Niemieckie wydawnictwo wycofuje książki o Winnetou

W Niemczech rozpętała się dyskusja dotycząca kultowych już niemieckich książek przygodowych o wodzu Apaczów – Winnetou. Doszło do tego, że wydawnictwo Ravensburger Verlag postanowiło wycofać się z publikacji dwóch nowych powieści, oddających hołd klasyce powieści awanturniczo-przygodowej. Jedna ze stacji telewizyjnych nie będzie już emitować filmów o Winnetou. Jaki jest powód? 

11 sierpnia tego roku (w Polsce 19 sierpnia) premierę miał najnowszy film z serii o dzielnym Indianinie czyli Młody Winnetou. To właśnie w związku z tą produkcją miały zostać wydane dwie nowe książki opisujące przygody wodza Apaczów. Tak się jednak nie stanie. Powodem stały się oskarżenia o rasistowskie stereotypy oraz przywłaszczenie kulturowe, kierowane wobec twórcy postaci Winnetou.

Winnetou – kim jest bohater książek Karola Maya?

Karol May to niemiecki autor, który swoją popularność zdobył przede wszystkim serią książek przygodowych osadzonych na Dzikim Zachodzie. Przygody jednej z najpopularniejszych postaci niemieckiej literatury dziecięcej odbiły się szerokim echem. Fabuła powieści opiera się na przyjaźni niemieckiego emigranta Olda Shatterhanda i wodza Apaczów Winnetou. Shatterhand w młodości przybywa na Dziki Zachód i to właśnie tam poznaje dzielnego Indianina. Bohaterowie zostają braćmi krwi i od tej chwili śledzimy ich pełną przygód historię.

Czytaj również: Na końcu świata czyli Afryka dzika. Indianie i gumoleum

W czasie, gdy Shatterhand i Winnetou poszukują pradawnego indiańskiego skarbu, pokonują okrutnych łotrów, walczą w pojedynkach, rodzi się między nimi piękna i wręcz kryształowa przyjaźń. May w swoich powieściach ukazał relację pokonującą różnice kulturowe i religijne, lojalną i opartą na tolerancji. Jednak nawet to nie pomogło i najważniejsza część dorobku Maya została napiętnowana, a książki zostały wycofane z dalszej publikacji.

Książki o Winnetou zakazane w Niemczech

W połowie sierpnia wydawnictwo Ravensburger Verlag zapowiedziało, że dystrybucja nowych książek zostaje wstrzymana. Ravensburger Verlag to wiodący wydawca, jeśli chodzi o publikacje skierowane do młodszego czytelnika. Dział prasowy Ravensburger podkreśla w swoich wypowiedziach, jak bardzo ważne są dla nich wartości takie, jak edukacja, wspólnota oraz otwartość na inne kultury. Wydawanie książek, których twórca oskarżany byłby między innymi o rasizm, najwyraźniej kłóciłoby się z takim obrazem. Firma do sytuacji odniosła się na swoim profilu na Instagramie, pisząc, że powodem decyzji są opinie czytelników, którzy uważają, że książki o Winnetou ranią uczucia innych. Decyzja wydawców spowodowała, że zaczęto się zastanawiać, czy film również nie powinien zostać wycofany z dystrybucji. 

Czytaj również: Najgorsze problemy mają go dopiero dotknąć... – Commando: Ostatnia misja

Sytuacji nie zmienia również przedmowa, w której podkreślono, że historie przedstawione w książkach to jedynie fikcja literacka, a nie faktyczne przedstawienie życia rdzennych mieszkańców. Krytycy zarzucają, że w powieściach powielane są krzywdzące stereotypy oraz tuszowane jest to, co naprawdę przeżyła rdzenna ludność Ameryki Północnej. Opinie na temat decyzji wydawnictwa są podzielone. Jeśli będziemy taktowni za każdym razem, gdy ktoś poczuje się kulturowo przytłoczony nieszkodliwymi historiami z książek dla dzieci, w pewnym momencie nie będziemy mogli przestać zwracać na to uwagi – powiedział wiceprzewodniczący Bundestagu, Wolfgang Kubicki dla magazynu Bild. Magazyn Die Zeit podsumował dyskusję, pisząc, że literacka idylla z książek Maya to kłamstwo, które ukrywa ludobójstwo rdzennej ludności Ameryki, niesprawiedliwe zasiedlenie ich ziemi przez białych osadników i zniszczenie ich naturalnego środowiska.

