Będziesz siedzieć. O polskim systemie niesprawiedliwości
Violetta Krasnowska

W społeczeństwie krąży taka anegdotka, że w więzieniach jak zapytać osadzonego za co siedzi, to każdy odpowie, że za niewinność. Jednak są historie, które pokazują, że organy mające wymierzać sprawiedliwość nie zawsze działają w myśl zasady, że należy rozpatrywać wszystkie wątpliwości w sprawie, na korzyść oskarżonego. I „Będziesz siedzieć” jest właśnie publikacją, która obnaża wadliwość naszego systemu sprawiedliwości, a może raczej niesprawiedliwości, jak to trafnie ujęła Violetta Krasnowska w podtytule swojego reportażu.

Na pewno słyszeliście o głośnej sprawie Tomasza Komendy, który 18 lat czekał na uniewinnienie w sprawie zbrodni, której nie popełnił. Mimo wielu świadków potwierdzających jego alibi, mimo braku rozpoznania przez osoby, bawiącej się na imprezie sylwestrowej, podczas której zostaje zgwałcona i zamordowana 15-letnia dziewczyna, mężczyzna został skazany na 25 lat pozbawienia wolności. Jedyny dowód? Zeznanie sąsiadki Tomasza, która była skłócona z jego matką.

I ten reportaż pokazuje, że to nie jest odosobniony przypadek. W więzieniach nadal karę odsiadują osoby, które zostały niesłusznie skazane za czyn, którego się w życiu nie dopuściły.

„Mówią o tym statystyki: ponad osiemdziesiąt procent stojących przed sądem zostaje uznanych za winnych w pierwszej instancji. Tylko 2 procent zostaje uniewinnionych.” [1]

Lektura „Będziesz siedzieć” sprawia, że człowiek traci wiarę w sprawiedliwość. Przerażające jest to, że wystarczy znaleźć się w niewłaściwym miejscu o niewłaściwej porze, by trafić na radar organów ścigania. Zeznanie sąsiadki, czy nawet samego sprawcy, może być wystarczającym dowodem obciążającym i rujnującym życie niesłusznie oskarżonego człowieka. Z książki dowiemy się również, jakie są możliwości odwołania się od wyroku i jakie instytucje mogą pomóc w takich sprawach. Jednak to nie zmienia faktu, że na każde kolejne rozprawy potrzeba nowych dowodów, a to powoduje, że cały proces dochodzenia do prawdy się wydłuża.

Autorka spotkała się z kilkoma osobami, które przeżyły to piekło i widzimy jak wielką traumę noszą oni w sobie. Zmuszani do przyznania się do winy, przez łamanie swoich praw na policyjnych przesłuchaniach, zastraszani przez przesłuchujących, którzy wmawiają im, że i tak będą siedzieć, wprowadza ich w poczucie bezsilności. A jednak nie potrafią przyznać się do zarzucanych im czynów, by ubiegać się o przedterminowe zwolnienie. Jak maja okazać skruchę, skoro nie czują się winni, bo przecież nic złego nie zrobili.

Czytając ten reportaż przypomniała mi się książka „Proces” Franza Kafki. Tylko, że o ile w „Procesie” była to fikcja literacka, o tyle historie w „Będziesz siedzieć” są prawdziwe, co przeraża jeszcze bardziej.

Uważam, że warto przeczytać tę książkę, bo jak pokazało życie, niewiele trzeba by paść ofiarą niesprawiedliwości i pomówień, które mogą zniszczyć nasze życie. Warto poznać w jaki sposób śledczy manipulują dowodami czy analizami i wpływają na świadków by osiągnąć swoje cele i zamknąć sprawę. Pamiętajmy też, że policja podlega statystykom prowadzonych przez siebie spraw i im więcej ich jest rozwiązanych, tym lepiej są oceniani przez zwierzchników. A to może czasem wpłynąć na rzetelność i bezstronność prowadzonego dochodzenia.

