Philip Pullman

Philip Pullman - biografia, życie i twórczość

Philip Pullman w ankiecie BBC z 2004 roku został uznany za jedenastą najbardziej wpływową osobę w kulturze brytyjskiej. Otrzymał tytuł szlachecki w 2019 roku za zasługi dla literatury. Pierwszy tom Mrocznych materii trafił na ekrany kin pod tytułem Złoty kompas, w 2019 roku stacja HBO przygotowała serialową adaptację całej serii.  

Urodził się w Norwich w Anglii jako syn pilota RAF-u, który zginął w katastrofie lotniczej w Kenii, gdy chłopiec miał siedem lat. Jego ojciec został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Zasługi Lotniczej, a wspomnienie o nim przez wiele lat kształtowało dziecięce wyobrażenie o bohaterstwie. Wychowywał się głównie w Walii, gdzie zafascynował się opowieściami Rudyarda Kiplinga, komiksami o Supermanie i Batmanie oraz przygodami Tintina. Już jako nastolatek odkrył poezję T.S. Eliota i Johna Miltona, których wpływ pozostawił ślad w jego późniejszej twórczości. Szczególne znaczenie miała dla niego lektura „Raju utraconego”, która stała się jednym z fundamentów cyklu „Mroczne materie”.

W młodości zafascynował się także twórczością Allena Ginsberga i Williama Blake’a, a później sam pisał wiersze i piosenki, których – jak sam przyznaje – lepiej, by nikt nie słyszał. Studiował w Oksfordzie, choć przyznawał, że niezbyt lubił swój kierunek i otrzymał najniższy możliwy stopień. Pracował jako nauczyciel w szkole podstawowej, gdzie opowiadał uczniom klasyczne historie, by ćwiczyć sztukę narracji, inspiracje czerpiąc z „Iliady” i „Odysei”.

Pierwszą powieść, „The Haunted Storm”, wydał w 1972 roku, ale niechętnie o niej mówi. W 1982 ukazała się książka dla dzieci „Hrabia Karlstein”, a trzy lata później „The Ruby in the Smoke”, rozpoczynająca serię o Sally Lockhart. Pisał też sztuki dla uczniów i eksperymentował z formą komiksową.

Jego utwory zostały sprzedane w liczbie przekraczającej 49 milionów egzemplarzy. W 2017 rozpoczął pracę nad nową trylogią „Księga Prochu”, której pierwszy tom, „La Belle Sauvage”, ukazał się w tym samym roku, a trzeci – „The Rose Field” – ma się pojawić w 2025. Bohaterowie i wydarzenia z obu cykli łączą się, tworząc wielowymiarowy świat, inspirowany zarówno nauką, jak i filozofią.

W swoich książkach autor łączy poetyckość i refleksję filozoficzną z realistycznym podejściem do postaci. Napisał kiedyś, że jego zasadą jest „czytać jak motyl, pisać jak pszczoła”. Czerpał inspirację z dzieł Miltona, Blake’a i Heinricha von Kleista. Porusza tematy świadomości, nauki i duchowości, odwołując się do idei wieloświatów i ciemnej materii. Sam twierdził, że chciał pisać fantastykę psychologicznie realistyczną, a nie eskapistyczną.

Wielokrotnie podkreślał, że nie wierzy w podział literatury na „dziecięcą” i „dla dorosłych” – jego zdaniem dobra książka powinna być uniwersalna. Sprzeciwiał się też oznaczaniu książek wiekowo i dzieleniu ich na „dla chłopców” i „dla dziewczynek”. W swoich wystąpieniach często bronił bibliotek i czytelnictwa, nazywając książkę „drugim po kole najlepszym wynalazkiem ludzkości”.

Znany jest z krytycznego stosunku do monarchii, religii instytucjonalnej i nadużyć władzy, ale jednocześnie deklaruje podziw dla Biblii jako zbioru historii i poezji. Nazywa siebie „ateistą Kościoła Anglii”, choć czasem określa się też jako agnostyk.

Wielokrotnie wyróżniany i nagradzany, został uhonorowany tytułem szlacheckim w 2019 roku. Jego dzieła przyniosły mu Carnegie Medal, Whitbread Award i Astrid Lindgren Memorial Award. Uznano go za jednego z 50 najwybitniejszych pisarzy brytyjskich po 1945 roku.
Jest miłośnikiem piłki nożnej i kibicem Norwich City – napisał wstęp do dzieła o historii klubu. W wolnym czasie słucha muzyki klasycznej, czyta poezję i zachwyca się „Anatomią melancholii” Roberta Burtona.

Największą sławę przyniosła mu trylogia fantasy Mroczne materie oraz fabularyzowana biografia Dobry Człowiek Jezus i łotr Chrystus. Wszystkie te książki wzbudziły ogromne kontrowersje W 2008 roku The Times nazwał Pullmana jednym z „50 największych brytyjskich pisarzy od 1945 roku”.