Recenzja książki: Serce w ogniu. Burzliwe życie Josephine Baker

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Uznawana za ikonę tańca energetycznego, Josephine Baker słynęła z zadziwiającej ekspresji oraz umiejętności przekuwania nowych wartości w sukces. Książka Serce w ogniu. Burzliwe życie Josephine Baker to opublikowana nakładem Wydawnictwa Marginesy biografia czarnoskórej gwiazdy z własnym stylem, która – ze względu na charyzmę oraz zaangażowanie w walkę o równość rasową – pozostanie artystką cenioną i rozpoznawalną.

Analizując ewolucję barwnej osobowości oraz rozwój artystyczny francuskiej gwiazdy o afrykańsko – indiańskich korzeniach, Elżbieta Sieradzińska sięga do roku 1906, kiedy to w slumsach St. Louis, w rozbitej rodzinie biedoty miejskiej przyszła na świat Freda Josephine McDonald. Autorka przedstawia jej ponure dzieciństwo, uliczną codzienność oraz twórczość w założonym przez kolegę z klasy piwnicznym teatrze, niechęć do nauki, służbę w domach białych ludzi oraz uwidaczniającą się przez całe życie miłość do zwierząt (domowa menażeria, przechadzki z gepardem); wreszcie – wspominając pierwszy dolar zarobiony przez Baker w konkursie tańca – podaje, że to właśnie wygrana wzmocniła w niej świadomość artystki doskonale zdającej sobie sprawę, że swoim tańcem przyciąga publiczność jak magnes. I właśnie dlatego, wykorzystując wrodzony talent do intuicyjności i naturalności, śpiewała oraz tańczyła na ulicach i w klubach, pnąc się drogą sławy coraz wyżej, spędzając coraz więcej czasu na scenach, odwiedzając podczas turnée kolejne kraje, miasta oraz teatry.

Zwykła szara codzienność Josephine Baker, jej wzloty i upadki, klęski oraz sukcesy, marzenia, pasje, nadzieje i plany na przyszłość, a także powody konkretnych zachowań składają się na Burzliwe życie Josephine Baker: prywatne spotkania z przyjaciółmi, relacje damsko – męskie, akcje handlowo – charytatywne, pasje (konie, samochody, samoloty), adopcja dwanaściorga dzieci różnych ras i religii, nawet kury hodowane z wielką radością, to elementy życia codziennego, które ściśle przeplata nieustannie mobilizująca siły aktywność zawodowa: sezony artystyczne, kreacje sceniczne (z bananową spódniczką na czele), próby, przedstawienia, rewie, spektakle, koncerty, producenci, kontrakty, trasy koncertowe po Europie i Ameryce, wciąż nowe propozycje, reakcje publiczności, opinie krytyków, odznaczenia, wszystko to – osadzone w realiach epoki – złożyło się na niezapomniany kompleks przeżyć, wartości, doznań oraz osobistych doświadczeń Josephine Baker, symbolu odwagi i walki z rasizmem. Wspomnienia samej artystki oraz tych, którzy znali ją osobiście przedstawione zostały w formie opowieści, anegdot, skandali, przygód, wpadek, hipotez i sprzeczności. Tekst ubogacają fragmenty utworów literackich oraz czarno-białe i kolorowe archiwalne zdjęcia (wykaz źródeł na końcu). Pomocą służą przypisy końcowe oraz wybrana bibliografia.

Drobiazgowa publikacja Wydawnictwa Marginesy przedstawia życie i artystyczny wizerunek pierwszej czarnoskórej kobiety biznesu, która – szokując tańcem pełnym erotyki – obaliła obowiązujące wówczas kanony tańca; spotykając się ze skierowanymi w swoją stronę przejawami rasizmu, walczyła o zniesienie segregacji rasowej; wreszcie – jako wielokrotnie odznaczona wojenna agentka służb specjalnych i oficer propagandy w stopniu podporucznika, pochowana została w paryskim Panteonie. Dlatego właśnie burzliwe życie Josephine Baker warte jest poznania.

Tagi: biografie wspomnienia