Oto najlepsze książki na lato!

Siedemdziesiąt książek zgłoszonych przez polskich wydawców rywalizowało o uznanie jurorów i internautów w konkursie i plebiscycie "Najlepsza książka na lato 2014". W głosowaniu internautów oddano ponad 25 tysięcy głosów. Które książki najlepiej więc czytać w miesiącach letnich? 

- Plebiscyt "Najlepsza książka na lato" stanowi kontynuację cyklu konkursów, organizowanych co kwartał przez redakcję serwisu Granice.pl - wszystko o literaturze - mówi Sławomir Krempa, redaktor naczelny. - 12 konkursowych kategorii pozwala na wyłonienie najbardziej interesujących premier wydawniczych danego sezonu. Dokonuje go grono profesjonalistów zajmujących się rynkiem książki oraz - równolegle - czytelnicy, głosując za pośrednictwem strony internetowej www.ksiazkanalato.pl 

Tegoroczni zwycięzcy

Najważniejszą spośród nagród - nagrodę główną jury i tytuł "Najlepszej książki na lato 2014" - otrzymała najnowsza powieść Jo Nesbo Syn (Wydawnictwo Dolnośląskie). - Powieść Nesbo jest świetnie napisana - podkreśla Damian Kopeć. - Jest dynamiczna, wielowątkowa, zrównoważona pod względem opisów, dialogów, akcji i jej nagłych zwrotów. Detale są wszechobecne, ale tylko te w jakiś sposób ważne dla wydarzeń lub niezbędne do budowania klimatu. Jest w niej sporo przemocy i mocnych scen, ale nie jesteśmy nimi epatowani. Na swój sposób jest to proza skandynawska - poprzez solidną dawkę pesymizmu i krytycznego spojrzenia na współczesne społeczeństwo, z drugiej strony pisarz nie dokonuje męczącej wiwisekcji umysłów i serc bohaterów. Nie bawi się w psychologa i psychoanalityka, socjologa i politologa. Stara się pogodzić amerykański styl pisania ze skandynawskim uwrażliwieniem na losy ludzi czy z doszukiwaniem się różnych postaci zła w każdym kącie rzeczywistości. Nesbo korzysta ze schematów, ale czyni to na tyle sprawnie, że jego książkę czyta się z niegasnącym zainteresowaniem. To nie jest thriller psychologiczny, raczej mieszanka czarnego kryminału i powieści detektywistycznej. 

Czytelnicy głosujący w tegorocznej edycji plebiscytu od początku najmocniej wspierali powieść Anny Mulczyńskiej Powrót na Staromiejską (Wydawnictwo Nasza Księgarnia), która otrzymała w obu etapach najwięcej głosów i tytuł "Najlepszej książki na lato" z rąk internautów. - Powieść Anny Mulczyńskiej to książka o spokojnie toczącej się fabule, ciepła i przyjemna, przyzwoicie napisana. Dużym atutem książki są bohaterowie: dobrze wykreowani i nieidealni, więc niezwykle wiarygodni - napisała w uzasadnieniu głosu jedna z czytelniczek.

Najlepsza proza

Tradycyjnie oprócz nagród głównych przyznano także wyróżnienia w poszczególnych kategoriach, wskazujące najbardziej interesujące premiery gatunkowe. Najbardziej prestiżowe są zawsze nagrody w kategoriach prozy polskiej i obcej. Wśród prozy polskiej czytelnicy za najbardziej interesującą uznali wspomnianą już powieść Anny Mulczyńskiej. Natomiast jurorzy oddali głos na Sońkę Ignacego Karpowicza (Wydawnictwo Literackie). - Sońka opowiada historię, historia opowiada Sońkę. Igor, reżyser-celebryta, zaś uwiecznia je - i historię, i Sońkę - w sztuce teatralnej, której sam jest jednym z bohaterów. Opowieść jest achronologiczna, bo tylko tak można ją wytłumaczyć, przekazać, nie należy bowiem do przeszłości. Przyszłość, teraźniejszość i przeszłość to jedno - splecione cierpieniem i przelewem krwi - jak świat, który mógł opierać się na fotosyntezie. Gdyby opowiedzieć historię "po bożemu" - od początku do końca, byłaby po prostu piękna, może wzruszająca. Ale w aranżacji, bo o aranżację przecież chodzi, Karpowicza, jest jedyna w swoim rodzaju i ten nowy rodzaj wyznacza - napisała o tej powieści Natalia Szumska. 

