny, ojciec Victor to znany wówczas rzeźbiarz, matka, Signe Hammarsten-Jansson, to ilustratorka i graficzka. Rodzice pochodzili ze Szwecji. Rodzeństwo Tove również miało artystyczne ciągoty – Per Olov pracował jako fotograf, Lars Jansson tworzył zaś teksty i rysunki do komiksów. 

Tove Jansson - malarstwo i rysunek

Rodzice wspierali artystyczne ciągoty Tove, która kochała rysować. Już w 1928 roku jej ilustracje drukowane były w czasopismach, a rok później Jansson zadebiutowała jako autorka serii obrazkowej w odcinkach. Seria Prickinas och Fabians aventyr opowiadała o dwóch zakochanych larwach. Publikowała także w satyrycznym czasopiśmie, tworząc karykatury i projektując grafiki na okładkę. To na łamach Garm pojawiły się po raz pierwszy Muminki – a właściwie Snorki, bo tak Jansson nazwała przypominające je fantastyczne stwory. 

W latach 1930-1933 studiowała sztukę w Sztokholmie, uczyła się w szkole rysunku, wyjechała też do Paryża, by uczyć się w École d'Adrien Holy i École des Beaux Arts. 

Jako malarka zadebiutowała w 1933, wystawiając obraz w galerii sztuki. Szybko uznano ją za wyróżniającą się artystkę i regularnie wystawiano jej prace. W 1943 roku miała pierwszą własną wystawę w galerii. Jako czternastolatka wydała książkę „Sara och Pelle och neckens bläckfiskar”, która opublikowana została również w 1933 roku. 

Tove Jansson - Muminki

W 1945 wydała książkę „Małe trolle i duża powódź” – pierwszy tom cyklu o Muminkach, który pozostał niemal niezauważony przez czytelników. Zmieniło się to pod koniec lat czterdziestych XX wieku, gdy wydała kolejne tomy – „Kometę nad Doliną Muminków” i „W Dolinie Muminków”. Książki te w Szwecji i Finlandii przyniosły jej prawdziwą sławę. Ostatecznie wydała dziewięć książek o Muminkach – zwieńczyła ją opublikowana w 1970 roku „Dolina Muminków. w listopadzie”.

Na łamach „Ny Tid” opublikowała pierwszy komiks poświęcony Muminkom – „Muminek i koniec świata”, komiks o Muminkach przygotowywała też dla „The London Evening News”.

Tove Jansson - książki dla dorosłych

Sama Jansson, mimo sukcesu pisarskiego, uważała się przede wszystkim za malarkę. Z czasem malarstwo przestało przynosić jej satysfakcję, podobnie tworzenie komiksów o Muminkach stało się ciężarem i kolejnym obowiązkiem, nie zaś przyjemnością. Ich pisanie i rysowane z czasem przejął brat, Lars, z którym zresztą już wcześniej współpracowała.  Od 1968 roku więc Tove Jansson coraz więcej pisała dla dorosłych – tworzyła kameralne, skromne powieści skupione na bohaterach i relacjach pomiędzy nimi. 

Tove Jansson - partnerka

Choć Jansson w latach czterdziestych była zaręczona z Atosem Wirtanenem, politykiem, to prawdziwą miłością życia Tove stała się graficzka Tuulikki Pietilä, autorka części rysunków do jej książek. To Pietilä stała się pierwowzorem Too-tiki, postaci, która pojawia się w „Zimie Muminków” i „Opowiadaniach z Doliny Muminków”.

Jansson zmarła 27 czerwca 2001 roku.