Brakująca połowa dziejów
Anna Kowalczyk

Anna Kowalczyk w swojej publikacji Brakująca połowa dziejów podejmuje temat od lat marginalizowany, a jednocześnie niezwykle istotny dla zrozumienia pełnej historii Polski – rolę kobiet na przestrzeni wieków. To książka, która nie tyle dopisuje kobiety do dziejów, ile pokazuje, że od zawsze w nich były – tylko zepchnięte na margines, zapomniane lub świadomie przemilczane.

Autorka, znana dziennikarka i blogerka, z pasją i ogromnym zaangażowaniem przedstawia losy kobiet zamieszkujących ziemie polskie od czasów przedchrześcijańskich aż po XXI wiek. Narracja prowadzona jest lekko, momentami z ironicznym zacięciem, ale nigdy nie traci powagi wobec opisywanych postaci i wydarzeń. Kowalczyk pisze o kobietach nie tylko jako o ofiarach patriarchatu czy społecznych ograniczeń, ale także jako o sprawczych bohaterkach, rewolucjonistkach, matkach, liderkach i twórczyniach.

W książce znajdziemy zarówno znane nazwiska – jak Maria Skłodowska-Curie czy Emilia Plater – jak i postacie zupełnie zapomniane lub zepchnięte w cień. Autorka nie ogranicza się tylko do elity – opowiada także o losach chłopskich córek, robotnic, zakonnic, buntowniczek, kobiet walczących o przetrwanie w trudnych warunkach codzienności. Dzięki temu Brakująca połowa dziejów staje się nie tylko kroniką emancypacji, ale też społecznym portretem wielu grup kobiecych, które przez wieki stanowiły fundament funkcjonowania społeczeństwa.

Ogromnym atutem książki są ilustracje Marty Frej – znanej z feministycznych memów i zaangażowanego społecznie rysunku. Jej prace, mocne w przekazie i utrzymane w charakterystycznej stylistyce, stanowią idealne dopełnienie treści. Nie tylko urozmaicają lekturę, ale często też wzmacniają emocjonalny przekaz i nadają całości wyrazisty ton.

Kowalczyk nie ukrywa emocji, ale nie popada w patos. Pisze z perspektywy zaangażowanej obserwatorki, która nie godzi się na utrwalaną przez wieki narrację, w której kobiety były co najwyżej „żonami” lub „matkami bohaterów”. Stawia pytania o przyczyny tej historycznej niewidzialności, wskazuje na mechanizmy wymazywania kobiecego wkładu z podręczników i świadomości zbiorowej, ale równocześnie oferuje czytelnikowi wiedzę, która ma moc przywracania sprawiedliwości.

Brakująca połowa dziejów to książka potrzebna i ważna – nie tylko dla kobiet, ale dla każdego, kto chce zrozumieć historię Polski w sposób pełniejszy, mniej jednostronny. To także znakomity punkt wyjścia do dalszych poszukiwań i refleksji nad rolą kobiet – w przeszłości i współczesności. Anna Kowalczyk udowadnia, że bez tej „brakującej połowy” żadna historia nie jest kompletna.

Nie jest to książka naukowa. Zebrane i wybrane fakty autorka komentowała często zwracając się bezpośrednio do czytelnika. Temat ważny, podziwiam włożoną w książkę pracę, lektura przyjemna i nienużąca.

Anna Kowalczyk niczym Indiana Jones poszukujący zaginionej Arki, poszukuje faktów i artefaktów odkrywających życie kobiet na ziemiach polskich od czasów przedchrześcijańskich do współczesności. Nie jest to łatwe zadanie, ponieważ jest ich tak niewiele, że trudno jednoznacznie określić rolę naszych przodkiń w pradziejach. Autorka opisuje życie codzienne, rodzinne, religijne, zwyczaje, funkcje zajmowane w społeczeństwie, zmiany zachodzące w mentalności i hierarchii wartości - często obnażające również ich niechlubne uczynki. Opowiada o matkach, żonach i kochankach. Kobietach zniewolonych i wyzwolonych. Kobietach różnego pochodzenia, wykształcenia, i mających się różnych profesji, ale odcisnęły swe piętno na kartach historii, lecz ich zasługi są pomijane lubumniejszane, albo zapomniane. "Brakująca połowa dziejów" pokazuje, że my baby miałyśmy i mamy coś do powiedzenia i zaoferowania światu. Coś więcej niż kuchnia, kościół i kołyska! To nasze praprababki, prababki i babki, jednocząc się, pokonywały wszelkie granice i wywalczyły to, co dziś uznajemy za oczywiste i powszechne: prawo do edukacji, ubezpieczenia społecznego, pracy, udziału w wyborach, czy aborcji. To my baby potrafiłyśmy i potrafimy (ponieważ nadal musimy) walczyć o należne nam prawa, równe traktowanie, czy obalenie stereotypów, chociaż mamy XXI wiek. Książka przedstawia sylwetki kobiet, o których wiele z nas nigdy nie słyszało, o których nie ma słowa w podręcznikach, a które często zasłużyły na pomniki czy ulice swego imienia! O tym, dlaczego życie kobiet tak różniło się od życia mężczyzn i jakie zmiany zachodziły na przestrzeni wieków w tej kwestii. Autorka próbuje odpowiedzieć na pytanie dlaczego tak jest i pośrednio zmusza czytelnika do tego samego. Ogromna ilość informacji i przewijających się nazwisk nie przytłacza (chociaż można się pogubić w tym natłoku) dzięki ciekawej i luźnej narracji. Niewątplie jej ozdobą są ilustracje Marty Frej. Świetna robota i bardzo potrzebna książka. Ze świecą szukać podobnej. Warto ją podsunąć pod nos każdemu, a zwłaszcza tym, którzy wciąż uważają kobiety za gorszy sort!