[1] Krasnowska Violetta, "Będziesz siedzieć. O polski systemie niesprawiedliwości", wyd. Czarne, 2020, ]

Są to poruszające i przerażające reportaże ukazujące niesprawiedliwość polskiego wymiaru sprawiedliwości, przez co wiele niewinnych osób zostaje skazanych na kary długoletniego więzienia lub nawet dożywocie. Tylko w przypadku niektórych udaje się tę sytuację odkręcić. Bardzo smutne.

O polskim wymiarze sprawiedliwości powiedziano już sporo. Zazwyczaj jednak są to słowa mocne i brutalne, opinie głośne i niekorzystne. Ciężko się z tym nie zgodzić po przeczytaniu książki „Będziesz siedzieć”.

W swojej publikacji Violetta Krasnowska przedstawia czytelnikom kilka spraw, z których każda kolejna wydaje się bardziej szokująca od poprzedniej. Na stronach powieści poznajemy ofiary systemowych błędów. Ludzi, którzy spędzili za kratkami całe lata. Niewinnych tracących życie i zdrowie z powodu błędów, niedociągnięć, przeoczeń.

Wielokrotnie spotkałam się z przekornym  stwierdzeniem, że więzienia są pełne niewinnych. A jeśli naprawdę tak jest? Jak wielu ludzi marnuje w zakładach zamkniętych najlepsze lata, ale nikt nigdy nie usłyszy ich historii? Tym lepiej, że książkowe sprawy ujrzały światło dzienne. Może kogoś to czegoś nauczy, zmobilizuje do lepszej pracy, skłoni do zastanowienia się kilka razy przed wydaniem wyroku.

Choć temat jest niewątpliwie chwytliwy, to wydaje się, że o niewielu spośród podobnych historii jest głośno. Nic dziwnego, bowiem zawsze wypadałoby wówczas wskazać winnego. Nie tylko kogoś, kto zbrodnię rzeczywiście popełnił, ale także tych, którzy wskazali palcem na kogoś, kto na to nie zasłużył. Bo oni także są zbrodniarzami- ci, którzy ferują wyroki.

„Będziesz siedzieć” to zbiór takich kontrowersyjnych spraw. To opowieść o niewinnych w zakładach zamkniętych. Próba zrozumienia, jak coś takiego mogło się wydarzyć. Autorka książki analizuje kolejno kilka przypadków, głośno i bez zahamowań omawiając wszystkie elementy, które doprowadziły książkowe postacie do więzienia. Nie ukrywam, że podczas lektury sama nie mogłam w to wszystko uwierzyć. Lista błędów rozszerzała się w zaskakującym tempie, a bardzo trudno było usprawiedliwić ich popełnienie.

Widać, że Krasnowska włożyła w tę publikację nie tylko czas i energię, ale także emocje. Bardzo dobre przygotowanie idzie w parze w dużym poruszeniem, którego nie sposób pominąć w takich przypadkach. Autorka opisała wszystkie historie szczegółowo, zwracając uwagę czytelnika na najważniejsze elementy. Jej opowieści przypominają dobre thrillery. Niestety, oparte na faktach.

Takie książki ciężko się czyta. Bo zawsze pojawia się taka smutna refleksja, że te krzywdy wyrządzili ludziom inni ludzie. Co w tym przypadku jest najgorsze? Nieprofesjonalizm, zakłamanie, lenistwo, opieszałość i brak empatii. To błędy, często świadome, osób, które powinny wartość życia ludzkiego znać najlepiej i o szacunku dla drugiego człowieka pamiętać.

Podczas lektury nasunęło mi się wiele pytań. Jak żyć po czymś takim? Czy każdy z nas może czuć się zagrożony? Czy powinniśmy mieć dowody na poparcie naszej niewinności? Może wydaje się, że wyolbrzymiam, ale oni też byli niewinni, a skończyli w więzieniu.

Bardzo mocny tytuł. Dużo informacji. Mnóstwo refleksji.

Violetta Krasnowska w swojej książce porusza temat niewinnie oskarżonych. To wręcz niewiarygodne jak wielu zaniedbań dopuszczono się w przedstawionych sprawach. Z każdą stroną towarzyszyła mi złość, bezsilność, szok.

Pełna recenzja znajduje się na blogu: https://worldbysabina.blogspot.com/2020/06/recenzja-bedziesz-siedziec-o-polskim.html