ienawidzę tulipanów. Są zbyt piękne, kiedy są żywe, i wyglądają strasznie martwo, kiedy zwiędną. Ale tak naprawdę to nienawidzę ich dlatego, że wiem, jak smakują.
Jest on. Mężczyzna.
W jego włosy już dawno wplotły się srebrne nitki, a mimo to wciąż myślami powraca do okresu, kiedy jako chłopiec próbował wsypywać piasek do baków niemieckich ciężarówek. Mimo, że żyje w Holandii XXI wieku, pełnej zagranicznych turystów i zgiełku na ulicach, wciąż czuje zapach Amsterdamu z pierwszej połowy lat 40.
Pewnego dnia w drzwiach mieszkania Joopa staje drugi mężczyzna. - Jestem twoim bratem - mówi nie marnując czasu. Minęło sześćdziesiąt lat odkąd widzieli się po raz ostatni. Młodszy z nich - Willem, miał zaledwie pięć lat, gdy matka po wojnie wywiozła go z Holandii.
Nie ma gorących uścisków, łez i radosnych okrzyków. Ale jest piwo i obfita garść wspomnień, które Joop z ulgą z siebie wyrzuci, a Willem - no właśnie - co on ma z tymi zwierzeniami dalej zrobić? Istnieją bowiem sekrety, ciążące niczym drewniana walizka wypełniona betonem, które nie zawsze chcemy usłyszeć, bo można sobie na nich połamać zęby, jakby rzuło się kamienie.
Richard Lourie, znany jest przede wszystkim jako autor "Autobiografii Stalina", znawca Rosji i korespondent "The Moscow Times". Człowiek zafascynowany twórczością Dostojewskiego, a dla nas Polaków - uczeń Miłosza w Berkeley, gdzie razem z poetą, w latach 60 popalali trawkę i sączyli mocne trunki. W powieści "Wstręt do tulipanów" autor burzy wyidealizowany obraz szlachetnego Holendra, który w czasie wojny pomaga ukrywającym się Żydom. Autor niejednokrotnie podkreśla, że "Holendrzy mają lepszą reputację niż sobie zasłużyli - Polacy gorszą niż sobie na to zapracowali".
Kilka słów krytyki
Powieść ma budowę klamrową. Rozpoczyna ją i kończy rozmowa Joopa i Willema. Część środkowa, to wspomnienia Joopa z okresu wojny. Choć w obu częściach to właśnie on prowadzi narrację, oś powieści stanowią wydarzenia, które opowiada oddając głos chłopcu, jakim był przed laty.
Czytając powieść odniosłam wrażenie, że została ona napisana przez dwóch autorów. Poznajemy dorosłego mężczyznę, obarczonego tajemnicą z przeszłości i chłopca, któremu przyszło dorastać w atmosferze wojny. O ile opowieść młodego bohatera wciąga bez reszty, budzi złość, smutek i współczucie, a do dziecka nie sposób nie pałać sympatią - o tyle jako dorosły mężczyzna, Joop prawdziwie i dogłębnie irytuje. Przemiana, jaka w nim zaszła, nie przyniosła wiele dobrego. Jest niczym wilk, który pożarł samego siebie: Ma w sobie coś butnego, co udziela się również młodszemu bratu. A na dodatek staje się odbiciem własnego ojca, o którego miłość tak bardzo zabiegał.
O zaletach fabuły słów kilka
Pewnego dnia w drzwiach mieszkania Joopa staje drugi mężczyzna. - Jestem twoim bratem - mówi nie marnując czasu. Minęło sześćdziesiąt lat odkąd widzieli się po raz ostatni. Młodszy z nich - Willem, miał zaledwie pięć lat, gdy matka po wojnie wywiozła go z Holandii.
