Śmiech w ciemności

"Żył sobie raz w niemieckim mieście Berlinie mężczyzna imieniem Albinus, bogaty, szanowany, szczęśliwy; pewnego dnia porzucił żonę dla młodej kochanki; kochał, lecz nie był kochany; i życie jego zakończyło się katastrofą. Ot i cała historia, moglibyśmy więc postawić kropkę, gdyby ze snucia opowieści nie płynęła korzyść i przyjemność; a choć na kamieniu nagrobnym bez trudu pomieści się skrócona wersja ludzkiego życia w oprawie z mchu, szczegóły zawsze są mile widziane". (s. 7) Tym właśnie, - na pierwszy rzut oka banalnym szczegółom - Nabokov potrafi nadać tak wyrafinowaną formę, że nie sposób o nich zapomnieć, nawet wtedy gdy wieje od nich nudą. "Śmiech w ciemności" to tragikomiczny romans pana w średnim wieku imieniem Albinus i młodziutkiej, naznaczonej cieniem demonizmu dziewczyny. Margot, bo tak jej na imię, owija sobie wokół palca starszego, dobrze sytuowanego pana i z biegiem czasu zdusza go jak cytrynę, z wyrachowaniem zdradzając z Axelem Rexem, ich wspólnym znajomym. Romans ten jest tragiczny w skutkach, kończy się ślepotą głównego bohatera. Bynajmniej nie jest to koniec tej historii a zaledwie początek brudnej i cynicznej gierki Margot oraz Axela. Powieść nosząca znamiona historii trywialnej i niewyszukanej - jak to zwykle bywa u Nabokova - napisana została z brawurą i artyzmem słowa. Sceny, niczym kolejne filmowe ujęcia, zachwycają realizmem i wyszukaną formą. Na szczególną uwagę zasługuje rozdział 32, który niezmiernie pięknie, z płynnością filmowej kamery ukazuje moment utraty wzroku Albinusa. Urzekający jest również sposób kreacji sylwetek Margot i Axela. To jak grają i spiskują przeciw Albinusowi, to jak traktują go jak bezwolną marionetkę oraz to w jaki sposób odbiera to sam niewidomy jest opisane nie tylko niezmiernie sugestywnie, lecz również niebywale kunsztownie. Aluzje i gra słowem jest już tylko finezyjnym dopełnieniem powieści. Jak zwykle przy Nabokovie - jestem na tak!

(Kliknij aby rozwinąć opinię)

Przestroga dla wielbicieli skomplikowanych intryg, wielowątkowych fabuł albo monumentalnych sag rodzinnych: pierwsze dwa akapity książki zacytowane na okładce nie są próba wprowadzenia czytelnika w błąd- to naprawdę cała fabuła "Śmiechu w ciemności". Czy oznacza to, że powinniśmy sobie odpuścić lekturę? Czytelnicy zaznajomieni z innymi dziełami Nabokova już wiedzą- absolutnie nie! Przyjemność płynie z doszukiwania się powiązań pomiędzy różnymi zdarzeniami, poszukiwania alegorii. Sam tytuł jest zresztą wieloznaczny (podkreślam: "wieloznaczny", a nie "dwuznaczny"). Powieść jest też hołdem złożonym jednej z pasji Nabokova, ale wyjawienie, o jaką pasję chodzi z pewnością popsułoby radość z obcowania ze "Śmiechem w ciemności". Za to tym, którzy poddadzą się w odczytywaniu aluzji i metafor oraz tym, którzy czują, że znaleźli ich zbyt mało z pomocą przychodzi Leszek Engelking w posłowiu.

(Kliknij aby rozwinąć opinię)