Baltazar. Autobiografia

Powody spisywania wspomnień mogą być różne. U Sławomira Mrożka była to choroba. Udar mózgu, którego następstwem była afazja – utrata zdolności posługiwania się językiem. Jako formę terapii logopedka Beata Mikołajko zaproponowała mu pisanie, a on pisał. Pisał o sobie. Wspomnienia pomału wracały, a on zapisywał kolejne kartki. Efektem tego jest autobiografia „Baltazar”, czyli Mrożek o Mrożku oczami Mrożka widziany.

Najłatwiej powiedzieć, że jest to zestaw wspomnień opowiedziany w sposób chronologiczny. Natomiast szybko możemy się zorientować, że Sławomir Mrożek pisze, o czym chce i w sposób w jaki to pamięta. Jeżeli coś szczególnie wryło się w jego pamięć potrafi poświęcić temu długie fragmenty, rozwodząc się nad danym wydarzeniem/osobą i oddając całą gamę uczuć, a także atmosferę z tym związaną. A jeżeli nie chce o czymś opowiadać zbywa temat kilkoma zdaniami. Zapewne dla zachowania ciągłości narracji.

I ta mrożkowa perspektywa jest fantastyczna. Bo czytelnik wcale nie czuje się oszukany wybiórczością wspomnień. Raczej ma wrażenie, że czyta o rzeczach ważnych dla słynnego pisarza. Czuje, że autor dogłębnie przemyślał, czym chce się ze światem podzielić i jakie słowa najlepiej to oddadzą.

Cudowna autobiografia. Chciałby się napisać, że bez pozoranctwa, ale ten rodzaj książek nie jest od niego wolny. Przy czym mamy do czynienia z człowiekiem, który już nie musi kreować samego siebie, bo jego życiorys jest znany. Z postacią, która zabłysnęła i talentem, i intelektem. Dlatego ten element prywaty sprawia, że projekt „Baltazar” jest czymś wyjątkowym.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Wydawać by się mogło, że całkiem dobrze znałam biografię Sławomira Mrożka, jednego z moich ulubionych autorów. A jednak pamięć jest ulotna, zapomniałam nawet o tym, że już po powrocie do Polski Mrożek doznał wylewu, którego następstwem była afazja. Pisanie książki było częścią terapii, w wyniku której Sławomir Mrożek odzyskał pamięć, mógł znów mówić i pisać. Ciężko było uwierzyć, że człowiek po takim schorzeniu, po długiej rehabilitacji, tak szczegółowo potrafił opisać swoje dzieciństwo, ludzi, których spotkał na swej życiowej drodze wiele, wiele lat temu. Ta książka jest tak zupełnie inna od pozostałego dorobku pisarza, że rzeczywiście chwilami wydaje się, że pisał ją ktoś inny (tytułowy Baltazar - wszak po wylewie i afazji Sławomir Mrożek stał się innym człowiekiem, w pewnym sensie). Bardzo ujęły mnie fragmenty, w których autor opisywał swą matkę i więź, jaka go z matką łączyła. Wprawdzie jest to napisane językiem bardzo zwięzłym i rzeczowym (aż mam ochotę napisać - oschłym), mimo to czuć, że więź między matką a synem była niezwykła. Mama zawsze zwracała się do syna z szacunkiem, to ona rozmiłowała młodego Sławomira w książkach (jak wspomina Mrożek - chodził z mamą do biblioteki raz w tygodniu, wypożyczali zazwyczaj 8 książek) i odeszła wtedy, gdy uznała, że syn jest już wystarczająco dorosły...Duża część autobiografii to wspomnienia z czasów wojny, niektóre traumatyczne. Wojna, wojenne przeżycia w ogromnej mierze wpłynęły na całe życie Mrożka. Ta lapidarność, powściągliwość sprawia, że książka ma ogromną "siłę rażenia" - autor mógłby sobie pozwolić sobie na barwne opisy, na osobiste dygresje. Ale nie robi tego, podaje w zasadzie suche fakty, całą zaś biografię uzupełnił zaledwie kilkoma zdjęciami.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

,,Tango" autorstwa Sławomira Mrożka pokochałam jeszcze w czasach licealnych. W okresie studiów polonistycznych to dramaty Mrożka i niebywała osobowość prof. Kisiela sprawiały, że z niecierpliwością czekałam na zajęcia z literatury współczesnej. I choć bez trudu mogłabym streścić ,,Policję" czy ,,Indyka", to dopiero po latach zorientowałam się, że niewiele wiem o biografii ich twórcy. I tu z pomocą przyszedł mi sam Mrożek a właściwie nowe wydanie książki pt. ,,Baltazar. Autobiografia" z oferty Oficyny Literackiej Noir sur Blanc, stworzonej przez autora po przebytym udarze mózgu.

Książka ta jako forma terapii w trakcie walki z afazją jest w istocie okupionym dziesiątkami godzin i tysiącami stron notatek, uporządkowanym chronologicznie zbiorem wspomnień Mrożka z przeszłości dobranych tak, by czytelnik mógł poznać prywatne oblicze autora, począwszy od jego narodzin aż do momentu, w którym niespodziewana choroba niemal odebrała mu życie. To spojrzenie w przeszłość odbywa się jednak na zasadach ustalonych przez Mrożka, operującego wyimkami ze swojego życia w sposób niezwykle zajmujący.

Co ciekawe, Mrożek a właściwie już Baltazar (bo takie miano przyjął symbolicznie po zwycięstwie nad chorobą) przedstawił siebie jako człowieka, któremu w życiu nie było łatwo. Jego przedwojenne i wojenne losy, trudne wejście w dorosłość, chwilowy romans z komunizmem w postaci przynależności do PZPR i pierwsze kroki poza granicami Polski to wspaniała sentymentalna podróż w wyjątkowym stylu, odmalowana z niebywałą dbałością o język, od lektury której wprost nie sposób się oderwać. I choć to zupełnie inny rodzaj opowieści niż te, do których przyzwyczaił Nas pisarz, w niczym nie ustępuje ona miejsca pozostałym pozycjom z dorobku tego autora.

Pełna podziwu dla Mrożka i zachwycona ,,Baltazarem" polecam tę autobiografię każdemu, kto zmaga lub zmagał się z chorobą, bo ta budująca opowieść jest najlepszym dowodem na to, że determinacja i wola życia mogą zdziałać cuda. To optymistyczne przesłanie niesie czytelnikom ,,Baltazar", wspaniała narracja, którą z dumą umieszczę na honorowym miejscu w swojej domowej biblioteczce.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)