Czytaj również: Syryjczyk prowadzi dla mieszkańców kiosk z książkami. Czytanie stało się ucieczką od okropieństw wojny.

Jeśli interesuje was to, jak rzeczywiście przedstawia się historia rdzennych ludów Ameryki Północnej, warto zapoznać się z reportażem 27 śmierci Toby'ego Obeda. Autorka Joanny Gierak-Onoszko spędziła w Kanadzie dwa lata, aby opisać niewyobrażalne cierpienie, jakiego doznały indiańskie, inuickie i metyskie dzieci. Odbierane rodzicom, umieszczane w oddalonych o setki kilometrów od domu, szkołach z internatem, przez lata doznawały wszelkiego rodzaju przemocy. Takie sytuacje miały miejsce i nie wolno o tym milczeć. Jednak czy piętnowanie i zakazywaniepowieści przygodowych jest dobrym wyjściem z sytuacji? 

Karol May – najpopularniejszy autor książek o Dzikim Zachodzie

Karol May urodził się w 1842 roku i pochodził z ubogiej rodziny tkackiej. Jego dzieciństwo nie było proste, bowiem do piątego roku życia był niewidomy. Wzrok odzyskał dopiero po operacji. Swoją karierę literacką rozpoczął wraz z powieściami osadzonymi na Dzikim Zachodzie. To właśnie na powieści Winnetou wychowały się pokolenia dzieci zafascynowanych przygodami kowboi i Indian. Jego książki zostały przetłumaczone na nawet 40 języków. Szacuje się, że książek Maya sprzedano nawet w licznie 200 milionów egzemplarzy, co uczyniło go przy tym jednym z najpoczytniejszych pisarzy niemieckich naszych czasów. W swoim dorobku Karol May ma również książki takie, jak: osadzoną na terenach Egiptu powieść U stóp Sfinksa czy Nad Rio de La Plata, która zabiera czytelników do Ameryki Południowej. Popularny stał się również cykl książek o Karze ben Nemzi oraz jego służącym i przyjacielu, Halefie. W ramach tej serii powstała powieść Przez pustynię czy Przez dziki Kurdystan. Po dziś dzień jego twórczość chętnie czytana jest w Niemczech. Powstało wiele filmów, organizowane są coroczne inscenizacje przygód Winnetou i Shatterhanda. Co ciekawe, autor najpopularniejszych książek o Dzikim Zachodzie odwiedził Amerykę dopiero po ich wydaniu?

Czytaj również:

• Indiana Jones i Królestwo Kryształowej Czaszki. Powrót po prawie 20 latach...
• Mumia. Między horrorem a Indianą Jonesem

Twórczość Maya ceniona jest przede wszystkim za obrazowość, barwne opisy i szczegółowość, a także poczucie humoru i wartką akcję. Co ciekawe, autor przed napisaniem swoich powieści nigdy nie był w tym kraju, ani nie poznał jego mieszkańców. Wszystkie opisane przygody to efekt bujnej wyobraźni Maya. Słynna strzelba ojca Winnetou powstała w Dreźnie. Karol May przebierał się w stroje Indian i pozował w nich do zdjęć, a potem uparcie twierdził, że wszystko, co opisał, sam przeżył. To nie był jedyny raz, kiedy May przyłapany został na oszustwie. Pisarz często udawał lekarza lub policjanta, by wyłudzać od ludzi pieniądze, za co kilkukrotnie trafił do więzienia. Ta niechlubna przeszłość nie wpłynęła jednak na jego popularność, choć na Maya spadła za to fala krytyki – szczególnie ze strony bardziej wyrobionych odbiorców. 

Jeśli jeszcze nie znacie twórczości Maya lub chcielibyście wrócić do czasów dzieciństwa i ponownie przeżyć niesamowite przygody wodza Apaczów, zachęcamy do sięgnięcia po książkę Winnetou. Powieść w okazyjnych cenach kupicie w popularnych księgarniach internetowych: