Ja, Fadi. Porwany brat Tom 1 (1986-1994)

POPKULTUROWY KOCIOŁEK: Po sześciu tomach, które zyskały uznanie czytelników na całym świecie, Riad Sattouf ponownie wraca do korzeni. Album Ja, Fadi. Porwany brat tom 1 to bezpośrednia kontynuacja i swoisty spin-off Araba przyszłości. Teoretycznie można sięgnąć po tytuł, nie znając głównej serii, jeśli jednak chce się w pełni zrozumieć tę historię, to warto nadrobić czytelnicze zaległości.

Scenariusz komiksu skupia się tu na Fadiem, młodszym bracie Riada, uprowadzonym przez ich ojca w wieku pięciu lat. Chłopiec został siłą zabrany do Syrii. Młody główny bohater, żyje tu więc w cieniu rodzinnej tragedii. Ta trauma staje się zaś osią całej narracji. Każdy kadr jest przesiąknięty poczuciem braku i gniewu, które prowadzą chłopca do niebezpiecznego świata podejrzeń i obsesji.

Narracja skupia się na autentycznych wspomnieniach Fadiego. Opowieść zaczyna się od szczęśliwego dzieciństwa we Francji. Jest to czas silnej więzi z matką, którą Fadi uważa za najważniejszą osobę na świecie. Intensywność tych wspomnień potęguje późniejsza rozpacz chłopaka. Zostaje on pewnego dnia wywieziony do Tel Maaleh, syryjskiej wioski, niedaleko Homs. Tam ojciec za pomocą manipulacji i kłamstw próbuje przeciągnąć go na swoją stronę. Fadi stopniowo godzi się z nową rzeczywistością. Pomaga mu w tym jego dziecięca odporność, która pozwala na stopniową adaptację do nowego otoczenia.

Autor bardzo świadomie buduje tutaj rytm opowieści. Krótkie sceny i dialogi, silne wyraziste emocje czy nawet kadry bez tekstu. Wszystko to sprawia, że czytelnik czuje ciężar każdej decyzji bohatera. Trauma towarzyszy Fadiemu w szkole, w rozmowach z rówieśnikami, a nawet w chwilach, które powinny być zwyczajne. Sattouf unika przy tym patosu czy nadmiernie dramatycznej otoczki. Historia jest dzięki temu prosta, surowa i bardzo autentyczna.

Ważną, a być może nawet najważniejszą częścią komiksu jest rozbudowana psychologia postaci (tak jak to miało miejsce w głównej serii). Fadi jako dziecko popełnia błędy, reaguje impulsywnie, wyciąga złe wnioski z pewnych wydarzeń. Czytelnik czuje tu jego gniew, lęk i poczucie winy. To historia o chłopcu, który desperacko próbuje odnaleźć się w nowych realiach, jednocześnie oddalając się emocjonalnie od części swojej rodziny....

   Komiksowa opowieść Riada Sattoufa pt. ,,Arab przyszłości" dobiegła już końca, przynosząc nam po drodze wiele wzruszeń i niezapomnianych, czytelniczych przeżyć. Oto jednak mamy sposobność raz jeszcze powrócić do tego literackiego świata - pozornie tego samego, ale tak naprawdę zupełnie innego, gdyż oglądanego oczyma bohatera z drugiego planu - młodszego brata Riada. To właśnie on jest centralną postacią komiksowej opowieści ,,Ja, Fadi. Porwany brat", jaka to ukazała się właśnie nakładem Wydawnictwa Kultura Gniewu.

 Mały Fadi żyje szczęśliwie wraz z kochającą mamą i dwojgiem starszych braci we francuskim Rennes. Pewnego dnia zjawia się jednak on - ojciec chłopców, Abdel. Przyjechał on z Syrii, by tyleż odwiedzić swoich synów i żonę, co i przekonać ich do powrotu do kraju. Ponieważ jego wysiłki nie dają żadnego rezultatu... postanawia on porwać Fadiego. I tak też po długim locie docierają oboje do małej syryjskiej wioski, gdzie chłopiec będzie musiał poznać swoją nowa rodzinę, okolicę oraz codzienność życia, zupełnie inną codzienność życia. Będzie musiał też zmierzyć się z tęsknotą za mamą i braćmi...

