Recenzja ksi±¿ki: Warcho³y, z³oczyñcy i pijanice

Recenzuje: Adrianna Michalewska

Wznowiona – i poszerzona – ksi±¿ka Jacka Komudy Warcho³y, z³oczyñcy i pijanice czyli spis hultajów z czasów Rzeczpospolitej Szlacheckiej to interesuj±ca lektura. Z kilku powodów.

Po pierwsze: autor rozprawia siê w niej z nieco uromantycznion± wizj± wielkich s³aw Rzeczypospolitej, które, zapisane w literaturze piêknej i faktu, mog± siê wydawaæ wzorcami godnymi na¶ladowania. Ot, taki pose³ i krajczy wielki koronny – czyli kto¶, kto próbowa³ i akceptowa³ potrawy podczas uczt królewskich – w wielkim uproszczeniu, Adam Ma³achowski, postaæ szczególna, ujêty w spisie Znakomici mê¿owie polscy w XVIII wieku Juliana Bartoszewicza. Ma³achowski w istocie by³ nietuzinkowy – mia³ niemi³y obyczaj zmuszaæ swoich go¶ci do wypicia duszkiem ilo¶ci wina odpowiadaj±cej prawie dwóm litrom. Je¶li kto¶ nie dopi³ – dolewano znowu do pe³na. I tak a¿ go¶æ albo wypi³ do dna albo wpad³, pijany, pod stó³. Ujêty w Opisie obyczajów i zwyczajów za panowania Augusta III Jêdrzeja Kitowicza Ma³achowski zas³yn±³ jako wielki pijanica, którego zabawy porównaæ mo¿na z pojedynkami pijackimi Augusta II i Piotra I, cara Rosji. Jednak pijackie zabawy wydaj± siê niczym przy innym pomys³ach panów braci. Taki Stanis³aw Stadnicki z £añcuta, o którym mawiano, ¿e zaprzeda³ duszê diab³u, pocz±tkowo zaanga¿owany w politykê Stefana Batorego w dzia³aniach w Gdañsku, Krakowie i na wyprawie moskiewskiej. Bartosz Paprocki w Herbach Królestwa Polskiego docenia³ jego szalon± odwagê i gotowo¶æ do walki. Niestety, niewiele pó¼niej Stadnicki z wielkiego i odwa¿nego wojownika sta³ siê zwyk³ym bandyt±, który, raz upatrzywszy sobie dobra swojej ofiary, zabiera³ wszystko, pozostawiaj±c jedynie zgliszcza. Trafi³ jednak na godnego siebie przeciwnika i w ostateczno¶ci jego g³owê obnoszono po lubelskich ulicach ku uciesze gawiedzi.

Po drugie: Jacek Komuda pokazuje, ¿e w ³ajdactwach specjalizowa³y siê tak¿e kobiety. Przywo³uje historiê czternastu kobiet, szlachcianek i arystokratek, których piekielne „zas³ugi” pozwoli³y zaliczyæ owe panie w poczet z³oczyñców Rzeczpospolitej. Mê¿obójczyni Beata Zawisza, piêkna i sk³onna do awantur Agnieszka Zborowska, skazana za bigamiê, wypadaj± blado na tle dzia³añ Heleny Gliñskiej, matki przysz³ego cara Iwana Gro¼nego. Bezwzglêdna i odwa¿na kobieta, z rodu Litwinka, nie tylko upora³a siê (w tradycyjny, czytaj: zabijaj±c wrogów) po ¶mierci mê¿a z opozycj±, ale zas³ynê³a ze stworzenia alei wisielców z Nowogrodu Wielkiego a¿ do Moskwy.