Wśród prozy obcej uznanie jury zdobyła również propozycja Wydawnictwa Literackiego - powieść Wszechświat kontra Alex Woods Gavina Extence'a. - W prostocie kryje się wielkość literatury Extence'a, który oparł cały pomysł na książkę na przyjaźni pomiędzy odrzuconym przez rówieśników chłopcem, niezwykłym z racji swej odmienności, a weteranem wojny w Wietnamie, kalekim panem Petersonem - podkreśla Justyna Gul. - Prowokujący, boleśnie prawdziwy tekst jest jednak nie tylko wzruszającą opowieścią o wyjątkowej przyjaźni. To również prawdziwie egzystencjalny dylemat, zmuszający do zastanowienia się nad tym, w jakim stopniu mamy prawo decydować o swoim życiu oraz śmierci. 

Setki czytelników za najbardziej interesującą powieść autora zagranicznego uznały natomiast Prawdziwą historię opartą na kłamstwach Jennifer Clement (Dom Wydawniczy Mała Kurka). - To rzeczywiście poruszająca, mocna w wymowie i bardzo efektowna, choć oszczędna w słowach wielowymiarowa powieść, ujawniająca niezwykłą sprawność Jennifer Clement nie tylko jako prozaiczki, ale i poetki - podkreśla Sławomir Krempa. 

Powieści obyczajowe czyli nie tylko dla kobiet

Wiele czytelniczek jednak na lato poszukiwać będzie przede wszystkim lektury lekkiej, niezobowiązującej. Tu najlepszymi prozycjami będą książki nagrodzone w kategoriach powieści obyczajowych i literatury kobiecej. 

Jurorzy swym wyborem potwierdzili, że w gatunku powieści obyczajowych nikt tak sprawnie nie wzbudza wielkich emocji, jak Katarzyna Michalak. Zacisze Gosi (Wydawnictwo Znak) to ważkie tematy, podane w lekkiej formie. To wielkie uczucia, gwałtowne zwroty akcji i potwierdzenie tezy, że po każdej burzy wschodzi słońce, a marzenia czasami się spełniają. To świetna propozycja szczególnie dla miłośniczek gatunku. 

- Nora Roberts z każdą powieścią przechodzi samą siebie - twierdzi czytelniczka, która zagłosowała na nagrodzonego w kategorii powieści obyczajowych Kolekcjonera (Wydawnictwo Burda Książki). - Uwielbiam ją w wersji kryminalnej, a Kolekcjoner to właśnie połączenie tego gatunku z romansem. Historia jest tak skonstruowana, że na przeszło sześciuset stronach nie ma miejsca na nudę. 

Wydarzenia opisane na kartach nagrodzonych przez czytelników w kategorii literatury kobiecej Sześciu córek Małgorzaty Szyszko-Kondej (Wydawnictwo Świat Książki) wywołują wspomnienia, choć niekoniecznie z naszego życia. Podobnie jak na przykład postać Elżbiety, zdawałoby się kobiety zimnej i poukładanej, która świetnie funkcjonuje za granicą, a która zmienia się na oczach czytelników, kiedy zostaje trafiona strzałą Amora. Sześć córek to sześć tajemnic, sześć życiorysów. Łatwo się utożsamić z wybraną bohaterką. Zrobiłam to i ja, ale z którą – niech pozostanie to moją tajemnicą - wyznaje głosująca na tę powieść Joanna Mróz. 

Jurorzy również uznali, że najlepszą propozycją dla kobiet jest książka polskiej autorki. Ich wybór padł na Wiosnę po wiedeńsku Katarzyny Targosz (Wydawnictwo JanKa). - To prosta, choć wielowątkowa powieść, w której jednak to nie sama fabuła zachwyca. To bohaterowie książki są jej prawdziwą esencją, to oni stanowią wielobarwny obraz, wypełniony niecodziennymi zachowaniami, świetnymi dialogami i specyficznym podejściem do życia. Artysta cierpiący na chwilową niemoc twórczą, czyli Wujo, oraz kolorowy(-wa) niczym motyl Wiktor zepchnęli Katerinę z jej problemami na dalszy plan. Genialna scena z malującym obrazy siostrzeńcem wuja, najlepsza w całej powieści, wiele mówi o subiektywnym podejściu do sztuki i jest niczym prztyczek w nos napuszonych krytyków, ferujących wyroki w zakresie sztuki i kiczu - podkreśla Justyna Gul. 

