Recenzja książki: Niebieska sukienka

Recenzuje: Sławomir Krempa

W nowej powieści wchodzącej w skład sagi Dwieście wiosen – powieści Niebieska sukienka – Grażyna Jeromin-Gałuszka na dobre zadamawia się w przeszłości, opisując historię rodziny, która w 1815 roku osiadła w folwarku w pięknej dolinie. Autorka podejmuje wątki rozpoczęte w , nadal prowadząc akcję dwutorowo. W pierwszym planie czasowym – w roku 1867 – śledzimy historię Florentyny, która próbuje ułożyć sobie życie po tym, jak jej ukochany został wywieziony na Sybir. Drugi plan czasowy to już opowieść o jej wnuczkach, które w roku 1920 wchodzą w dorosłość. Dalsze przybliżanie biegu zdarzeń czytelnikom byłoby bezcelowe, bo tym, którzy nie czytali Folwarku Konstancji, mogłoby odebrać sporo przyjemności z lektury. Przyjemności – powieści z cyklu Dwieście wiosen bowiem mocno odbiegają od tego, do czego przyzwyczaiły czytelników produkowane na skalę masową obyczajówki.

Pod względem gatunkowym Niebieska sukienka sytuuje się pomiędzy sagą rodzinną a powieścią historyczną. Na swoje bohaterki autorka wybiera kobiety należące do różnych pokoleń i grup społecznych. Każdą z nich obdarza odmiennym charakterem, motywacjami, doświadczeniami i historią. Każda z nich ma inne marzenia, pragnienia, każda dąży do innych celów. W planie bliższym współczesności mamy chociażby trzy siostry: Klementynę, która postanawia osiąść na gospodarstwie, nowoczesną Melę, która w mieście dotknęła „wielkiego świata” i zetknęła się z emancypacją, a także Emilię, która pragnie poświęcić się pracy na rzecz okolicznych sierot. Mamy bliskie im kobiety, mężczyzn, przyjaciół, wrogów. Ich życie, na którym – w różnych stopniu i w odmienny sposób – odcisnęła piętno wielka historia, a także pewne wydarzenia z przeszłości. Jest tu miejsce na zazdrość i na pragnienie zemsty, jest miłość, pożądanie i nienawiść – wszystko to, czego oczekują miłośniczki powieści obyczajowych i sag rodzinnych. Jest miejsce na marzenia, doskonale zrozumiałe dla współczesnych czytelniczek. Wielkie emocje stanowią siłę napędową fabuły, pełnej zaskakujących zwrotów akcji, tajemnic, ukrywanych związków, mrocznych sekretów, a nawet... zbrodni. To właśnie identyfikowanie się z bohaterkami, chęć śledzenia ich historii, doświadczeń, wyborów, ich walki z nakazami społecznymi sprawia, że Niebieska sukienka jest lekturą tak zajmującą. Ale jest też w powieści miejsce na oddanie głosu okolicznym plebejkom – także dosłowne, mówią one bowiem prawdziwym językiem wsi.

Mocne osadzenie w miejscu (z pozoru tylko sielska wieś) i konkretnych realiach historycznych to kolejny atut powieści. Jasne, z jednej strony mamy w Niebieskiej sukience życie zgodne z rytmem natury, niespieszne, lecz mimo tego zupełnie nie nużące. Mamy obyczaje, prace polowe, ale też świetnie ukazuje Jeromin-Gałuszka, jak na prowincję stopniowo wdziera się nowoczesność, jak docierają tu nowe idee i wynalazki, jak wielka historia wpływa na plany i losy bohaterów. Są tu smakowite nawiązania do zjawisk i mód literackich, którymi żyło całe ówczesne społeczeństwo – od pomocy kuchennych po panie na włościach. Jest odrobina poczucia humoru, pyszne anegdotki i scenki rodzajowe, które bardzo urozmaicają lekturę. Jest swoista polska odmiana realizmu magicznego, są spełnione marzenia. Czy nie nazbyt naiwne? Raczej nie, „happy endów” nie ma bowiem zbyt dużo, nie były to przecież czasy sprzyjające realizowaniu własnych pragnień. Chodzi raczej o odrobinę pokrzepienia dla czytelnika i bohaterów powieści, udręczonych ciągiem większych i mniejszych dramatów.

Mamy w powieści – wreszcie – mocny, niemalże sensacyjny cliffhanger, wieńczący jeden z wątków. Zalecam więc ostrożność przed sięgnięciem po lekturę i zapewnienie sobie odpowiedniej ilości wolnego czasu. Zwłaszcza, jeśli czytelnicy nie znają jeszcze żadnego z tomów cyklu. Warto sięgnąć wówczas najpierw po Folwark Konstancji – i raczej żaden z czytelników sagi Dwieście wiosen nie będzie mógł powstrzymać się od lektury jej kolejnych tomów.

Tagi: obyczajowe