Richard Lourie, znany jest przede wszystkim jako autor "Autobiografii Stalina", znawca Rosji i korespondent "The Moscow Times". Człowiek zafascynowany twórczością Dostojewskiego, a dla nas Polaków - uczeń Miłosza w Berkeley, gdzie razem z poetą, w latach 60 popalali trawkę i sączyli mocne trunki. W powieści "Wstręt do tulipanów" autor burzy wyidealizowany obraz szlachetnego Holendra, który w czasie wojny pomaga ukrywającym się Żydom. Autor niejednokrotnie podkreśla, że "Holendrzy mają lepszą reputację niż sobie zasłużyli - Polacy gorszą niż sobie na to zapracowali".
Kilka słów krytyki
Powieść ma budowę klamrową. Rozpoczyna ją i kończy rozmowa Joopa i Willema. Część środkowa, to wspomnienia Joopa z okresu wojny. Choć w obu częściach to właśnie on prowadzi narrację, oś powieści stanowią wydarzenia, które opowiada oddając głos chłopcu, jakim był przed laty.
To jednak nie wszystko. Część środkowa jest absolutnie spójna i plastyczna, podczas gdy części zamykająca i otwierająca wydają się nieskładne. Dialogi tworzą wrażenie sztuczności, a bohaterowie, no cóż, są papierowi. Gdybym miała okazję zadać pytanie Richardowi Lourie, chciałabym wiedzieć, czy pisał te części w oderwaniu, w lepszych i gorszych momentach życia, w chwilach litereckiej weny i jej braku, w trakcie delektowania się smakiem bursztynowego bourbonu, czy może w dniach, gdy z nieznanych powodów nie przyszła dostawa z Kentucky. Jak to możliwe, że w jednej książce znajdziemy fragmenty tak dobre i słabe jednocześnie?A więc mój ojciec to był kawał ponuraka, kiedy był trzeźwy, ale jak pił, robił się pogodniejszy. ja jestem taki sam. Gdy byłem chłopcem, zawsze lubiłem patrzeć, jak nalewa sobie coś do picia. Dzięki tym obserwacjom dowiadywałem się, ile czasu potrzebuje dany napój, żeby rozpogodzić ojca. Im jaśniejszy miał kolor, tym szybciej to następowało.
O zaletach fabuły słów kilka
Dzieciństwo Joopa, otoczone kurzem unoszącym się na ulicach Amsterdamu, przypomina ponure doświadczenia Oliwera Twista z powieści Dickensa. Obaj chłopcy doświadczają ciężkiej pracy, profity z której trafiają do kieszeni dorosłych, lub puszki po kakao - w przypadku bohatera powieści Lourie. Różnica między chłopcami polega na tym, że Joop nie jest sierotą, ale nie można też powiedzieć, że otoczony jest troskliwą opieką rodziców.
Kiedy w maju 1940 roku Niemcy najechali na Holandię, zbombardowali Rotterdam, a królowa uciekła do Anglii, nie było już złudzeń - wojna dotarła do kraju tulipanów.
Autor proponuje czytelnikom nowe, świeże spojrzenie na wojnę i jej cywilnych uczestników, co stanowi niebywały atut tej książki. Przekonuje nas, że historia bywa przekłamana, a znaczna ilość niedomówień zmienia oblicze wydarzeń. Czytaliśmy już o ruchu oporu, o Żydach wywiezionych do obozów, o dobrych ludziach ukrywających w piwnicach rodziny oznaczone gwiazdą Dawida, czy o dobrym Niemcu, który pomaga utalentowanemu pianiście. Tymczasem Lourie pokazuje nam kolejną grupę, nie tych ukrywających się, nie tych dających schronienie, nie tych aresztujących i odkręcających gaz. Byli jeszcze ci, którzy wyszukiwali kryjówki, by później sprzedać informacje. Autor nadaje im ludzką twarz, pozwala się z nimi zaprzyjaźnić i zrozumieć ich motywację, ale bynajmniej ich nie usprawiedliwia.
