Recenzja książki: Nauka Świata Dysku I

Recenzuje: wyrwany

Pratchettowski świat ma kształt dysku, który podtrzymują cztery słonie stojące na skorupie ogromnego żółwia A-Tuina. Żółw ten płynie przez bezkres wszechświata w sobie tylko znanym celu. Otaczający ląd ocean przelewa się przez krawędź Dysku; słońce zaś, gdy go nie ma nad Dyskiem, plącze się między nogami słoni. Główna siłą sprawczą w uniwersum Dysku jest narrativum, które „sprawia, że (atomy) są tym, czym są, że istnieją i uczestniczą w rozwijającej się opowieści o świecie”. Resztą rządzi magia. Logiczne, prawda? Znacznie bardziej skomplikowany jest świat Kuli. Mogli się o tym naocznie przekonać magowie z Niewidocznego Uniwersytetu ze świata Dysku. Nie mając co zrobić z nadmiarem wytworzonej przez Myślaka Stibbonsa energii, tworzą w budynku Magii Wysokich Energii projekt „Świata Kuli”. Dosłownie pod kloszem rozwija się wszechświat, w którym czas płynie innym tempem niż na Dysku. Obserwowany z perspektywy magów wszechświat szybko się zmienia, lekce sobie ważąc znane magom reguły funkcjonowania uniwersum. Jak zanotuje Myślak w swoim notesie: „wszystko porusza się po krzywych; powstają kule, które mówią przestrzeni, żeby się zakrzywiała i – co najgorsze – nigdzie nie ma żadnych żółwi”. Jednak pomimo tak specyficznych reguł rządzących nowym światem, na jednej ze zwykłych planet krążącej wokół zwykłej gwiazdy rozwija się życie. Jak wynika z dalszych notatek Myślaka Stibbonsa: „Pojawia się ono wszędzie tam, gdzie może, a także wszędzie tam, gdzie nie może…” Tyle, jeśli chodzi o elementy Pratchetowskiej fantasy w tej książce, bowiem „Nauka Świata Dysku” to tak naprawdę dzieło popularnonaukowe, którego autorami są także Ian Steward i Jack Cohen, propagatorzy nauk przyrodniczych. Obserwacje magów doglądających Projekt stanowią zaledwie przyczynek do rozważań nad jakże nam (nie)znanym światem Kuli. Świat ten, jak piszą autorzy „funkcjonuje zgodnie z regułami. Tak naprawdę to po prostu funkcjonuje. Ale przyglądamy się jego działaniu, a te obserwacje i oparte na nich dedukcje są fundamentem nauki”. Z popularnonaukowych rozdziałów przeplatających się z przygodami magów, Czytelnik dowie się m.in. o teorii Wielkiego Wybuchu, mechanice kwantowej i związanej z nią kotkami Schrödingera, czy teorii względności Einsteina i paradoksie bliźniaków. Może się także okazać, że ewolucja to niekoniecznie zmiana form niższych w wyższe, wg kryterium wzrostu. Wraz z autorami Czytelnik prześledzi powstawanie Układu Słonecznego, Ziemi i Księżyca, lądów, atmosfery i wielu innych „rzeczy”, których istnienie traktuje się, na co dzień, jako coś oczywistego. Czy Ziemia jest idealnym miejscem do życia? Jaki wpływ na jego rozwój mają pojawiające się okresowo zderzenia z kometami (względnie meteorytami), czy też zlodowacenia? Czy magowie Niewidocznego Uniwersytetu, którzy za przejaw inteligencji u form żywych uznają wybudowanie przez nich uniwersytetów, znajdą ją na obserwowanym świecie Kuli? Odpowiedzi m.in. na te pytania można znaleźć na kartach tej inteligentnie i błyskotliwie napisanej książki. Popularnonaukowa zabawa gwarantowana.