Po trzecie: autor u¶wiadamia, ¿e XVII i XVIII wiek nie by³y przekleñstwem jedynie dla ch³opstwa. Ch³opi, tradycyjnie, pozbawieni wszelkich praw, stanowili w³asno¶æ panów. Ale nie lepszy by³ los szaraków, szeregowej szlachty. Pó³ biedy, je¶li by³a u¿yteczna, na przyk³ad na sejmach. Wtedy szlachciury mog³y liczyæ na jak± tak± opiekê ze strony protektora. W innym przypadku – biada im, je¶li ich maj±tek lub ¿ona wpad³y w oko jakiemu¶ zacnemu rozbójnikowi. Prawo niby dzia³a³o, niby chroni³o, ale prawo prawem, ale czê¶ciej dawali g³owê pod katowski topór ni¿ Radziwi³³owie czy Lubomirscy. Choæ i tych udawa³o siê czasem skazaæ, a wyrok wykonaæ.

Rzeczpospolita szlachecka by³a zjawiskiem na skalê europejsk±. Z wolno¶ci zwanej z³ot± korzystali wszyscy tytu³uj±cy siê szlacht±. Maj±c do dyspozycji bajeczne fortuny, folgowali sobie ponad miarê. Zabawy Sienkiewiczowego Andrzeja Kmicica wydaj± siê przy ich rozbojach niewinnymi igraszkami. Po tych czasach pozosta³y ksiêgi, listy i pamiêtniki, dziêki którym ju¿ dzisiaj mo¿emy ponownie spojrzeæ na ca³y wiek, który dla jednych by³ okazj± do mêstwa a dla innych do ³ajdactwa. Ksi±¿ka Jacka Komudy wpisuje siê w ci±g opowie¶ci o czasach minionych i o barwnych postaciach je tworz±cych. Oprócz wspomnianej ju¿ historii Jêdrzeja Kitowicza Opis obyczajów za czasów Augusta III i Znakomitych mê¿ów polskich Juliana Bartoszewicza, wraz z Prawem i lewem. Obyczaje na Czerwonej Rusi w I po³owie XVII wieku W³adys³awa £oziñskiego stanowi interesuj±ce studium tematu.

Polecam uwadze.

Tagi: historyczne

Kup ksi±¿kê Warcho³y, z³oczyñcy i pijanice

Sprawdzam ceny dla ciebie ...

Zobacz tak¿e

Zobacz opinie o ksi±¿ce Warcho³y, z³oczyñcy i pijanice
Ksi±¿ka
Inne ksi±¿ki autora
Galeony Wojny. Tom 2
Jacek Komuda0
Ok³adka ksi±zki - Galeony Wojny. Tom 2

SPRZEDA¯ OD 18-01-2008! Dalszy ci±g powie¶ci marynistycznej z pogranicza historii i fantastyki. Mija rok od rozpoczêcia polsko-szwedzkiej wojny o uj¶cie...

Samozwaniec. Moskiewska Ladacznica
Jacek Komuda0
Ok³adka ksi±zki - Samozwaniec. Moskiewska Ladacznica

W porê, gdy kwit³y kwiaty, a trawy wzbija³y wysoko, moskiewski mir wywlók³ cia³o cara Dymitra zwi±zane powrozem. Ci±gnêli je za sznur uwi±zany do...

Zobacz wszystkie ksi±¿ki tego autora
Recenzje miesi±ca
Virion. Legenda miecza. Krew
Andrzej Ziemiañski ;
Virion. Legenda miecza. Krew
Ko³atanie
Artur ¯ak
Ko³atanie
W rytmie serca
Aleksandra Struska-Musia³ ;
W rytmie serca
Mapa poziomów ¶wiadomo¶ci
David R. Hawkins ;
Mapa poziomów ¶wiadomo¶ci
Dom w Krokusowej Dolinie
Halina Kowalczuk ;
Dom w Krokusowej Dolinie
Ostatnia tajemnica
Anna Ziobro
Ostatnia tajemnica
Hania Baletnica na scenie
Jolanta Symonowicz, Lila Symonowicz
Hania Baletnica na scenie
Lew
Conn Iggulden
Lew
Jeste¶ jak kwiat
Beata Bartczak
Jeste¶ jak kwiat
Niegasn±cy ¿ar
Hannah Fielding
Niegasn±cy ¿ar
Poka¿ wszystkie recenzje
Reklamy