"Wstręt do tulipanów", to książka dotykająca wielu ważnych tematów. Opowiada o trudnych relacjach ojca i syna, o ogromnym pragnieniu akceptacji, potrzebie bliskości i miłości bezwarunkowej.Bicie było czymś, co dobry ojciec robi ze złym synem, i nie miało znaczenia, że aż tak bolało; znaczenie miało to, że jesteśmy razem, ojciec i syn; to była dobra strona całej sprawy.
W trakcie lektury powieści Lourie uświadamiamy sobie, że gorsze i lepsze zło zawsze pozostaje złem, nie ważne jak głęboko będziemy kopać w poszukiwaniu usprawiedliwienia. Jednocześnie nie każde zło wynika z bezwzględności, czasem, paradoksalnie, to właśnie miłość popycha człowieka w stronę przepaści. Być może wojna rządzi się innymi prawami, ale jaką cenę można zapłacić za garść groszku, kostkę lawendowego mydła, czy pajdę chleba? Jak żyć ze wspomnieniami czasów, kiedy za kilka jajek trzeba było zapłacić monetami zarobionymi ze sprzedarzy cudzego życia?
- Wiesz, kto to Anna Frank?
- Oczywiście - odparł, jakbym uraził jego inteligencję i holenderską dumę.
- Kiedy po nią przyszli, od razu trafili do jej kryjówki.
- Wiem.
- A to znaczy, że ktoś ją wydał.
- Ale kto? - spytał.
- Ty.
Historia Anny Frank staje się tematem inicjującym akcję powieści, ale nie jest to historia żydowskiej dziewczynki. Na jej przykładzie, autor odmalowuje złożoną prawdę. Byli ludzie, którzy mieli na sumieniu wiele ludzkich żyć, ale równocześnie jest wiele osób odpowiedzialnych za śmierć jednego człowieka. Ktoś sprzedał informację, ktoś doniósł, ktoś aresztował, ktoś wpakował do transportu, ktoś dokonał selekcji, ktoś zaprowadził do łaźni, ktoś inny odkręcił kurek. Jedna śmierć, wielu uczestników zbrodni. Tylko, czy ich winę powinno się dzielić, czy raczej mnożyć? A co jeśli sam Bóg staje się współwinnym?Mimo kilku zastrzeżeń, "Wstręt do tulipanów", to książka, którą warto przeczytać. Zachęca do refleksji i zapada w pamięć.
Informacje dodatkowe o Wstręt do tulipanów:
Wydawnictwo: Znak
Data wydania: 2013-05-08
Kategoria: Literatura piękna
ISBN:
Liczba stron: 208
Dodał/a opinię:
Kasia Barreiro
POLECANA RECENZJA
WSTRĘT DO TULIPANÓW
Na okładce średnio zadowolony z życia brudny na buzi dzieciak. Tytuł wymowny: Wstręt do tulipanów.
Akcja zaczyna się współcześnie. Emerytowany już Joop otwiera drzwi, za którymi stoi jego młodszy brat, Willem. Nie widzieli się sześćdziesiąt lat. Willem wyjechał razem z ich matką do Stanów zaraz po wojnie. Teraz wraca do Holandii, by porozmawiać z bratem. Chce lepiej poznać swoje korzenie, swoją historię. Spotkanie jest okazją do wspomnień, Joop rozpoczyna więc swoją opowieść o wojnie. Gdy wybuchła, mieszkali w Amsterdamie, początkowo z dala od Historii, Hitlera i Żydó...
więcej
Kup książkę Wstręt do tulipanów
Sprawdzam ceny dla ciebie ...
Cytaty z książki
REKLAMA
Zobacz także
Inne książki autora
Drapieżca - polowanie na diabła
Zobacz wszystkie książki tego autora
0
To, co opisano w książce, zdarzyło się naprawdę.Autor był obserwatorem na procesie Andrieja Czikatiły - ukraińskiego maniakalnego mordercy - i niezwykle...
