Nobliści i cenieni pisarze na festiwalu we Lwowie. Wśród nich Margaret Atwood

Za nami 29. edycja największego festiwalu literackiego w Ukrainie. W tegorocznym Lviv Book Forum udział wzięło 40 pisarzy i uczonych, którzy w 15 rozmowach poruszyli niezwykle ważne tematy obejmujące między innymi istotę sztuki w czasach konfliktu, równość płci, korupcję, imperializm, a także uczucie straty i nadziei.

Fot. kadr z transmisji spotkania / Lviv Book Forum 2022

Celem festiwalu jest stworzenie przestrzeni obywatelskiej dla wolnej i tolerancyjnej wymiany myśli między pisarzami i czytelnikami na całym świecie. Wydarzenie ma również naświetlić to, co dzieje się w Ukrainie i dlaczego kultura odgrywa tak ważną rolę. Twórcy chcą pokazać ukraińskiej publiczności, jak solidarnie stoją z nimi artyści na całym świecie, a także podkreślić, że głos artystów z Ukrainy jest potrzebny bardziej niż kiedykolwiek.

Lviv Book Forum 2022 – kto wziął udział w wydarzeniu?

Wśród zaproszonych gości znalazła się między innymi podwójna laureatka Nagrody Bookera – Margaret Atwood. Jej obecność na festiwalu nie powinna dziwić. Pisarka jest znana ze swojego aktywizmu, zarówno ekologicznego, jak i społecznego, szczególnie w kontekście Ukrainy. W 2018 roku podpisała apel amerykańskiego PEN Center w obronie ukraińskiego reżysera Olega Sentsova, więźnia politycznego w Rosji. Gdy rozpoczął się najazd wojsk rosyjskich na Ukrainę, Atwood również nie milczała i umieściła na Twitterze link do funduszu pomocy państwu. Na swoich mediach społecznościowych do tej pory publikuje informacje na temat wojny w Ukrainie.

Wojna Putina to atak na demokrację i wolność, nie tylko w Ukrainie, ale na całym świecie. Przystępując do programu Lviv Book Forum i Hay Festival, wspieram ukraińskich pisarzy i czytelników, którzy dzielą się swoją pracą. Niech ten teatr pomysłów i talentów inspiruje więcej, by podnieść głos i dzielić się swoimi darami

– napisała autorka Opowieści Podręcznej.

Autorka wzięła udział w spotkaniu w formie zdalnej. Atwood połączyła się ze swojego domu, a rozmowę przeprowadzał będący na miejscu we Lwowie Jurijem Prokhasko, tłumacz i eseista, krytyk literacki. Atwood nie była jedną, która w ten sposób pojawiła się na festiwalu. W wydarzenie zaangażował się także Neil Gaiman, o którym szczególnie głośno w ostatnim czasie ze względu na serial Netflixa – Sandman. Produkcja powstała na podstawie komiksów Gaimana. 

To zaszczyt i przywilej być częścią tego wydarzenia. Nawet w mrocznych dniach wojny, która nigdy nie powinna się zdarzyć, festiwal, będący odważnym aktem oporu trwa i pozwala pisarzom takim jak ja solidaryzować się z twórcami i czytelnikami z Ukrainy. Z pomocą Hay Festiwal możemy dotrzeć do milionów ludzi na całym świecie. Przyjdź, posłuchaj i ucz się

– zachęca Neil Gaiman.

Wśród zaproszonych autorów znaleźli się ponadto turecka pisarka Elif Shafak (10 minut i 38 sekund w tym dziwnym świecie), izraelski antropolog Yuval Noah Harari (Sapiens. Od zwierząt do bogów), brytyjski powieściopisarz i laureat Literackiej Nagrody Nobla – Abdulrazak Gurnah. Autorzy rozmawiali z pochodzącymi z Ukrainy: powieściopisarką Kateryną Kalytko, dziennikarzem Sevgilem Musayevą oraz historykami Oleną Stiazhkiną, Serhiim Plokhym i Yaroslavem Hrytsakiem.

