Recenzja książki: Krótka historia filozofii
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Filozofia, w znaczeniu źródłowym umiłowanie mądrości, jest nieustannym dążeniem do wiedzy i poszukiwaniem pewności. Krótka historia filozofii, stanowiąc kompendium wiedzy i myśli filozoficznej, pokazuje jej rozwój od starożytności po czasu współczesne.
Filozoficzne rozważania Nigela Warburtona sięgają okresu sprzed ponad 2400 lat, kiedy to w Atenach żył Sokrates, człowiek o wielkiej charyzmie i otwartym umyśle. Ten, który do dziś stanowi inspirację dla rzesz filozofów, położył podwaliny pod prężnie rozwijającą się myśl filozoficzną. Po nim byli inni, a dokonana przez autora szczegółowa analiza zagadnienia, pozwala czytelnikowi na całkiem zadowalające prześledzenie ich filozoficznego dorobku. Refleksje Warburtona (analiza idei czterdziestu najwybitniejszych myślicieli) opierają się na zachodniej tradycji filozoficznej (zrodzonej w antycznej Grecji), polegającej na argumentacji, rozumowaniu oraz zadawaniu pytań. Wszystko po to, by lepiej zrozumieć prawdziwą naturę rzeczywistości.
Zamieszczone w Krótkiej historii filozofii rozważania są spójne. Pojawia się – obok Sokratesa – Platon ze swoją teorią idei (historia z jaskinią w tle), Arystoteles z różniącym się od współczesnego pojmowaniem szczęścia, dążący do przyjemności Epikur. Są greccy stoicy przekonani o osobistej odpowiedzialności człowieka za reakcje na wydarzenia, rozpaczliwie pragnący poznać prawdę Augustyn oraz szukający w filozofii pocieszenia Boecjusz. Autor przytacza argumenty ontologiczne Anzelma i Tomasza z Akwinu, wątpi wraz z Kartezjuszem, broni chrześcijaństwa z Pascalem, natomiast z Kantem zwraca się w stronę filozofii moralnej, a z Schopenhauerem pożąda wciąż nowych rzeczy. W filozoficznej wędrówce przez wieki i kraje kroczy jeszcze dalej: z Darwinem grzebie koncepcję „inteligentnego projektu”, z Marksem odmawia religii prawa wybawienia ludzkości, uśmierca Boga (Nietzsche), bada naturę i siłę nieświadomych pragnień (Freud), a także odczuwa lęk przed wolnością (egzystencjaliści). Myśl tych i wielu jeszcze innych filozofów czytelnik ma okazję zgłębić w lekturze.
Publikacja Wydawnictwa RM jest obszerna, treść spójna, spostrzeżenia trafne. Przystępny język przekazu, mimo specjalistycznego charakteru lektury, wcale nie zawęża grona odbiorców. Wiele omawianych idei Nigel Warburton zobrazował przykładami znanymi czytelnikowi z codziennego życia. Nie brakuje w lekturze kontrowersyjnych pytań, bardziej lub mniej zadowalających odpowiedzi, wielkich wyzwań, wyczerpujących wyjaśnień, odwołań do zdania specjalistów wielu dziedzin nauki.
W publikacji pojawiają się zarówno fakty historyczne, jak i przepowiednie wyroczni, nazwiska, daty, liczby, epoki, kierunki, idee, koncepcje, spojrzenia filozoficzne, tytuły dzieł, limeryki i legendy. Trudne pojęcia zostały wytłumaczone, a początki rozdziałów ubogacają (podobnie jak w innych tomach serii) czarno-białe grafiki. Wszystko to sprawia, że Krótka historia filozofii warta jest uwagi.
Publikacja Wydawnictwa RM przyda się każdemu: wszędzie, gdzie rodzą się pytania i wyzwania, tam jest filozofia. W codziennym życiu czytelnika również.
