Recenzja książki: Fałszywa hrabina
Recenzuje: Danuta Awolusi
Janina Mehlberg przez lata ukrywała się w archiwach. Matematyczka, Żydówka, kobieta o niezwykłej odwadze, która w czasie wojny przybrała nazwisko Janiny Suchodolskiej i stała się hrabiną. Jej historia jest tak niesamowita, że wydaje się gotowym scenariuszem na film. Elizabeth B. White i Joanna Śliwa w książce Fałszywa hrabina wydobywają ją z zapomnienia i pokazują, że wciąż pozostaje jeszcze do opowiedzenia wiele historii o cichym bohaterstwie kobiet w czasie Zagłady.
Fałszywa hrabina to opowieść o inteligencji, sprycie i moralnej sile, ale też o nieustannym balansowaniu między życiem a śmiercią. Mehlberg, urodzona jako Pepi Spinner, pracowała jako wykładowczyni matematyki, gdy świat zaczął się rozpadać. W czasie okupacji przybrała fałszywą tożsamość i pod nowym nazwiskiem wstąpiła do Rady Głównej Opiekuńczej. Negocjowała z niemieckimi oficerami, wchodziła do obozu na Majdanku, by ratować ludzi. Pochodzenie mogło zadecydować o jej śmierci – a jednak przekraczała bramy obozu, niosąc więźniom żywność i nadzieję.
Autorki ten niezwykłej książki pokazują, jak kobieta z wykształceniem ścisłym, przyzwyczajona do logicznego myślenia, potrafiła wykorzystać racjonalność do przetrwania w świecie chaosu. Jej chłodna analiza, spokój i opanowanie stawały się tarczą. Autorki odtwarzają każdy krok Mehlberg z dokumentów, raportów i korespondencji, nie dopowiadając niczego, czego nie da się potwierdzić. W ten sposób powstała opowieść o osobie, która była jednocześnie ofiarą i świadkiem, konspiratorką i naukowczynią, Żydówką i... hrabiną.
Książkę czyta się jednym tchem, choć mamy do czynienia z bardzo rzetelną pracą badawczą i reporterską. Każdy rozdział przynosi kolejne odkrycia nie tylko o samej Janinie, ale o całej siatce kobiet działających w konspiracji. To wielka radość, że Fałszywa hrabina przywraca pamięć o tych kobietach, które działały po cichu, często bez medali, ale z ogromną determinacją.
Autorki rekonstruują realia okupacji: struktury władzy, zależności między Polakami, Żydami i Niemcami, codzienność przetrwania. W tym świecie Janina Mehlberg była wyjątkiem, osobą, która przekraczała granice podziałów etnicznych i religijnych. Pomagała nie-Żydom, choć sama należała do prześladowanej grupy. Ryzykowała życiem, nie szukając uznania ani odwetu.
W książce pojawia się refleksja nad tożsamością. Janina wielokrotnie musiała stać się kimś innym, by przeżyć. Imiona Pepi Spinner, Janiny Mehlberg oraz hrabiny Suchodolskiej pozwalały jej przetrwać. W tym sensie Fałszywa hrabina to nie tylko biografia, ale także opowieść o granicach człowieczeństwa i o cenie, jaką płaci się za ocalenie.
Po wojnie Mehlberg wróciła do kraju i pracowała dla nowego, komunistycznego rządu. To decyzja, która może budzić pytania. White i Śliwa nie oceniają jej wyborów, ale próbują je zrozumieć w kontekście czasu i doświadczeń. Pokazują kobietę zmęczoną, która pragnęła normalności, a jednocześnie nie potrafiła zapomnieć.
Fałszywa hrabina to książka o pamięci, która wydobywa z cienia ważną, niezwykłą postać. Czyta się ją z napięciem, jak thriller historyczny, ale to przecież świadectwo prawdy. Janina Mehlberg nie była fałszywą hrabiną, ale kobietą, która nauczyła się grać rolę, by ocalić siebie i innych.
Kup książkę Fałszywa hrabina
Sprawdzam ceny dla ciebie ...
