przeciwległe żebro

Name: przeciwległe żebro
Rating: 5 (1 reviews)
ISBN: 9788366183032

Joanna Pełka Śmiełowska

Ocena: 5 (1 głosów)

opis

„Przeciwległe żebro” to tom poezji niezwykle bogatej. W przestrzeni pojedynczego wiersza Joanna Pełka Śmiełowskaumieszcza naprawdę dużo. Jednak to nie tylko rekwizyty, ale przede wszystkim sposób postrzegania podmiotu – ta kobieta patrzy na świat jakby poprzez kilka wymiarów jednocześnie.

Podmiot Śmiełowskiej obserwuje swoje otoczenie naprawdę wnikliwie. Zauważa wszelkie niebezpieczeństwo, jakie nad nami ciąży (i które właściwie samy na siebie sprowadzamy). Dlatego w tej poezji nikogo nie zdziwi ani refleksja o doświadczeniu smogu, o lasach Białowieży czy o spożywaniu mięsa. Jednak zagrożeń jest o wiele więcej i nie wynikają tylko z kwestii środowiska, ale i m.in. fanatyzmu, rasizmu, wszelkich podziałów czy zwyczajnej ignorancji (często widocznej już na poziomie języka).

Jedocześnie z rozważaniami o „fizyczności” świata pojawiają się refleksje o filozoficznej proweniencji. I zawsze w opisie ogółu pojawiają się też szczegóły, z kwestii uniwersalnych podmiot płynnie przechodzi do spraw intymnych. Do swoich (ale i naszych również) opowieści o relacjach (damsko-męskich), o poszukiwaniu, spełnieniu (lub jego braku), bliskości, miłości, szczerości. I o strachu przed niebyciem, utratą.

Ważnym składnikiem świata poetyckiego Śmiełowskiej są różnego rodzaju teksty kultury. Chętnie wsadza je w ramy wiersza, wycina i prezentuje ich fragmenty, by uwypuklić to, co ma do powiedzenia, co chce szczególnie podkreślić. Jest tu mnóstwo odwołań do filozofii, literatury, malarstwa czy filmu. Podmiot jest niezwykle zainteresowany tym, co dzieje się wokół niej. Jednak nie skupia się na własnych zainteresowaniach oraz najbliższym krajobrazie – zagląda do wstydliwych zakamarków świata i wyciąga na wierzch to, co świat chce ukryć.

W „przeciwległym żebrze” dominuje poczucie nieustannego, uporczywego braku (obecnego lub przyszłego). Kobiecy podmiot nie potrafi sobie z czymś poradzić, nie umie nazwać, brakuje jej słów czy innych środków komunikacji. Gdzie indziej dostrzega coraz mniej wolności, szczęścia, prawdy. W kolejnych wierszach zaś skarży się na niezaspokojenie podstawowych potrzeb, na namiastkę zaledwie uczuć. Stale zadaje pytania, wraca do przeszłości.

Porusza się wśród trudnych spraw, obserwuje zatrważające sytuacje. Usiłuje zdzierać z nich wszelkie świeże warstwy (brudu) i dotrzeć do ich natury, do prawdziwego oblicza. Być może w tym ma jej pomóc ten jakby synestezyjny sposób postrzegania.

Ilustracje Renaty Cygan podkreślają atmosferę wierszy – czujemy się podczas tej lektury nieco niepewnie, towarzyszy nam nieustające napięcie, widmo zagrożenia. Niezwykle bogate w symbole słowa i obrazy wymuszają od nas nieco więcej, musimy się zaangażować, poszukać w sobie odpowiedzi na pojawiające się pytania, wątpliwości oraz lęki. Zauważmy też, ze Śmiełowska zrezygnowała ze znaków interpunkcyjnych, prowadzi nas po wierszu-labiryncie i to w głównej mierze od czytelnika zależy jak sobie poszczególne cząstki powiąże, co z nich wydobędzie, w którą stronę odważy się podążyć.