Książka ktorej od zawsze brakowało na naszym polskim rynku, a kyora de facto powinna być częścią podręczników historii. To krótkie ale treściwe opowieści o kobietach, które w swoich czasach odegrały znaczącą rolę dla nauki, kultury, obyczajowości. Książka zostawia z pytaniem dlaczego nie dowiedziałam się o tym w szkole? Warto przeczytać i warto wiedzieć 

Kobiety – tak wiele im zawdzięczamy, jednak mówi się wciąż o nich niewiele. Czy na lekcjach historii, zamiast omawiać ważne w dziejach bitwy, rozmawiało się o losach kobiet? Na pewno pamiętamy, w którym roku była bitwa pod Grunwaldem, czasy rozbiorów czy wybuch Powstania Warszawskiego. Czy pamiętamy jednak jaka była rola kobiet podczas tamtych wydarzeń? Gospodynie domowe, matki, czarownice, poetki, sanitariuszki – czy tylko takie role miały kobiety? Gdzie się podziały te wszystkie kobiety, które żyły przed nami? Na szczęście powstała książka, która udowadnia, że mamy o czym mówić i zmieni myślenie o polskiej historii i jej nieznanych bohaterkach.

„Brakująca połowa dziejów” jest napisana przez dziennikarkę i blogerkę Annę Kowalczyk. Książkę wzbogacają przepiękne rysunki Marty Frej. W dziewięciu rozdziałach opisuje fascynujące historie życia prywatnego, społecznego i gospodarczego. Przedstawia losy polskich kobiet, począwszy od czasów przedchrześcijańskich, aż do współczesności. To historia tysiąca kobiet i ich brawurowych walkach, zdobywanych z trudem praw, zwycięstwach. To opis siły i determinacji nie tylko tych wyjątkowych jednostek (np. Anna Walentynowicz), ale i tych anonimowych – prostytutek, szlachcianek, pielęgniarek, artystek rewolucjonistek, gospodyń domowych czy studentek. Te kobiety istniały, dlaczego więc prawie nic o nich nie wiemy?

Nasz piękny język polski nie jest kobietą. Językoznawcy nazywają to zjawisko „niewidzialnością kobiet”. Nasz język (a także prawie każdy inny język świata posługujący się rodzajami) preferuje mężczyzn i męskość na każdym poziomie – leksyki, fleksji czy frazeologii. Dlaczego dominuje męskocentryczność języka – odpowiedź znajdziecie w książce. Czy wiecie, kim była zakonnica Magdalena Mortęska? Kto ocalił tysiące polskich kobiet przed śmiercią w połogu? Czyja córka została jedną z trzech pilotek służących podczas drugiej wojny światowej w brytyjskich Royal Air Force? W jaki sposób żona Józefa Piłsudskiego przemycała broń? Anna Kowalczyk w fascynujący sposób wydobywa zapomniane historie „superbohaterek” i obala do dziś funkcjonujące stereotypy. A jest o kim pisać!

Wydanie książki poprzedza ważną rocznicę – 28 listopada minie sto lat od otrzymania przez Polki praw wyborczych. Mamy im być, za co wdzięczne! „Brakująca połowa dziejów” jest dla mnie niczym vademecum, które opowiada o dziejach kobiet, ich emancypacji i życiu. Autorka odpowiada na bardzo ważne pytanie, dlaczego zabrakło miejsca na kartach historii. Co najważniejsze, książka nie przypomina nudnego podręcznika do historii, wprost przeciwnie – jest interesującą lekturą! Anna Kowalczyk uporządkowała ogromny materiał i zebrała w fascynującą całość i wykonała bardzo dobrą robotę. Mamy za co być wdzięczne opisanym „superbohaterkom” i mam nadzieję, że już nigdy więcej nie zabraknie Polek na kartach historii. 

„Jest to więc książka zaproszenie. Do odkrywania historii własnych przodkiń – i tych złączonych z nami więzami krwi, i tych, z którymi łączy nas tylko i aż to miejsce na Ziemi, w którym przyszło nam żyć”.