Psychoza. Umysł na granicy światów

Czy można naprawdę zrozumieć człowieka, który odbiera świat zupełnie inaczej niż my? Który widzi i słyszy to, czego nie dostrzega nikt inny? Czy da się wczuć w sytuację kogoś, komu cała rzeczywistość rozsypała się na kawałki – tak, że nie sposób złożyć jej z powrotem w całość?

Psychoza potrafi naruszyć, a nawet całkiem zburzyć fundamenty naszego jestestwa. Epizody psychotyczne są niezrozumiałe i przerażające nie tylko dla ludzi, którzy ich doświadczają, lecz także dla ich bliskich, a nawet terapeutów. Stijn Vanheule – psycholog kliniczny i psychoanalityk – w swojej książce tłumaczy mechanizmy, które stoją za tymi doświadczeniami i pokazuje sposoby na ich oswojenie. Duży nacisk kładzie przy tym na ogromną rolę, jaką odgrywa język w budowaniu naszego świata – zarówno zewnętrznego, jak i wewnętrznego.

Książka „Psychoza. Umysł na granicy światów” jest moim zdaniem próbą „oddemonizowania” kryzysów psychicznych i pokazania, z czym muszą mierzyć się dotknięte nimi osoby. Autor przywołuje konkretne przykłady ze swojej praktyki i przedstawia psychozę w nowym świetle – nie jako chorobę czy zaburzenie sensu stricto, lecz raczej odmienny sposób postrzegania rzeczywistości.

Vanheule pisze o swoich pacjentach i ich przeżyciach z ogromnym szacunkiem i empatią – i namawia czytelnika, by on także w podobny sposób podszedł do tematu. Cieszę się, że w końcu pojawił się w literaturze tak donośny głos stający w obronie pacjentów psychiatrycznych i ich praw – tym bardziej, że, jak podkreśla sam autor, tego typu podejście nie jest jeszcze powszechne.

Książka nie wyczerpuje tematu psychozy – trudno byłoby tego dokonać na dwustu stronach – ale stanowi doskonałe wprowadzenie do tematu. Vanheule używa prostego języka oraz wielu obrazowych porównań i metafor; dzięki temu mogą z niej skorzystać zarówno profesjonaliści, jak i bliscy osób cierpiących z powodu doświadczeń psychotycznych. 

Bardzo poruszyło mnie porównanie, jakiego autor użył w stosunku do psychozy – mianowicie zestawił ją ze sztuką nowoczesną. Jego zdaniem ani jednej, ani drugiej nie trzeba rozumieć w pełni, żeby wejść z nimi w interakcję, dialog. Nie potrzebujemy wiedzieć dokładnie, co autor obrazu czy rzeźby miał na myśli, tworząc swoje dzieło, żeby wywołało ono w nas jakieś emocje; tak samo nie musimy zawsze nadążać za umysłem osoby dotkniętej psychozą, a mimo to jesteśmy w stanie być dla niej wsparciem.

Mimo że dwa czy trzy razy odniosłam wrażenie, że autor wręcz nieco romantyzuje epizody psychotyczne, uważam jego książkę za ważną i potrzebną „pigułkę wiedzy”, którą może przyjąć każdy z nas. Literatura powinna poszerzać horyzonty – i „Psychoza” spełnia tę funkcję doskonale.

Wracając do pytań z początku – Stijn Vanheule udowadnia, że zrozumienie (choćby częściowe) jest możliwe. Często wystarczą chęci, otwarty umysł i odrobina empatii. Nawet jeśli nie umiemy wejść do ogarniętego psychozą cudzego świata, warto posłuchać, co człowiek ma o nim do powiedzenia.

Serdecznie dziękuję wydawnictwu Copernicus Center Press za egzemplarz do recenzji [współpraca barterowa]

Psychoza. Umysł na granicy światów” Stijn Vanheule

Stijn Vanheule w swojej książce „Psychoza. Umysł na granicy światów” zabiera czytelnika w niezwykle wnikliwą i empatyczną podróż do wnętrza ludzkiego umysłu w kryzysie psychotycznym. To nie jest typowa powieść, lecz praktyczny i jednocześnie refleksyjny przewodnik, który pozwala zrozumieć doświadczenia osób przeżywających psychozę – zarówno ich same, jak i bliskich.

Autor krok po kroku wyjaśnia, czym jest epizod psychotyczny: jak to jest, gdy halucynacje i urojenia przejmują władzę nad naszymi myślami, a granica między rzeczywistością a fantazją zaciera się całkowicie. Vanheule opisuje różne typy doświadczeń psychotycznych, analizuje treść urojeniowych i halucynacyjnych przeżyć, a przede wszystkim pokazuje, jak nawiązać nić porozumienia z osobą, dla której świat wygląda zupełnie inaczej.

Książka nie koncentruje się jedynie na teorii – jest też praktycznym przewodnikiem dla rodziny, przyjaciół, terapeutów i osób zmagających się z psychozą, podpowiadając, jak rozmawiać, wspierać i towarzyszyć w kryzysie. Styl Vanheule jest klarowny, przystępny, a jednocześnie pełen szacunku i empatii, co sprawia, że lektura jest zarówno edukacyjna, jak i emocjonalnie angażująca.

Największą siłą tej książki jest połączenie wiedzy psychologicznej z wrażliwością na doświadczenia jednostki. Czytelnik poznaje nie tylko mechanizmy psychozy, ale też emocje – strach, dezorientację, samotność, a czasem ulgę, gdy wsparcie jest obecne.

✨ „Psychoza. Umysł na granicy światów” to książka, która może stać się mapą w trudnym świecie psychozy – pomaga zrozumieć, nie oceniać, i daje narzędzia, by wspierać osoby przeżywające kryzys. To pozycja obowiązkowa dla każdego, kto chce zgłębić temat w sposób rzetelny, empatyczny i praktyczny.

🔹 Polecam ją nie tylko specjalistom, ale też rodzinom i przyjaciołom osób doświadczających psychozy, oraz każdemu, kto chce lepiej zrozumieć złożoność ludzkiego umysłu.