Kryminały - nie tylko dla mężczyzn

Mężczyźni - ale nie tylko oni - z pewnością poszukają w wakacje mocniejszych doznań podczas lektury powieści kryminalnych. Tu jurorzy zwrócili uwagę czytelników na Traumę Erik Axl Sund (Wydawnictwo Sonia Draga). - To powieść wieloaspektowa, koncentrująca się na problematyce złożoności ludzkiej psychiki i dotykająca wielu bolesnych tematów, z których na pierwszy plan wysuwa się znęcanie się psychiczne i fizyczne oraz molestowanie seksualne dzieci. Historia bardzo dobrze napisana, lecz zarazem przerażająca swoją bezwzględnością - podkreślała zachwycona powieścią czytelniczka. 

Internautom najbardziej przypadła do gustu powieść Rhys Bowen Do grobowej deski (Oficyna Literacka Noir sur Blanc). - Trzeci tom przygód Molly Murphy, zadziornej Irlandki, którą nieszczęśliwy zbieg okoliczności wygnał z domu i rzucił na amerykańską ziemię stanowi świetną propozycję dla miłośników kryminału "w starym stylu" - podkreśla jedna z czytelniczek. - Po serii początkowych niepowodzeń dziewczyna zaczyna sobie radzić w nowym środowisku. Jak powiedzielibyśmy dziś: "znajduje pomysł na siebie" i zostaje prywatnym detektywem. Molly Murphy bardzo się autorce udała. Jest postacią ciekawą, czasami nieco irytującą, lecz w sumie budzącą sympatię. Jej poczynania i motywacje, choć bywają niekiedy szalone, są wiarygodne i naprawdę wciągające.

Fantastyczne światy 

Czytelnicy, którzy w tym roku wypoczynek wakacyjny mają już za sobą lub którzy na urlop się nie wybierają, z pewnością odwiedzą światy, opisane w nagrodzonych powieściach fantasy i science-fiction. Nagrodę jurorów zdobyła w tej kategorii kolejna powieść Anne Bishop - Morderstwo wron. - Anne Bishop sprawnie łączy elementy romansu, horroru i fantastyki z czarnym humorem, elementami tragikomedii - podkreśla Damian Kopeć. - Nie unika scen pełnych krwi, brutalnych. Z drugiej strony - często kreuje sceny na swój sposób ckliwe, romantyczne, mające chwytać za serce. Może się to wydawać dziwne, ale jest to sprawdzony sposób na współczesnego odbiorcę, przyzwyczajonego do sporej dawki przemocy, wszechobecnego seksu (w "Innych" praktycznie go nie ma) i romantyzmu rodem z tasiemcowych seriali telewizyjnych.

- Głównym motorem akcji w nagrodzonej przez czytelników powieści Rzeki Londynu (Wydawnictwo Mag) jest śledztwo w sprawie pewnego zdekapitowanego mężczyzny oraz tajemniczych wybuchów agresji, nękających miasto, które próbuje rozwikłać główny bohater w towarzystwie nauczyciela, zdobycznego psa i spersonifikowanej rzeki - wskazuje Małgorzata Tomaszek. - Fabuła nie jest przesadnie skomplikowana i nowatorska, ale sposób prowadzenia narracji wynagradza to po stokroć. Miłość do miasta nie jest tylko domeną bohatera: klimatyczne opisy różnorodnego etnicznie Londynu porywają od pierwszych stron, stając się literackim hołdem, równym temu, jakie oddał stolicy Gaiman - jak przystało na porządne urban fantasy, Londyn jest równoprawnym bohaterem powieści.

Podróże literackie

Okazją do dalekich wypraw jest również lektura książek nagrodzonych w kategorii podróży literackich. Jurorzy docenili tu Uśmiech gekona czyli mniej znane oblize Azji, ukazane przez Dorotę Sumińską (Wydawnictwo Literackie). Miejsca, ludzie i przyroda w ujęciu autorki, która Azję odwiedza niemal co roku, okazują się niezwykłą zachętą do spędzenia urlopu w opisywanych krajach. 

Do Azji wybrała się również Małgorzata Błońska, tytułowa bohaterka książki Pistacja w Krainie Smoków (Wydawnictwo Bis). Publikacja ta to zapis osobistych doświadczeń; dość luźne notatki młodej dziewczyny, współczującej chińskim studentom nauki w piątkowe popołudnia i nie ukrywającej swojej sympatii do zabawy, tańca, imprez. A przy tym nie szczędzącej szczegółów z własnego, prywatnego życia – np. na temat życiowego partnera czy posiadanego statusu materialnego. Autorka ukazuje nie tyle, jak zapowiada podtytuł książki, Chiny inaczej, ile raczej swoje Chiny – czyli tę część olbrzymiego kraju, którą poznała podróżując i przez pięć lat mieszkając w jego stolicy.