 Riad Sattouf oddał w nasze ręce jeszcze jedną znakomitą odsłonę swojej autobiograficznej serii, aczkolwiek jest to z pewnością coś innego i nowego, aniżeli ,,Arab przyszłości". Przede wszystkim jest to relacja jego brata - być może zasłyszana od niego, być może stworzona za sprawą wyobraźni autora, która w niezwykle poruszający sposób oddaje tak naprawdę dramat całej rodziny - nie tylko samego Fadiego, ale i jego bliskich, którzy pewnego dnia musieli pożegnać się z nim na długie lata. I w pewnym sensie jest to oczywiście dopełnienie ,,Araba przyszłości", dzięki któremu ta cała seria staje się kompletną.

 Oczywiście jest to dopiero pierwsza część tej historii, ukazująca dzieciństwo Fadiego i jego pierwsze miesiące pobyty w Syrii, wobec czego możemy spodziewać się jeszcze co najmniej kilku kolejnych tomów. Jednakże już teraz możemy powiedzieć, że jest to porcja znakomitej literatury, która z jednej strony przedstawia dramatyczne losy głównego bohatera, zaś z drugiej ukazuje codzienność życia w Syrii epoki al-Asada. Tej polityki jest tu jeszcze stosunkowo niewiele, ale z pewnością wraz z kolejnymi latami życia Fadiego będzie jej coraz więcej. Bo tutaj wciąż jeszcze najważniejsze jest to porażające zetknięcie się chłopca z innym światem, z tęsknotą za mamą, z koniecznością zbyt szybkiego dorastania w codzienności, której tak do końca nie potrafi on zrozumieć.

 Największe emocje budzi w nas oczywiście osoba Fadiego - dziecka, które odebrane kochającej matce musi poznać zupełnie inne, trudniejsze, jakże surowe życie na prowincji Syrii, gdzie nie zna on języka, zwyczajów, praw i religii. Wszystkiego przyjdzie mu się uczyć, ale też i przyjdzie mu zmierzyć się z coraz bardziej gasnącą nadzieją na to, że wkrótce przyjedzie jego mama i bracia. I nie sposób przejść obojętnym, tak zupełnie na zimno i bez współczucia wobec jego losów - tym bardziej, że przecież wiemy doskonale z lektury ,,Araba przyszłości", że będzie tylko gorzej.

 Riad Sattouf opatrzył tę opowieść doskonale nam znanymi rysunkami - klimatycznymi, pociągniętymi prostą i lekką kreską, okraszonymi pokaźną dawką karykatury ilustracjami, które od razu kojarzą się z tym autorem i które w idealny sposób dodają sobą wymowę i charakter tej historii. Bo w tych kadrach jest wszystko - śmiech, smutek, strach i niezrozumienie tego, co się dookoła dzieje. To również te same doskonale znane nam kolory przeplatywane z bielą, w których to jednak tym razem jest nieco więcej pustynnych barw, co też wydaje się być w pełni zrozumiałym.

 Dobrym jest to, że można śmiało sięgnąć po ten komiks bez znajomości serii ,,Arab przyszłości", gdyż tak naprawdę jest to zupełnie odrębna historia, która oczywiście łączy się z całością opowieści, ale która też została podana tu od A do Z, tak by wszystko było logiczne, zrozumiałe i oczywiste. I dzięki temu możemy cieszyć się tu poruszającą, świetną rozrywką, która czasami nas rozbawi prawie do łez, ale za chwilę też i zasmuci, również do łez. Bo takim jest ten komiks, czyli słodko-gorzkim, ale przez to też i pięknym w każdym calu.

 Komiksowy album ,,Ja, Fadi. Porwany brat", to rzecz znakomita, niezwykle emocjonalna i przede wszystkim ukazująca losy prawdziwych ludzi, których spotkało i których jeszcze spotka tak wiele niesprawiedliwości. To również nieco inne spojrzenie na tę całą komiksową serię Riada Sattoufa - w jakiejś mierze zaskakujące, w jakiejś mierze spodziewane. I wreszcie jest to literatura komiksu z absolutnie najwyższej półki. Polecam.