Dewajtis to wydana w 1889 roku pozytywistyczna powieść Marii Rodziewiczówny. Początkowo książka ukazywała się w odcinkach w Kurierze Warszawskim. Szybko zyskała popularność i była często wznawiana. Została przetłumaczona na wiele języków, między innymi litewski, niemiecki, serbski, angielski, francuski, węgierski, czeski, czy słowacki. Powieść doczekała się adaptacji teatralnych. Niedawno na TVP ukazał się siedmioodcinkowy serial zainspirowany książką.
Dewajtis to druga w dorobku Marii Rodziewiczówny książka, która przenosi nas na żmudzką wieś w XIX wieku. Marek Czerwan dotychczas musiał borykać się z despotycznym ojcem i uciążliwą rodziną macochy Teraz stary Czerwan zmarł, jednak bohater dalej nie jest wolny. Otrzymał natomiast nowe, uciążliwe obowiązki. Musi zaopiekować się majątkiem pozostawionym przez Kazimierza Orwida – zaginionego przyjaciela ojca.
Chociaż Poświcie to piękne miejsce, w pobliżu którego znajduje się tytułowy prastary dąb Dewajtis, to jednak młody ziemianin miał inne plany na życie i nie chciał zajmować się dworkiem. Nie mógł jednak przeciwstawić się woli zmarłego ojca, nawet jeśli rujnuje to wszystko, co sobie wcześniej postanowił. Dodatkowo przez swoją wrodzoną pracowitość Marek jeszcze bardziej się poświęca. Chociaż daje mu to pewną rutynę, to jednak czuje się niezwykle samotny w nowym miejscu. Jego oparciem staje się wcześniej wspomniany Dewajtis. Dąb ma symbolizować trwałość i wierność wobec swoich ideałów i ojczyzny.
W międzyczasie mężczyzna zostaje porzucony przez narzeczoną. Nadal nie jest on szanowany przez macochę i jej syna, którzy zwłaszcza teraz starają się go jak najbardziej wyzyskać. Markowi przychylny jest tylko weteran Rymko Ragis i ciotka Aneta.
Czerwan ma jednak plan. Chce odszukać potomków Orwida i przekazać im majątek, a następnie zacząć żyć swoim życiem. Poszukiwaniami zajmuje się jego przyrodnia siostra, która mieszka w Stanach Zjednoczonych. Pewnego dnia dostaje on od niej wiadomość, że została odnaleziona jedyna córka zmarłego Kazimierza – Irena Orwid.
Marek liczy na to, że w końcu zostawi za sobą Poświcie, jednak los szykuje dla niego inne plany. Mężczyzna staje się niekwestionowaną pomocą dla Ireny Orwid. Zaczyna on również ulegać jej urokowi. Chociaż ma świadomość, że żywi do kobiety pewne uczucia, to jednak przez swoją dumę i pychę nie chce tego przyznać, nawet w momencie, gdy Irena mówi mu o tym co sama czuje. Markowi wydaje się, że jego otoczenie posądzi go o wyrachowanie i uzna, że żeni się z młodą dziedziczką, tylko i wyłącznie przez wzgląd na jej fortunę. Długo toczy wewnętrzną walkę i nie wie, co ma robić. Dopiero pewne dramatyczne wydarzenie sprawia, że mężczyzna przestaje mieć wątpliwości.
Co konkretnie dzieje się w fabule powieści? Przeczytajcie już teraz plan wydarzeń Dewajtis Marii Rodziewiczówny:
Tytułowe Czahary to majątek, stanowiący część spadku. Spierają się o niego dzieci starego Janickiego, który miał trzech synów i dwie córki...
Maria Rodziewiczówna, przez wiele lat samodzielnie zarządzała sporym majątkiem ziemskim na Kresach. Swe doświadczenia wplotła w niezwykłą opowieść...