Podróże w przeszłość

Okazją do innych podróży - podróży w przeszłość - jest lektura powieści nagrodzonych w kategoriach perły z lamusa oraz biografie, wspomnienia. Seria wydawnicza Przywrócić Pamięć, do której należy nagrodzone przez jurorów wśród pereł z lamusa Harcerstwo polskie Lecha R. Grabowskiego (Oficyna Wydawnicza Impuls), ma przybliżyć współczesnemu czytelnikowi publikacje założycieli ruchu skautowego, twórców rozwoju idei i metodyki harcerskiej z lat 1911-1939. Zwrócić na nią uwagę winni nie tylko harcerze, ale wszyscy zainteresowani przeszłością czytelnicy.

Natomiast Dwadzieścia światów (Wydawnictwo Burda Książki) - publikacja nagrodzona w tej kategorii przez czytelników - to znakomita propozycja dla miłośników inteligentnej, kulturalnej rozmowy. Wywiady przeprowadzone przez Klaudię Iwanicką z wybitnymi aktorami i artystami stanowią nie tylko dowód jej sprawności jako dziennikarki, ale też ukazują piękno oraz trud pracy twórczej. Nie ma tu taniej sensacji, nie ma plotki, jest za to pasja, która stała się sposobem na życie. 

Wśród biografii i książek wspomnieniowych uznanie czytelników zdobyła publikacja Wydawnictwa Iskry Christiane F. Życie mimo wszystko. Autorka cieszącej się od lat niesłabnącym zainteresowaniem czytelników książki My, dzieci z dworca ZOO opowiada w niej o swoich życiowych wzlotach i upadkach, o wielokrotnych powrotach do nałogu narkotykowego, z którego tak naprawdę nigdy się nie wyzwoliła (podobnie jak z alkoholizmu) oraz o aresztowaniach i pobycie w zakładzie karnym dla kobiet, który - wbrew pozorom - okazał się dla Christiane jednym z najlepszych okresów w życiu... To porażające świadectwo i poruszająca lektura. Lektura nie pozostawiająca żadnego z czytelników obojętnym. 

Na najwyższe uznanie jurorów zasłużyły wśród biografii dwie pozycje. Przede wszystkim Górecki. Portret w pamięci (Polskie Wydawnictwo Muzyczne) - utkany z rozmów z bliskimi kompozytora obraz Henryka Mikołaja Góreckiego, jakiego nie znaliśmy. Wybitnych twórców poznajemy zwykle za sprawą ich dzieł. Tym razem mamy okazję obserwować kompozytora zarówno przy pracy, jak i prywatnie. Z pozoru osobista książka okazuje się portretem tak niezwykłym, jak niezwykły był twórca, któremu jest poświęcona. 

Gdyby Amerykanie skazali na śmierć cywilną Billa Gatesa, byłoby to równie absurdalne jak to, co zrobiono z Jackiem Karpińskim w Polsce – tak zaczyna się fascynująca książka Piotra Lipińskiego, opowiadająca o fenomenalnym umyśle czasów PRL-u. Geniusz i świnie. Rzecz o Jacku Karpińskim, opublikowana nakładem wydawnictwa JanKa, to opowieść o rodzimym geniuszu, który żył w nieodpowiednich czasach i w nieodpowiednim miejscu. To dlatego nie miał szans na spektakularną karierę, to dlatego nie pracował ramię w ramię ze Stevem Wozniakiem czy Stevem Jobsem. Obdarzony olbrzymim potencjałem twórczym Polak musiał tymczasem borykać się z szarą peerelowską rzeczywistością, z biurokracją i polityką, które mogą stłamsić nawet najbardziej kreatywną osobowość.

Poradniki na lato

Wakacje mogą być dla czytelników także okresem pracy nad sobą. Pomóc w niej mają najbardziej interesujące poradniki, opublikowane w ostatnich miesiącach. Książki takie jak nagrodzone przez czytelników Babskie fanaberie Anny Witowskiej (Wydawnictwo Feeria). Jednak nie jest to typowy poradnik, że się tak wyrażę „po męsku”: usystematyzowany i ułożony zgodnie z planem - podkreśla dr Katarzyna Krzan. - To raczej zbiór zapisków, porad, motywujących przemyśleń i przykładów losów innych kobiet. Chyba jeszcze lepiej by się sprawdził w formie kalendarza, gdyż notatki są dosyć krótkie, a marginesy - obszerne. Do tego uwagę zwracają świetne rysunki. Całość czyta się tak, jakby czytelniczka rozmawiała z przyjaciółką, która pewnie nie jest jakoś specjalnie mądrzejsza, ale swoje przeszła i może się podzielić własnymi doświadczeniami oraz pomóc rozwiązać problemy.

