Świeżym okiem. Demon ruchu

Kiedyś to były czasy! Kolej była romantyczna, a język był piękny!
No dobra, trochę przesadzam :) Ostatecznie aż tak stara nie jestem, żeby narzekać na czasy obecne, wzdychając z sentymentem do tych minionych... Ale trzeba przyznać, że język jakim napisany jest Demon ruchu jest zachwycający. I ok, nie jest to całkowicie przedruk tekstów z lat 20-tych ubiegłego wieku, kiedy to te opowiadania powstawały, a już ktoś zadał sobie trud uwspółcześnienia ortografii i gramatyki w tym opracowaniu, i tym bardziej chylę czoła przed tym jak to zostało zrobione! Książkę czytało mi się powoli, ale nie dlateo, że trudno było mi się przedzierać przez morza archaizmów, ale dlatego że często zatrzymywałam się w podziwie dla niektórych wyrazów czy całych zdań! A słowem, które zdecydowanie wyniosę dla siebie z tej lektury jest słowo "kłańcanie". Czyż ono nie brzmi pięknie? Czy nie wybrzmiewa onomatopeicznie brzęczeniem łańcuchów, czy kół pociągu? 
Ze wszystkich zebranych tutaj opowiadań wyziera widmo jakiejś grozy, ale też romantyzm kolei. Widać zachwyt nad tą technologią. Autor puszcza też wodze fantazji i snuje wizje dotyczące pociągów wielkich prędkości (przypominam, że oryginalnie te teksty powstawały 100 lat temu!). Autor zapuszcza się też w przesądy, którymi kierują się ludzie związani z koleją, oraz w zakątki ich umysłów gdzie czai się strach, samotność czy pragnienie prędkości i ciągłego ruchu. 
Jeśli i was w mroczne jesienne wieczory ciągnie do grozy w klimacie Edgara Allana Poe, to zachęcam też do sięgniecia po coś z naszego podwórka, a mianowicie do utworów Stefana Grabińskiego.
Bardzo dziękuję @kryminalnatalerzu za możliwość wzięcia udziału w booktourze z tą książką.

Zbiór nowel Stefana Grabińskiego pt. "Demon ruchu" to największe z dzieł autora, te, które przyniosło go miano twórcy grozy kolejowej i polskiego Poe. Pod koniec 2024 za jego wydanie wzięło się Wydawnictwo Dwie Siostry i uczyniło to w ramach cyklu Świeżym Okiem. Cykl ma na celu przybliżenie czytelnikom klasyki literatury w nowym, bogato ilustrowanym wydaniu. I właśnie taka jest ta książka - dostajemy zbiór nowel, dzięki którym Stefan Grabiński okrzyknięty został polskim Poe, który dał mu przydomek twórcy grozy kolejowej, w wydaniu z ilustracjami Rity Kaczmarskiej, która w mieszanym stylu zobrazowała to, o czym autor pisze. Ilustracji jest wiele, są kolorowe, ale i niepokojące, doskonale pasują do tekstów Grabińskiego. Wydanie te więc dostarcza czytelnikowi pełnego wachlarzu wrażeń, sprawiając, że styczność z literaturą jest przeżyciem jedynym w swoim rodzaju.

A co z samym tekstem? To zbiór 14 nowel, z którego dwie z nich zostały dodane do niego dopiero pośmiertnie, choć autor sam w korespondencji przyznawał, że chce "Demona ruchu" właśnie o te dwa tytuły jeszcze rozszerzyć. Są to krótkie teksty pisane bardzo przyjemnym językiem - delikatnie poetyckim, ale zarazem bardzo realistycznym - które łączy kolej, pociągi, pęd. Jednak mimo to w centrum jest człowiek, jego psychika, jego obsesje. Gatunkowo książka nie trafia w rejony literatury mocno fantastycznej, tego typowego horroru, który teraz współcześnie znamy, a jest opowieścią podszytą niepokojem o mrocznych zakamarkach ludzkich dusz. Historie są różne, ale to człowiek, jego pragnienia, zawsze zostają w centrum.