Prezydent Zełenski: Wydarzenie, które utrzymuje intelektualny front

7 października na stronie festiwalu ukazał się także list przygotowany przez prezydenta Ukrainy — Wołodymyra Zełenskiego. Prezydent życzył w nim uczestnikom festiwalu owocnych dyskusji, wskazywał także na istotę festiwalu w życiu literackim kraju:

Drodzy przyjaciele!

Serdecznie witam na BookForum w gościnnym Lwowie, ważnym wydarzeniu wydawniczym, które utrzymuje swój intelektualny front w tych trudnych czasach.

Od ponad pół roku świat jest świadkiem tego, jak rosyjska agresja niszczy nasze terytoria, ukraińską kulturę, język i książki, stanowiące symbol wolności i niezłomności naszego narodu. Dziś, kiedy Siły Zbrojne Ukrainy odważnie bronią swojego kraju przed inwazją wroga, niezwykle ważne jest dla nas zachowanie naszej kultury narodowej i tożsamości. Dlatego za sprawą różnych mediów niesiemy światu prawdę o tym, co dzieje się teraz na Ukrainie, o arbitralności Rosjan i zbrodniach przeciwko ludzkości.

Dziękuję wam, międzynarodowym przyjaciołom i partnerom, za to, że stanęliście wraz z nami w tej wojnie. Teraz zostaliście ambasadorami Ukrainy w walce o wolność i wartości demokratyczne całej Europy. Jestem pewien, że razem wygramy.

Jestem wdzięczny organizatorom Forum za wieloletnie zaangażowanie i aktywne obywatelstwo, za ich znaczący wkład w krajową sferę wydawniczą i rozwój dyplomacji kulturalnej. Doceniam Państwa wysiłek na rzecz rozwoju ukraińskiej kultury europejskiej, jej konkurencyjności jako naszego wkładu w budowanie wspólnego europejskiego domu.

Uczestnikom BookForum życzę konstruktywnej komunikacji i realizacji ambitnych planów. Dobro, zwycięstwo i pokój dla wszystkich.

Chwała Ukrainie!

Wołodymyr ZEŁENSKI

Lviv Book Forum odbywał się we Lwowie w dniach 6-9 października. Partnerem cyfrowym wydarzenia jest literacka organizacja charytatywna Hay Festival, która po raz pierwszy transmitowała spotkania z autorami za darmo online w języku angielskim, hiszpańskim i ukraińskim dla milionów odbiorców na całym świecie. Lviv Book Forum jest wspierane przez Amerykańską Agencję Rozwoju Międzynarodowego (USAID) oraz agencję medialną Zinc Network. 

Atak rakietowy na Ukrainę

Festiwal zakończył się w niedzielę, 9 października. Następnego dnia rano, w poniedziałek, 10 października 2022 roku, Rosja przystąpiła do ataku rakietowego na Ukrainę. Potężne eksplozje odnotowano najpierw w Kijowie, media szybko informowały, że zaatakowane zostały także inne miasta w Ukrainie, w tym Lwów, gdzie odbywał się festiwal.

Czytaj także: „Na Ukrainie” czy „w Ukrainie”? Rady Języka Polskiego odpowiada

Według ukraińskiego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, atak przyniósł śmierć co najmniej ośmiu cywilów, a 24 obywateli jest rannych. Mer Lwowa, Andrij Sadowy, przekazał poprzez aplikację Telegram, że w mieście działa obecnie system obrony przeciwlotniczej, mieszkańcy muszą zaś przebywać w schronach. W mieście brakuje obecnie ciepłej wody, nie działa także znaczna część miejskiego oświetlenia. W kilku elektrociepłowniach miały zostać uruchomiane agregaty, by móc przywrócić ogrzewanie. Zajęcia lekcyjne mają odbywać się zdalnie i dopiero godzinę po zakończeniu alarmu przeciwlotniczego.