Recenzja książki: Dziedzictwo elfów. Tom 1

Recenzuje: Danuta Awolusi

Lata sześćdziesiąte XIX wieku. Polska pod rosyjskim zaborem pogrąża się w napięciu, a życie coraz mocniej naznaczają strach i niepewność. Powieść Agnieszki Janiszewskiej Dziedzictwo elfów ma w sobie coś, co zatrzymuje czytelnika i każe mu skupić się wyłącznie na akcji. Uświadamiamy sobie, że każdy porządek – społeczny i rodzinny – ma swoje granice trwałości.

Do dworu Zalewskich w Zalesicach przyjeżdża Magdalena, młoda guwernantka zatrudniona do nauki Amelii i Rozalii. Szybko zauważa, że za fasadą dostatniego domu kryją się chłód, konflikty i przemilczane tajemnice, które od lat zatruwają atmosferę rodziny. Pojawienie się Romka, syna właścicieli, sprawia, że los Magdaleny na trwałe splata się z historią rodu. Przeszłość, dotąd skrywana za milczeniem i półprawdami, zaczyna powracać.

Autorka ma rękę do tworzenia kobiecych postaci – ciekawych, złożonych i niejednoznacznych. Magdalena, Amelia, Rozalia, Jadwiga i Maria różnią się charakterami, marzeniami i stosunkiem do życia. Jedne ulegają emocjom, inne wybierają chłodny dystans. Łączą je natomiast milczenie i skrywane tajemnice. To właśnie ta sfera niedopowiedzeń sprawia, że książka jest pełna emocji i napięcia. Czytelnik zaczyna się zastanawiać, jak długo można nie mówić prawdy, jak milczenie kształtuje los i jak bardzo wpływa na relacje międzyludzkie.

Powieść nie skupia się wyłącznie na losach jednej rodziny. Jej akcja toczy się w czasach nasilających się represji i buntów przeciw rosyjskiemu zaborcy. Autorka nie koncentruje się na samej historii, ale podkreśla, że życie prywatne było z nią ściśle związane. Napięcia w rodzinie, uczucia i codzienne decyzje składają się na obraz epoki, w której każdy dzień naznaczony był lękiem i niepewnością.

Myślę, że warto też na chwilę zatrzymać się przy tytule. Dziedzictwo elfów brzmi jak zapowiedź fantastyki, ale jego znaczenie szybko okazuje się metaforyczne. To nie jest opowieść o baśniowych istotach, lecz o tym, co zostaje po dawnych pokoleniach – tajemnicach, winach, pamięci i emocjach, które nie zawsze da się opisać wprost. Tytuł w tym sensie staje się kluczem do całej trylogii, wskazując, że dziedzictwo nie zawsze jest czymś materialnym i widocznym.

Książkę można czytać jako powieść historyczną, ale jeszcze bardziej jako opowieść o emocjach i pamięci. To historia o kobietach, które próbują odnaleźć się w świecie pełnym ograniczeń i o mężczyznach, którzy bywają bezradni wobec własnych uczuć i obowiązków. To także historia o domach, które gromadzą sekrety i o miejscach, które łączą, ale i dzielą swoich mieszkańców.

Siła tej książki tkwi właśnie w spójnym portrecie epoki, w uważnym opisie codzienności i w pokazaniu, jak przeszłość splata się z teraźniejszością bohaterów. Dziedzictwo elfów nie jest więc tylko literacką podróżą do XIX wieku, ale też refleksją nad tym, jak trudno uwolnić się od tego, co zostało kiedyś przemilczane. Polecam!