Wyspa nie z tego świata

Od pierwszych stron trudno traktować tę książkę jak powieść, bardziej przypomina wykład z historii i polityki, gdzie kulisy wydarzeń rozstawiane są skrupulatnie, a bohater długo pozostaje jedynie dopiskiem na marginesie. Dopiero później wraca na należne miejsce, a opowieść zaczyna nabierać rytmu. Kontrast między suchym raportem a próbą literackiego portretu jest wyraźny, ale nie do końca spójny. Całości nie pomaga fizyczna jakość wydania – kartki wypadają tak, jakby drukarnia poddała się wcześniej niż sam autor.
Hinz trzyma się faktów z żelazną konsekwencją i nie szuka dróg na skróty. To zaleta, bo wierność źródłom w powieści historycznej bywa rzadkością, a życie Faustyna nie potrzebuje dopisywania przygód. Z drugiej strony taka dyscyplina odbiera lekkość, przez co tekst staje się bardziej dokumentem niż narracją. Książka sprawdza się więc jako materiał źródłowy, gotowy szkielet do rozwinięcia w pełnoprawną powieść albo scenariusz, mniej jako samodzielna opowieść, która miałaby przykuć uwagę czytelnika szukającego literackiej przygody.
Znaczącą rolę odgrywają zdjęcia – ustawiają wyobraźnię na właściwy tor i nie zostawiają miejsca na domysły. Z początku chciałoby się samemu budować obrazy, ale fotografie przejmują inicjatywę, zamykając drogę do fantazjowania, a otwierając tę, która prowadzi do lepszego zrozumienia realiów. To zabieg prosty, a jednak skuteczny.
Sam Faustyn nie jest tutaj centrum, raczej przewodnikiem. Dzięki niemu oglądamy ludzi, wydarzenia, codzienne rytuały i obyczaje. Zamiast historii króla dostajemy panoramę epoki – nie zawsze równą, ale konsekwentnie opartą na faktach. I właśnie w tym miejscu pojawia się największy problem: portret bohatera jest zbyt gładki, niemal pomnikowy. Hinz maluje Faustyna jako figurę bez skazy – żelazny człowiek o gołębim sercu, nieustraszony strzelec, pomocny, nieomylny, krystalicznie uczciwy. Historia zna ludzi niezwykłych, lecz gdy opowieść opiera się głównie na świadectwie samego bohatera, trudno nie poczuć przesady. Zamiast człowieka z krwi i kości widzimy ikonę, w której połyskuje więcej ideału niż realności.
Na szczęście same opisy wydarzeń bronią się doskonale. Hinz potrafi pokazać, co Faustyn robił i dlaczego podejmował konkretne decyzje, wplatając w to kontekst polityczny i społeczny. Te partie mają energię i tempo, nadają całości przejrzystość, pozwalają dostrzec mechanizmy epoki i jej napięcia. Tutaj książka wychodzi z cienia suchych faktów, pokazując, że potrafi być ciekawa bez uciekania w akademicki ton.
Ostatecznie to dobra książka, która po nieco męczącym początku potrafi nagrodzić cierpliwego czytelnika. Kto lubi historię i chce wejść w szczegóły epoki, będzie zadowolony; kto oczekuje wartkiej akcji i opowieści o „królowaniu”, może poczuć się rozczarowany.

Książka z Klubu Recenzenta serwisu nakanapie.pl.