Recenzja książki: Zmierzyć arszynem. Marek Karp i Ośrodek Studiów Wschodnich

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Jedną z najważniejszych, ale i najbardziej niezwykłych instytucji w Polsce jest Ośrodek Studiów Wschodnich (OSW). Monitorując oraz analizując sytuację polityczną, gospodarczą i społeczną w szeroko rozumianym sąsiedztwie Polski, odgrywa ważną politycznie rolę. Treść książki Zmierzyć arszynem przedstawia historię instytucji kształtującej polską politykę wschodnią, akcentując przy okazji to, co w działalności tej rządowej instytucji analitycznej jest najbardziej istotne.

Założyciela OSW Marka Karpia czytelnik poznaje w chwili wypadku na obwodnicy Białej Podlaskiej, w wyniku którego – doznawszy licznych obrażeń – Karp trafił do szpitala MSWiA w Warszawie, gdzie po miesiącu, po rozpoczęciu rehabilitacji, zmarł. O białoruskim sprawcy wypadku Serhiju Z. wszelki słuch zaginął. Czyżby Marek Karp padł ofiarą zamachu? Wprawdzie polska policja na potwierdzenie tej tezy nie znalazła żadnych dowodów, jednak do dnia dzisiejszego trwają spekulacje dotyczące okoliczności tamtych wydarzeń (autor przygląda się zagadnieniu wielopłaszczyznowo, szukając racjonalnych odpowiedzi na mnożące się niewiadome, analizując możliwe za, ale i równie możliwe przeciw). Jak było naprawdę? Dogłębne spostrzeżenia Andrzeja Brzezieckiego dowodzą, że jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie się nie da, zrozumiałym jednak jest milczenie w tej kwestii służb specjalnych.

Zmierzyć arszynem to całościowa historia stworzonego przez Marka Karpia Ośrodka Studiów Wschodnich. Kolejne rozdziały ponad 600-stronicowego kompletnego opracowania szczegółowo omawiają całokształt życia i działalności nie tylko założyciela OSW oraz współpracujących z nim – a uważnie przyglądających się otoczeniu Polski – analityków i ekspertów. Analizują również działalność samej instytucji, kształtującej się na tle zachodzących zmian oraz międzynarodowych wydarzeń, instytucji działającej w obliczu zagrożeń terrorystycznych, w obecności służb, agentów i polityków, nieprzerwanie działającej również wtedy, gdy koniecznym stała się wielopłaszczyznowa reorganizacja Ośrodka w celu dopasowania go do wymagań współczesnego świata (koniec lat 90-tych XX wieku).

Publikacja Wydawnictwa Znak, stanowiąc rzetelne źródło wiedzy, przekazuje sprawdzone treści, wyjaśnia niedomówienia, poprawia błędne interpretacje. Uwzględniając całościowy kontekst działalności Ośrodka, pokazuje jego aktywność na wielu płaszczyznach współpracy międzynarodowej: szerokie kontakty w różnorodnych środowiskach, relacje z wojskiem i służbami specjalnymi, specjalistyczne analizy (unikalna metoda analityczna polegająca na dogłębnym poznaniu codziennego życia w danym kraju), projekty, postulaty, depesze agencyjne i ostrzeżenia, a także coraz bardziej wkradająca się w zamiary Marka Karpia polityka, problemy prawne i finansowe (zwiększające się zadłużenie, kolejne kredyty, podejrzenie o korupcję), to czynniki, które obok codziennych wydarzeń ujawniających potencjał OSW, składają się na całokształt działalności instytucji odgrywającej ważną politycznie rolę. Całość uzupełniają pochodzące z wielu źródeł ilustracje (ich spis zamieszczono na końcu książki). Pomocą służą obszerne przypisy (z podziałem na rozdziały), wyczerpująca bibliografia (archiwa i zbiory dokumentów, periodyczne i specjalne publikacje Ośrodka Studiów Wschodnich, książki, gazety, czasopisma, relacje) oraz alfabetyczny indeks.

Po obfitującą w daty, nazwiska, nazwy, liczby oraz ważne dla przyszłości Polski działania treść książki Zmierzyć arszynem. Marek Karp i Ośrodek Studiów Wschodnich sięgnąć warto.

Tagi: Biografie i literatura faktu