Recenzja książki: Walka o mózg. Wolność myślenia w erze neurotechnologii

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Ludzki mózg – synonim organizmu i element warunkujący życie człowieka na ziemi – wciąż jest przedmiotem zainteresowania oraz specjalistycznych badań psychiatrów, neurologów i neurochirurgów. Nakładem Wydawnictwa Zysk i S-ka ukazała się książka Walka o mózg, której treść – analizująca Wolność myślenia w erze neurotechnologii – bez wątpienia zainteresuje dociekliwego czytelnika.

Sięgając we Wstępie do początków rozwoju encefalografii, kiedy to wychwycenie fal mózgowych wymagało umieszczenia elektrod bezpośrednio na okostnej czaszki, a to wiązało się z zabiegiem chirurgicznym oraz możliwymi powikłaniami, Nita A. Farahany wskazuje na przydatne dla zdrowia osiągnięcia w dziedzinie neuronauki. Obecnie – o czym świadczy treść dwóch zasadniczych części Walki o mózg – jeszcze bardziej dynamiczny postęp naukowy, zwłaszcza w zakresie sztucznej inteligencji, z jednej strony umożliwia komputerową analizę sygnałów wysyłanych przez mózg, z drugiej jednak – biorąc pod uwagę szeroki zakres konsekwencji – prowadzi do powstawania konfliktów moralnych. Poddane rozważaniom dylematy skupiają się wokół monitorowania mózgu oraz jego hakowania. Autorka, uzasadniając, dlaczego surowe dane mózgowe są wyjątkowo wrażliwe, analizuje możliwości ich nieświadomego udostępniania. Omawia działania korporacji, które wykorzystują dane mózgu w celu zwiększenia nadzoru w miejscu pracy. Wylicza groźne skutki inwigilacji mózgu, a także wyjaśnia, jak ważny jest swobodny dostęp do własnych danych.

Publikacja Wydawnictwa Zysk i S-ka, łącząc w sobie wyniki neuronaukowych poszukiwań z efektami kilkudziesięcioletnich doświadczeń autorki, specjalizującej się w badaniach nad etycznymi, prawnymi i społecznymi skutkami nowych technologii, przekazuje czytelnikowi wszystko to, co jest nieodzowne do zrozumienia omawianego zagadnienia oraz poznania korzyści i zagrożeń płynących z postępów w erze neurotechnologii (transhumanizm?!). Nie brak w lekturze skrupulatnych wyjaśnień, logicznych powiązań, możliwych do zrozumienia mechanizmów działania, nowoczesnych inicjatyw, skutecznych metod, niepokojących scenariuszy, obaw o społeczne skutki, przykładów oszustw, a także programów, technologii, technik, projektów, praktyk, modeli, eksperymentów, doświadczeń, wskaźników, przemyśleń zwolenników i przeciwników, opisów konkretnych przypadków, pytań, wypunktowań. Nie brak wyników wieloletnich badań naukowych ani odwołań do Powszechnej Deklaracji Praw Człowieka. Pomocą służą przypisy dolne i końcowe (z podziałem na rozdziały) oraz alfabetyczny Indeks osób i ważniejszych nazw własnych.

Obfitująca w najdrobniejsze szczegóły Walka o mózg, analizując zagadnienie Wolności myślenia w erze neurotechnologii, przekonuje, że mimo przeprowadzania niebezpiecznych procesów biotechnologicznych oraz operacji sterowania funkcjami poznawczymi, każdy człowiek wciąż jeszcze ma prawo do prywatności umysłu i nieujawniania własnych myśli.

Tagi: psychologia Socjologia