Równie nietypowo jako poradnik wypada nagrodzona przez jurorów książka Ufaj Bogu dzień po dniu Joyce Meyer (Wydawnictwo Szaron). W tym wypadku mamy do czynienia raczej z praktycznymi poradami, wskazówkami i inspirującymi myślami na każdy dzień roku, zebranymi przez jedną z najbardziej znanych popularyzatorek wiedzy o Biblii. Z sentencjami, które pokazują, jak dokonywać świadomych wyborów, nie zdając się na łut szczęścia, lecz opierając się na Bogu i nauczaniu Chrystusa. To oczywiście książka głęboko chrześcijańska, lecz prawdy przekazywane przez Meyer są uniwersalne i skorzystać z nich może każdy naprawdę otwarty człowiek. 

Dla dzieci i młodzieży

Oczywiście po książki w wakacje nie sięgają wyłącznie dorośli. Młodzi czytelnicy w niepogodę z pewnością wybiorą się w świat Bajek z Zielonego Lasu Piotra Rubika (Wydawnictwo Burda Książki). Znany kompozytor w swej debiutanckiej książce, która zdobyła nagrodę internautów w kategorii publikacji kierowanych do najmłodszych, dzieli się z czytelnikami opowieściami, jakie stworzył dla swoich córeczek. Barwne opowieści z morałem, pełne humoru, z pewnością zauroczą wielu przedszkolaków. 

Jurorzy z kolei zachęcają najmłodszych do zainteresowania się otaczającym ich światem i zgłębiania jego tajemnic za sprawą publikacji Wydawnictwa Jedność Odkrywamy zdumiewający świat. Przygotowana we współpracy z Discovery Channel publikacja stanowi nie tylko zbiór zaskakujących faktów i ciekawostek, ale też prawdziwie pobudza ciekawość i głód wiedzy. Pięknie wydana, wzbogacona niezwykłymi ilustracjami, stanowić będzie wspaniałą lekturę na deszczowy dzień. 

Starsze dzieci bez reszty wciągną przygody dwunastoletniego Wiktora i jego rówieśniczki, Magdy, opisane w książce Katarzyny Majgier Tajemnice starego pałacu. Duch z Niewiadomic (Wydawnictwo Nasza Księgarnia). - Świeżo wyremontowany pałac z zagruzowaną piwnicą, gdzie ukryto coś tajemniczego, duch wedle opowieści miejscowych nawiedzający okolicę oraz dwójka ciekawskich nastolatków, która nie boi się wertowania starych ksiąg oraz stawiania czoła niebezpieczeństwom. I, oczywiście, wakacje, bo kiedy indziej można swobodnie zabawić się w odkrywcę? Oto niezbędne składniki powieści przygodowej. Powieść Katarzyny Majgier wciąga od pierwszych stron nie tylko za sprawą zagadki, lecz także bardzo sympatycznych bohaterów. W Duchu z Niewiadomic czytelnik znajdzie również sporo humoru - napisała o nagrodzonej przez jurorów powieści Beata Kęczkowska, dziennikarka "Wysokich Obcasów Extra". 

Internauci już po raz drugi w historii plebiscytów organizowanych przez redakcję serwisu Granice.pl zdecydowali się nagrodzić Leonardo Patrignaniego - tym razem za kontynuację jego bestsellerowego cyklu - powieść Wszechświaty. Pamięć (Wydawnictwo Dreams). - Autor niezwykle sprawnie żongluje zawiłą fabułą, osadzoną w nierzeczywistych i trudnych do jednoznacznego umiejscowienia realiach - podkreśla Magdalena Galiczek-Krempa. - Kontrola nad wydarzeniami i Wszechświatami towarzyszy narratorowi od pierwszej do ostatniej strony. Logika miejsc i wydarzeń jest żelazna – jak opisujące ją nauki ścisłe, nie poddające się przypadkowi. Podkreślić należy, że w Pamięci nacisk położony został na opis przestrzeni oraz na kwestie przemieszczania się między Wszechświatami. W drugim tomie czytelnicy wreszcie dowiedzą się, z czego wynikają nadludzkie umiejętności Alexa i Jenny oraz dlaczego udało im się przeżyć katastrofę kosmiczną. O ile Wszechświaty balansowały na granicy powieści młodzieżowo-fantastycznej, o tyle Pamięć jest już rasową powieścią science-fiction.

Nagrodzone w plebiscycie "Najlepsza książka na lato" tytuły prezentowane są na stronie internetowej www.ksiazkanalato.pl Tam też można znaleźć więcej informacji o poszczególnych książkach.