Recenzja książki: Wojna Burów z Zulusami 1837-1840. Epizod z dziejów Zululandu i Natalu w XIX wieku

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Burowie kontra Zulusi: ponieważ zasób wiadomości na temat obu tych społeczności jest niezwykle fragmentaryczny (zwłaszcza u przeciętnego czytelnika), Wojna Burów z Zulusami 1837-1840. Epizod z dziejów Zululandu i Natalu w XIX wieku (jedna z nielicznych publikacji tego typu, jakie do tej pory ukazały się na polskim rynku wydawniczym) w wystarczający sposób zapełnia lukę niewiedzy.

Książka ma charakter monografii. Przy jej opracowywaniu autor skorzystał z wszelkich dostępnych źródeł: z korespondencji oficjalnej i prywatnej, dzienników, wspomnień, relacji podróżników, artykułów prasowych z epoki oraz zbiorów tradycji ustnych. Ilość i rodzaj wymienionych źródeł wskazuje na rzetelność oraz dokładność przy omawianiu zagadnienia. Sięgając początków, Michał Leśniewski szczegółowo omawia dzieje państwa Zulusów, aż do momentu pojawienia się voortrekkerów (tak określano wówczas Burów) oraz powstanie i przebieg Wielkiego Treku (migracja Burów z Kolonii Przylądkowej w głąb Południowej Afryki). Takie ujęcie tematu pozwala czytelnikowi na zorientowanie się w specyfice obu społeczności. Autor obszernie analizuje wydarzenia, które doprowadziły do wybuchu konfliktu, prezentuje militarne systemy Zulusów i Burów (charakterystyka, liczebność, funkcje, taktyki), po czym przechodzi do opisu działań wojennych. Dzieląc przebieg wojny na etapy, akcentuje taktyczną przewagę Zulusów, wyodrębnia okres równowagi i poszukiwania rozwiązań, opisuje burską porażkę, docenia wzajemne negocjacje, wreszcie – wyjaśnia przyczyny wybuchu wewnętrznego konfliktu w państwie zuluskim oraz ukazuje ostateczne zwycięstwo Burów. Kończący monografię epilog przedstawia dalsze losy konfliktu aż do roku 1906, kiedy to nastąpiło zakończenie samodzielnej siły politycznej Zulusów.

Publikację Państwowego Instytutu Wydawniczego z powodzeniem można nazwać historyczną pracą naukową. Ilość przedstawionych w niej faktów wskazuje na duże zaangażowanie oraz ogrom pracy włożonej przez autora. Język przekazu jest specjalistyczny, lecz mimo tego zainteresowani tematem odbiorą treść jako zrozumiałą. Chętnie skorzystają z obszernej bibliografii (archiwalia, źródła publikowane, opracowania), szczegółowych przypisów (z podziałem na poszczególne rozdziały), alfabetycznego indeksu osobowego i rzeczowego oraz dwudziestu dwóch opracowanych przez autora map. Ucieszy ich również wyrozumiałe podejście Leśniewskiego do kwestii terminologicznych i ortograficznych: tam, gdzie było to możliwe, autor zastosował polskie odpowiedniki określeń używanych w językach oryginalnych (zwłaszcza afrykańskich), pozostałe przypadki opatrzono objaśnieniem ich znaczeń.

Publikacja Wojna Burów z Zulusami 1837-1840. Epizod z dziejów Zululandu i Natalu w XIX wieku zawiera wyczerpujące opracowanie tematu. Oczekiwania zainteresowanych tematem zaspokoi ona w pełni.

Tagi: historyczne